ZAKON O IZVRŠENJU VANZAVODSKIH SANKCIJA I MERA: Da bi kazna bila izvršena u kućnim uslovima, okrivljeni ne sme biti osuđen na sankciju koja je duža od godinu dana. Ne sme biti osuđen za krivično delo protiv braka i porodice kojim je oštećena osoba sa kojom živi u porodičnom domaćinstvu, ali ni za neka druga krivična dela, kao što je neovlašćeno držanje droge u velikoj količini

Trenutno se u Srbiji 457 osoba nalazi u kućnom pritvoru. Od njih ukupno 456, u kućnom pritvoru s primenom elektronskog nadzora su 352 osobe, a 104 su bez nje. Svi oni, kako kažu u Upravi za izvršenje krivičnih sankcija Ministarstva pravde, imaju pravo da najviše jedan sat borave van prostorija u kojima se primenjuje nadzor. Svako drugo napuštanje odaja u kojima se izvršava mera kućnog pritvora, sa ili bez elektronskog nadzora, odobrava jedino nadležni sud.

Za razliku od “kućnih pritvorenika”, broj onih koji izdržavaju kaznu kućnog zatvora je daleko veći – 1.857. Onih koji kaznu izdržavaju sa primenom elektronskog nadzora ima 998, dok je onih koji nemaju nanogvicu nešto manje – 859.

– Kada sud odredi primenu mere kućnog pritvora, kontrolu poštovanja ograničenja koja su okrivljenom određena odlukom suda obavlja Poverenička služba preko poverenika. U slučaju kućnog pritvora (zatvora) bez elektronskog nadzora, poverenik može bez prethodne najave da proverava da li se osoba nalazi u prostorijama u kojima stanuje. Ukoliko je reč o kućnom zatvoru, posete se obavljaju i na mestu gde osuđeni radi. Takođe, poverenik putem poziva na fiksni telefonski broj proverava da li se osoba nalazi na adresi na kojoj se izvršava kazna kućnog zatvora, odnosno mera kućnog pritvora bez elektronskog nadzora – objašnjavaju u Upravi za izvršenje krivičnih sankcija.

Princip kontrole pritvorenih, odnosno osuđenih osoba sa primenom elektronskog nadzora je potpuno identičan.

– U upravi postoji server preko koga se komunicira sa elektronskom opremom koja je u stanu osuđenika. U kući u kojoj se izdržava kazna, aparat koji služi kao prijemnik uključuje se u utičnicu telefona i u strujni priključak, a nanogvica je odašiljač. Onog momenta kada osoba prekorači dozvoljeni krug kretanja, stiže nam obaveštenje o tome. I u slučaju oštećenja ili pokušaja oštećenja nanogvice dobijamo informaciju. Zloupotrebe nanogvica nisu moguće (skidanje, uništavanje, prenošenje na drugu osobu), a da to sistem istog trena ne registruje – tvrde u upravi.

Uprkos napisima u medijima da pojedinci sa nanogvicama zloupotrebljavaju zakon, u upravi navode da je takvih manje od deset odsto. Zbog prekršaja koji počinje, mera kućnog pritvora preimenuje se u zatvorsku, pa je malo onih koji će da rizikuju da izgube pogodnosti koje imaju izdržavajući kaznu u kućnim uslovima.

Kućni zatvor, kaže Gordana Vidojković, sudija Višeg suda u Požarevcu, nije posebna vrsta sankcije već samo jedan od zakonom predviđenih načina izvršenja kazne zatvora. Izriče je, navodi sudija, isključivo sud po sprovedenom zakonitom postupku. Sud ovakvu odluku ne može da donese po svom nahođenju, već samo kada su za to ispunjeni zakonom propisani uslovi.

– Da bi kazna bila izvršena u kućnim uslovima, okrivljeni ne sme biti osuđen na sankciju koja je duža od godinu dana. Ne sme biti osuđen za krivično delo protiv braka i porodice kojim je oštećena osoba sa kojom živi u porodičnom domaćinstvu, ali ni za neka druga krivična dela, kao što je neovlašćeno držanje droge u velikoj količini. Sud, da bi odredio ovakav način izvršenja kazne, mora da utvrdi da s obzirom na ličnost, raniji život i držanje okrivljenog posle učinjenog dela, stepen krivice kao i druge okolnosti, neće biti neophodno izdvajanje osuđenog u zatvor. Mora da ustanovi da će izricanje kućnog zatvora dovoljno uticati na okrivljenog, ali i druge da ne vrše krivična dela, kao i da će predstavljati društvenu osudu koja će doprineti jačanju morala i učvršćivanju obaveze poštovanja zakona te biti “pravedna odmazda” za učinjeno krivično delo – objašnjava sudija Vidojković.

Kućni zatvor, naglašava, ima niz pogodnosti. Njime se izbegavaju negativni efekti zatvaranja ljudi i to kako u fizičkom smislu – zbog nedostatka kretanja, vazduha, svetlosti, opasnosti od zaraznih bolesti, seksualnog zlostavljanja pa i većeg procenta smrtnosti, tako i u psihološkom i društvenom pogledu.

U psihološkom smislu, kaže, izdržavanje kazne u zatvorima često dovodi do gubitka samopouzdanja, emocionalne napetosti, monotonije, degradacije intelektualne sfere ličnosti. Prekid veze sa spoljašnjim svetom, a naročito sa porodicom često prouzrokuje težak šok i emocionalnu okamenjenost, dovodeći do slabljenja vere u budućnost i stvara strah od života na slobodi. Psihoze, depresije, povlačenje u sebe gotovo da su redovna stanja koja se na ovaj način izbegavaju.

– Kućni zatvor je pozitivan i u društvenom pogledu, pa tako i u odnosu na samu porodicu osuđenika. Ovakav način izdržavanja kazne mnoge je spasio od razvoda braka. Statistički podaci pokazuju da se 70 odsto brakova okonča razvodom kada jedan od supružnika ode na izdržavanje kazne u zatvor. Pogodnost su za porodicu i u ekonomskom smislu jer osuđenik može da nastavi, pod određenim uslovima, sa radom pa i izdržavanjem porodice, a i manji su problemi dece zbog reakcije sredine koja odlazak u zatvor tretira kao “ljagu za ceo život” – navodi sudija Gordana Vidojković.

Kazna kućnog zatvora, prema podacima Uprave za izvršenje krivičnih sankcija, najčešće se izriče počiniocima krivičnih dela krađe, nanošenja lakših povreda, ugrožavanja sigurnosti, učestvovanja u tuči, uništenja ili oštećenja tuđe pokretne stvari, neovlašćene proizvodnje i trgovine drogom...

Broj osoba koje se u ovom trenutku nalaze na izdržavanju kućnog zatvora, odnosno meri kućnog pritvora sa ili bez elektronskog nadzora je neznatno veći nego prethodnih godina.

Odlukom direktora Uprave za izvršenje krivičnih sankcija, osoba kojoj je izrečena kazna kućnog zatvora može da napusti prostorije u kojima stanuje u sledećim slučajevima: zbog pružanja nužne medicinske pomoći osuđenom ili članu njegovog porodičnog domaćinstva, radi odlaska na posao i to ako krivično delo za koje je osuđen nije u vezi sa radom, zbog pohađanja nastave tokom redovnog školovanja, odlaska na polaganje ispita, smrti bliskog srodnika. Sa odlukom o dozvoli napuštanja prostorija u kojima osuđeni stanuje upoznati su sud i nadležna policijska uprava.

Izvor: Vebsajt Politika, Miroslava Derikonjić, 26.09.2021.
Izvod iz vesti, Naslov: Redakcija