ZAKON O VISOKOM OBRAZOVANJU: Univerziteti traže da Ministarstvo prosvete pomogne nabavku softvera za otkrivanje plagijata

Borba sa plagijatima među doktorskim disertacijama na državnim univerzitetima dovedena je u pitanje, s obzirom na to da visokoškolske ustanove nemaju novca za nabavku novog softvera za proveru.

Ovu investiciju univerziteti pojedinačno, navodno, ne mogu finansijski da iznesu, pa je na Konferenciji Univerziteta Srbije (KONUS) dogovoreno da svi zajedno od Ministarstva prosvete zatraže da u njihovo ime pregovara sa dobavljačem, kako bi se postigla povoljnija cena.

Fakulteti i univerziteti dosad su se snalazili na različite načine, bilo kroz projektno finansiranje ili su taj program nabavljali sopstvenim sredstvima.

Rektorka Univerziteta u Beogradu Ivanka Popović podseća da je Zakon o visokom obrazovanju ("Sl. glasnik RS", br. 88/2017, 27/2018 - dr. zakon i 73/2018) propisao ovu obavezu, ali da se nije bavio načinom kako će univerziteti obezbediti finansije za takav softver.

"U Srbiji se godišnje odbrani u proseku 1.200 do 1.300 teza. Uzimajući u obzir sve doktorate iz 2018. godine, prosečan broj stranica po disertacije je približno 230. Troškovi softvera za praćenje originalnosti teksta procenjuju se prema osnovnoj jedinici koja pokriva određeni broj karaktera, što znači da je za prosečnu doktorsku disertaciju potrebno maksimalno tri boda", objašnjava Popović.

Od 2015. godine sve visokoškolske ustanove su u svojim pravilnicima ustanovile proceduru utvrđivanja originalnosti za sve doktorske disertacije. Do sada su neke od njih bile pretplaćene na trogodišnju licencu za programski paket preko projekta "Erazmus", a one koje nisu bile učesnici projekta plaćale su samostalno, dok neke nisu uopšte učestvovale.

Od 14 članica KONUS-a, softver za otkrivanje plagijarizma iTehniticate koristilo je šest - univerziteti u Beogradu, Novom Sadu, Nišu, Kragujevcu i Univerziteti Singidunum i Edukons. Na anketu o korišćenju softvera nisu odgovorila četiri univerziteta - Kriminalističko-policijski univerzitet, Evropski univerzitet, Univerzitet Metropolitan i Univerzitet Union-Nikola Tesla.

Univerziteti u Beogradu, Novom Sadu, Nišu i Kragujevcu imaju, navode, povoljna iskustva sa softverom. Univerzitet u Novom Sadu iTehniticate koristi od 2017. godine. Pre toga nije korišćen nijedan softver na nivou celog Univerziteta, već su ga upotrebljavali pojedini fakulteti. Na ovom univerzitetu navode da se pokazalo da najveći broj kandidata ne zloupotrebljava tuđu intelektualnu svojinu, odnosno ne plagira tuđe radove.

Softver radi po principu markiranja prepisanog teksta i navodi izvorni tekst odakle je rečenica ili pasus ukraden. Iako od pomoći, softver ima brojna ograničenja. Pokazalo se da ne prepoznaje druge jezike, pisma (ćirilicu, latinicu), sinonime, jezičke varijante (ekavica/ijekavica), na primer tlak/pritisak, primedba/primjedba. Takođe je primećeno da softver "broji" i sve ono što je autor uredno citirao. Ovi programi na tržištu koštaju od 2.000 do 10.000 evra. Što je viši nivo studija veće su i cene, pa je tako iznos za osnovne studije niži nego za doktorske.

Izvor: Vebsajt 021, 04.07.2019.
Naslov: Redakcija