ZAKON O POREZIMA NA IMOVINU: Zaštitnik građana traži da se izmenama i dopunama Zakona reguliše srazmernost i pravičnost prilikom plaćanja poreza

Potrebno je da Ministarstvo finansija, s ciljem potpunijeg ostvarenja Ustavom i zakonom zajemčenih prava iz oblasti poreza i oporezivanja, shodno ekonomskoj moći obveznika, razmotri i preduzme mere iz svoje nadležnosti radi predlaganja izmena i dopuna Zakona o porezima na imovinu ("Sl. glasnik RS", br. 26/2001, "Sl. list SRJ", br. 42/2002 - odluka SUS i "Sl. glasnik RS", br. 80/2002, 80/2002 - dr. zakon, 135/2004, 61/2007, 5/2009, 101/2010, 24/2011, 78/2011, 57/2012 - odluka US, 47/2013, 68/2014 - dr. zakon, 95/2018, 99/2018 - odluka US i 86/2019) kako bi se postigla srazmernost i pravičnost prilikom plaćanja poreza, navodi se između ostalog u Mišljenju Zaštitnika građana upućenom Ministarstvu finansija.

Zaštitniku građana se obratio N. Č. iz Beograda, smatrajući da odredba člana 2. stav 3. Zakona o porezima na imovinu nije u saglasnosti sa Ustavom Republike Srbije ("Sl. glasnik RS", br. 98/2006). Imenovani je naveo da se spornom odredbom plaća porez na ukupnu površinu zemljišta kada je površina zemljišta preko 10 ari, a da se prema ranije važećom odredbom plaćala razlika između ukupne površine i površine od 10 ari. Imenovani smatra da usled primene sporne odredbe dolazi do diskriminacija građana koji se nalaze u sličnoj situaciji npr. u slučaju kada jedan građanin ima površinu zemljišta od 10 ari, a drugi površinu zemljišta od 10,10 ari.

Odredbe člana 2. stav 1. tač. 1), 5a) i 6) Zakona o porezima na imovinu koje su se primenjivale do 1. januara 2014. godine glasile su: "Porez na imovinu plaća se na sledeća prava na nepokretnosti: 1) pravo svojine, odnosno na pravo svojine na građevinskom zemljištu površine preko 10 ari; 5a) pravo zakupa građevinskog zemljišta u javnoj svojini, odnosno poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini, površine preko 10 ari; 6) pravo korišćenja građevinskog zemljišta u javnoj svojini površine preko 10 ari. Odredba stava 4. ovog člana glasila je da se porez na imovinu na prava na zemljištu iz stava 1. tač. 1), 5a) i 6) ovog člana plaća na razliku njegove površine i površine od 10 ari."

Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o porezima na imovinu članom 1. menjan je član 2. tako da se porez na imovinu iz člana 1. tačka 1 ovog zakona plaća na nepokretnosti koje se nalaze na teritoriji Republike Srbije, i to na: pravo svojine, odnosno na pravo svojine na zemljištu površine preko 10 ari i pravo korišćenja građevinskog zemljišta površine preko 10 ari, u skladu sa zakonom kojim se uređuje pravni režim građevinskog zemljišta (član 2. stav 1. tač. 1) i 3) ZPI). Primena citirane odredbe počela je 1. 1. 2014. godine. Odredba stava 4. člana 2. nije bila predviđena ovim izmenama niti bilo koja druga odredba koja bi regulisala pomenutu situaciju.

Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o porezima na imovinu član 2. je dopunjen tako što je dodat novi stav 4. koji glasi: "kad se porez plaća na pravo iz stava 1. tač. 1) i 3) ovog člana predmet oporezivanja je ukupna površina tog zemljišta. Ovim dopunama je preciziran član 2. ovog zakona, tako da je otklonjena nedoumica na koju površinu se plaća ovaj porez kada površina zemljišta prelazi preko 10 ari.

Razmatranjem citiranih odredbi, može se primetiti sledeća situacija koja se javlja u praksi usled primene važeće odredbe. Vlasnici zemljišta površine npr. od 10 ari ne plaćaju porez na imovinu dok, vlasnici zemljišta površine od 10,10 ari plaćaju porez i to na ukupnu površinu od 10,10 ari. Podsećamo da se do 2014. godine plaćala razlika ukupne površine zemljišta i površine od 10 ari. Prema tome, u ovakvoj situaciji građani su posle izmene ove odredbe stavljeni u nejednak položaj iako se nalaze u sličnim situacijama.

Ustavom se utvrđuje da je obaveza plaćanja poreza i drugih dažbina opšta i zasniva se na ekonomskoj moći obveznika (član 91. stav 2.). Ustav propisuje da se dostignuti nivo ljudskih i manjinskih prava ne može smanjivati (član 20. stav 2.).

Na osnovu navedene odredbe Ustava, proizlazi da je svako dužan da plaća poreze utvrđene zakonom i da se obaveza plaćanja poreza zasniva na ekonomskoj moći obveznika. Međutim, nije definisano kako se određuje, na osnovu kojih parametara ekonomska moć obveznika, već uređivanje ovoga pitanja u celini prepušta zakonodavcu. Zbog toga, može se postaviti pitanje da li je zakonodavac valjano procenio ekonomsku moć imaoca prava na nepokretnosti kada je uveo graničnu površinu nepokretnosti, odnosno zemljišta do koje se porez na imovinu ne plaća, odnosno da li tako određena granična površina zemljišta zaista određuje nivo ekonomske moći obveznika.

Izmenama i dopunama Zakona o porezima na imovinu iz 2013. godine umanjen je dostignuti nivo prava obveznika ovog poreza, jer je važeća odredba nepovoljnija za poreske obveznike u odnosu na ranije važeću odredbu. Shodno navedenom, potrebno je da se izmenama i dopunama Zakona o porezima na imovinu postigne srazmernost i pravičnost prilikom naplate poreza, i na taj način bi se građani u približno istoj situaciji imali jednak tretman. Postiglo bi se bolje rešenje i adekvatnije ustavnoj normi da se prilikom oporezivanja vodi računa o ekonomskoj moći kod ovog poreskog oslobođenje. U tom smislu, mišljenja smo da je ranije važeća odredba Zakona o porezima na imovinu koja je glasila da se porez na imovinu na prava na zemljištu plaća na razliku njegove površine i površine od 10 ari obezbeđivala srazmernost i pravičnost prilikom oporezivanja.

Kako je sadašnja sporna odredba zakona nepravična jer dovodi u nejednak i nepovoljniji položaj građane koji se nalaze u sličnim situacijama, Zaštitnik građana smatra da bi se unapređenjem propisa kroz izmenu postojećeg rešenja postiglo bolje i pravičnije ostvarivanje i zaštita prava građana i očuvanje nivoa stečenih prava građana.

Izvor: Vebsajt Zaštitnika građana, 13.01.2020.
Naslov: Redakcija