Specifičnosti korišćenja platnih kartica - blokada, gubitak i zadržavanje platne kartice na bankomatu
- Ovaj stručni tekst se odnosi na propise koji važe na dan njegovog objavljivanja. Svi izneti stavovi su stručni stavovi, odnosno shvatanja autora teksta, koja se baziraju na tumačenju pozitivnopravnih normi, i ne predstavljaju obavezujuće instrukcije.
- Ulaskom u DEMO verziju pravne baze Paragraf Lex, možete BESPLATNO pristupiti SVIM propisima Srbije i time možete utvrditi ažurnost ovog teksta.
Za razliku od posetilaca vebsajta koji mogu bez naknade pročitati odabrane stručne tekstove koji se odnose na pozitivne propise na dan objavljivanja teksta, pretplatnici na pravnu bazu Paragraf Lex, u bazi uvek imaju dostupne tekstove koji se odnose na prethodne, nevažeće verzije propisa kao i nove komentare i druge dokumente koji se odnose na važeće propise. Isključivo pretplatnici na pravnu bazu uvek imaju pristup i ažurnim dokumentima. Baza se ažurira na dnevnom nivou.
Autor: Radmila Gaćeša
Objavljeno: 25.05.2016.
Pitanja i odgovori
SPECIFIČNOSTI KORIŠĆENJA PLATNIH KARTICA - BLOKADA, GUBITAK I ZADRŽAVANJE PLATNE KARTICE NA BANKOMATU
Savremene tehnologije omogućile su razvoj kartica za različite namene, među kojima su najmasovnije korišćene: platne, internet, identifikacione i neke druge vrste kartica.
Platne kartice, popularno nazvane "plastični novac", primarno predstavljaju sredstvo za bezgotovinsko plaćanje robe i usluga, s tim da se koriste i za podizanje gotovine. Mogu se koristiti u okviru raspoloživog stanja na računu u slučaju tzv. debitne kartice, uz automatsko zaduženje računa za iznos koji je predmet plaćanja odn. podizanja gotovine. Pored toga, postoje kartice koje se mogu koristiti u okviru raspoloživog limita koji izdavalac kartice odobrava korisniku kao pozajmicu uz mogućnost plaćanja na rate, što je slučaj kod tzv. revolving kartica.
Najznačajniji elementi koji se odnose na korišćenje platnih kartica su:
1. Izdavaoci kartica: banke i platne institucije
2. Korisnici kartica mogu biti:
- pravna lica i preduzetnici, koji svojim internim procedurama ovlašćuju tačno određena fizička lica - zaposlene da mogu koristiti platne kartice, uz saopštenje izdavaocu kartice imena i prezimena lica koja su ovlašćena za korišćenje platnih kartica. Takve kartice se nazivaju: kompanijske ili korporativne ili biznis kartice;
- fizička lica;
3. PIN (eng. Personal Identification Number - lični identifikacioni broj), koji se dodeljuje korisniku kartice uz svaku platnu karticu, te služi za identifikaciju prilikom obavljanja transakcija;
4. POS (eng. Point of Sale - mesto prodaje) predstavlja elektronski uređaj koji se instalira na odabranom prodajnom mestu, a služi za uspostavljanje komunikacije sa procesorom, kao posrednikom između izdavaoca kartice i mesta korišćenja kartice. Takav uređaj ima funkciju pribavljanja ovlašćenja za korišćenje kartice (eng. authorization) od izdavaoca kartice.
Korišćenje kartica je praćeno brojnim pogodnostima za korisnike, od čega posebno valja izdvojiti:
- jednostavnost;
- dostupnost velikog broja mesta za plaćanje odn. podizanje gotovine. Podizanje gotovine je generalno praćeno određenim troškovima za korisnika kartice, koje naplaćuje izdavalac kartice shodno zaključenom ugovoru, te je visina takvih troškova unapred poznata svakom korisniku. Podizanje gotovine na bankomatu ili cash-omatu kod drugih izdavalaca kartica takođe je praćeno troškovima, stoga se na tu temu preporučuje prethodno informisanje putem web-sajtova pojedinačnih izdavalaca;
- mogućnost plaćanja na rate, pri čemu je shodno Zakonu o platnim uslugama ("Sl. glasnik RS", br. 139/2014) utvrđen rok od maksimalno 12 meseci za povraćaj korišćenih sredstava od strane korisnika kartice izdavaocu kartice. Ovaj model korišćenja kartice praćen je i obračunom kamate po osnovu kreditiranja od strane izdavaoca kartice, što je u praksi čest razlog za prigovore odn. reklamacije od strane korisnika kartica.
Pored navedenih, postoje i druge vrste specifičnosti korišćenja kartice, u koje spada blokada. Kao mogući razlog za blokadu kartice treba imati u vidu pravo izdavaoca kartice da donese takvu odluku u skladu sa zaključenim ugovorom sa korisnikom. Svakako najčešći razlog za takvo postupanje od strane izdavaoca je neurednost korisnika u vezi sa izmirenjem obaveza po osnovu kartice. Upravo je to jedan od najznačajnijih razloga zbog kojih izdavaoci kartica sve češće pribegavaju izdavanju kartica uz uslov da korisnik zaključi sa izdavaocem dogovor o korišćenju trajnog naloga za automatsko zaduženje računa koji korisnik drži kod izdavaoca u cilju blagovremenog izmirenja obaveza nastalih korišćenjem kartice od strane korisnika, odn. drugih lica kojima izdavalac izdaje kartice po ovlašćenju korisnika.
Postupak u slučaju gubitka platne kartice
Razlozi za blokadu kartice od strane izdavaoca kartice mogu biti i gubitak odn. krađa kartice, usled kojih moraju biti preduzeti sledeći postupci:
- prijavljivanje gubitka od strane korisnika kartice u skladu sa ugovorom zaključenim sa izdavaocem kartice, i to: telefonom i lično na šalteru banke odn. u prostorijama izdavaoca kartice. U slučaju prijave gubitka kartice putem telefona, izdavalac kartice zahteva da korisnik kartice naknadno dolaskom u prostorije izdavaoca kartice potpiše izjavu u vezi sa okolnostima gubitka kartice, pri čemu postoje dve opcije: a) kartica izgubljena i b) kartica ukradena;
- odobravanje nove kartice nije automatski, već izdavalac, shodno svojoj proceduri, sagledava sve elemente korišćenja kartice, okolnosti gubitka kartice, kao i efekte pružanja drugih usluga korisniku kartice, nakon čega donosi odluku.
Zadržavanje platne kartice u bankomatu
Jedna od situacija koja se može dogoditi prilikom korišćenja platne kartice je zadržavanje iste u bankomatu. Najčešći razlog je pogrešan unos PIN-a, pri čemu je pravilo da uređaji automatski zadržavaju karticu u slučaju tri uzastopna pogrešna unosa PIN-a. Do zadržavanja kartice u uređaju može doći i iz čisto tehničkih razloga, kao što su prekid elektronskih veza između kompjutera izdavaoca kartice i procesora, te nestanka električne energije i slično.
Kod preuzimanja kartice zadržane u uređaju neophodno je imati u vidu da svaki izdavalac kartice određuje rok za okončanje tog postupka, te zahteva od korisnika kartice da potpiše odgovarajući izveštaj o ličnom preuzimanju kartice. Posebno treba imati u vidu specifičan postupak u slučaju zadržavanja kartice u uređaju izdavaoca kartice, kod koga korisnik kartice nema račun.
Kompanija Paragraf svojim pretplatnicima pruža odgovore na stručna pitanja koja se odnose na tumačenje prava. Ukoliko niste naš pretplatnik možemo da Vas uputimo na: