Obaveze poslodavca sa deset i više zaposlenih prilikom zasnivanja radnog odnosa sa zaposlenima

Tweet

NAPOMENA:

• Ovaj stručni tekst se odnosi na propise koji važe na dan njegovog objavljivanja. Svi izneti stavovi su stručni stavovi, odnosno shvatanja autora teksta, koja se baziraju na tumačenju pozitivnopravnih normi, i ne predstavljaju obavezujuće instrukcije.
• Ulaskom u DEMO verziju pravne baze Paragraf Lex, možete BESPLATNO pristupiti SVIM propisima Srbije i time možete utvrditi ažurnost ovog teksta.

Autori: Redakcija

Objavljeno: 19.10.2021.

Obaveze poslodavca prilikom zasnivanja radnog odnosa sa zaposlenim ili zaključivanja drugog ugovora o radnom angažovanju, se u načelu mogu svrstati na one koje se odnose na sva lica koja ispunjavaju uslove propisane pre svega propisima o radu za zasnivanje radnog odnosa, kao opšte, ali i posebne obaveze koje se odnose samo na određenu kategoriju lica (maloletnike, lica koja rade na poslovima sa povećanim rizikom, osobe sa invaliditetom i sl.).Uređenje radnopravnog statusa lica podrazumeva i različite pravne akte, onih koje zaključuju ugovorne strane obostrano, ili koje poslodavac dostavlja kandidatima odnosno kandidat poslodavcu.

Primera radi, kandidat je dužan da prilikom zasnivanja radnog odnosa, poslodavcu dostavi isprave i druge dokaze o ispunjenosti uslova za rad na poslovima za koje zasniva radni odnos, utvrđenih pravilnikom o organizaciji i sistematizaciji poslova, dok poslodavac ne može od kandidata da zahteva podatke o porodičnom, odnosno bračnom statusu i planiranju porodice, odnosno dostavljanje isprava i drugih dokaza koji nisu od neposrednog značaja za obavljanje poslova za koje zasniva radni odnos.

S druge strane, poslodavac je prilikom zasnivanja radnog odnosa ili drugog vida radnog angažovanja u obavezi da:

• sa licem koje angažuje, pre stupanja na rad, u pisanom obliku, zaključi ugovor o radu (na određeno ili neodređeno vreme, sa punim, nepunim ili skraćenim radnim vremenom) ili drugi odgovarajući ugovor van radnog odnosa - ugovor o privremenim i povremenim poslovima, ugovor o delu, ugovor o stručnom osposobljavanju i usavršavanju i ugovor o dopunskom radu, ili ako je lice zakonski zastupnik društva i direktor, ugovor o pravima i obavezama direktora bez zasnivanja radnog odnosa, u smislu odredbi Zakona o radu. Novčane kazne od 800.000 do 2.000.000 dinara propisane su za prekršaj poslodavca sa svojstvom pravnog lica ako sa licem koje radi nije zaključio ugovor o radu ili drugi ugovor u smislu Zakona o radu, dok su novčane kazne od 50.000 do 150.000 dinara propisane za prekršaj odgovornog lica u pravnom licu, odnosno zastupnika pravnog lica, a novčane kazne od 300.000 do 500.000 dinara su propisane za isti prekršaj preduzetnika;
• ugovor o radu, odnosno drugi ugovor o radnom angažovanju ili njihovu kopiju drži u sedištu ili drugoj poslovnoj prostoriji ili na drugom mestu u zavisnosti od toga gde zaposleni ili radno angažovano lice radi. Ukoliko u mestu rada zaposlenog, odnosno drugog radno angažovanog lica ne postoje prostorne mogućnosti, odnosno uslovi za čuvanje ugovora, ugovori o radu, odnosno drugi ugovori mogu se čuvati u sedištu poslodavca ili drugim poslovnim prostorijama. Propisana je novčana kazna od 150.000 do 300.000 dinara za prekršaj poslodavca sa svojstvom pravnog lica, a za preduzetnika od 50.000 do 150.000 dinara ako ne drži primerak ugovora ili kopije ugovora u skladu sa odredbama Zakona o radu, dok je za odgovorno lice u pravnom licu, odnosno zastupnika pravnog lica za ovaj prekršaj propisana novčana kazna od 10.000 do 20.000 dinara;
• na osnovu ugovora o radu ili drugog ugovora o obavljanju poslova podnese jedinstvenu prijavu na obavezno socijalno osiguranje u roku propisanom zakonom kojim se uređuje centralni registar obaveznog socijalnog osiguranja, a najkasnije pre stupanja zaposlenog i drugog radno angažovanog lica na rad. Naime, obaveza je poslodavca da podnese jedinstvenu prijavu u elektronskom obliku na centralni registar, najkasnije pre stupanja zaposlenog i drugog radno angažovanog lica na rad, odnosno u roku od tri radna dana od dana početka obavljanja delatnosti, odnosno od dana prestanka zaposlenja, prestanka obavljanja poslova ili obavljanja delatnosti, odnosno od dana nastale promene u toku osiguranja. Ukoliko poslodavac u zakonskom roku ne podnese jedinstvenu prijavu na obavezno socijalno osiguranje, čini prekršaj za koji je predviđena novčana kazna i to za poslodavce sa svojstvom pravnog lica iznos u rasponu od 300.000,00 do 1.500.000,00 dinara, za preduzetnike u rasponu od 10.000,00 do 500.000,00 dinara, i za poslodavca - fizičko lice, u rasponu od 5.000,00 do 150.000,00 dinara, u skladu sa odredbama Zakona o centralnom registru obaveznog socijalnog osiguranja;
• pisanim putem obavesti o zabrani vršenja zlostavljanja i pravima, obavezama i odgovornostima u vezi sa zabranom zlostavljanja na radu zaposlenog i lica angažovana van radnog odnosa, volontere i svako drugo lice koje po bilo kom osnovu učestvuje u radu poslodavca, i to pre stupanja na rad, u skladu sa odredbom Zakona o sprečavanju zlostavljanja na radu (dalje: ZSZR). Kaznene odredbe su propisane za poslodavca sa svojstvom pravnog lica, ako ne upozna zaposlenog sa zabranom vršenja zlostavljanja i to novčana kazna u iznosu od 100.000 do 400.000 dinara za poslodavca, novčana kazna od 10.000 do 40.000 dinara za preduzetnika i novčana kazna od 5.000 do 30.000 dinara za odgovorno lice u pravnom licu, prema odredbi člana 36. ZSZR;
• svim zaposlenima i radno angažovanim licima dostavi pismeno obaveštenje o pravima i obavezama u vezi sa zaštitom od uzbunjivanja, prema odredbi Zakona o zaštiti uzbunjivača (dalje: ZZU), a kaznene odredbe su propisane i za poslodavca, ako napred pomenutim licima ne dostavi pismeno obaveštenje o ovim pravima i to novčana kazna od 50.000 do 500.000 dinara za poslodavca - pravno lice, novčana kazna od 10.000 do 100.000 dinara za odgovorno lice u pravnom licu, državnom organu, organu teritorijalne autonomije ili jedinice lokalne samouprave i novčana kazna od 20.000 do 200.000 dinara za preduzetnika, prema odredbi ZZU;
• izvrši osposobljavanje zaposlenog za bezbedan i zdrav rad kod zasnivanja radnog odnosa, odnosno drugog radnog angažovanja, premeštaja na druge poslove, prilikom uvođenja nove tehnologije ili novih sredstava za rad ili promene opreme za rad, kao i kod promene procesa rada koji može prouzrokovati promenu mera za bezbedan i zdrav rad, i da vodi i čuva evidencije o zaposlenima osposobljenim za bezbedan i zdrav rad, na obrascu 6, i drugim odgovarajućim obrascima, u skladu sa Zakonom o bezbednosti i zdravlju na radu (dalje: ZBZR). Novčanom kaznom od 800.000 do 1.000.000 dinara, kazniće se za prekršaj poslodavac sa svojstvom pravnog lica ako ne izvrši osposobljavanje zaposlenog za bezbedan i zdrav rad, novčanom kaznom od 400.000 do 500.000 dinara kazniće se za prekršaj poslodavac koji je privatni preduzetnik, a novčanom kaznom od 40.000 do 50.000 dinara kazniće se za prekršaj direktor, odnosno drugo odgovorno lice kod poslodavca, prema odredbi ZBZR;
• osposobi odgovarajući broj zaposlenih za pružanje prve pomoći, spasavanje i evakuaciju u slučaju opasnosti, naročito u situaciji kada je potrebno obezbediti da se povređenim i naglo obolelim licima pruža prva pomoć na licu mesta, u skladu sa odredbom člana 15. stav 1. tačka 9) ZBZR. Osposobljavanje zaposlenih iz prve pomoći vrši se svakih pet godina. Novčanom kaznom od 800.000 do 1.000.000 dinara, kazniće se za prekršaj poslodavac sa svojstvom pravnog lica ako ne obezbedi pružanje prve pomoći, kao i ako ne osposobi odgovarajući broj zaposlenih za pružanje prve pomoći, spasavanje i evakuaciju u slučaju opasnosti, novčanom kaznom od 400.000 do 500.000 dinara kazniće se za prekršaj poslodavac koji je privatni preduzetnik, a novčanom kaznom od 40.000 do 50.000 dinara kazniće se za prekršaj direktor, odnosno drugo odgovorno lice kod poslodavca, u skladu sa odredbom člana 69. stav 1. tačka 13) i st. 2. i 3. ZBZR;
• organizuje osnovnu obuku iz oblasti zaštite od požara za sve zaposlene odmah po stupanju na rad, a najkasnije u roku od 30 dana od dana stupanja na rad, prema odredbi člana 53. Zakona o zaštiti od požara (dalje: ZZP). Osnovnu obuku i praktičnu proveru znanja zaposlenih za potrebe trećih lica obavljaju privredna društva odnosno druga pravna lica koja ispunjavaju propisane uslove i imaju ovlašćenje Ministarstva unutrašnjih poslova za obavljanje ovih poslova kao i pravna lica koja ispunjavaju određene uslove i imaju odobrenje ministarstva za izvođenje posebne obuke. Provera znanja zaposlenih vrši se jednom u tri godine. Novčanom kaznom od 300.000 dinara do 1.000.000 dinara kazniće se za prekršaj pravno lice ako ne organizuje osnovnu obuku zaposlenih iz oblasti zaštite od požara u propisanom roku i ne vrši praktičnu proveru znanja zaposlenih u propisanom roku, za prekršaje kazniće se novčanom kaznom od 10.000 do 50.000 dinara i odgovorno lice u pravnom licu, preduzetnik novčanom kaznom od 150.000 do 500.000 dinara, a pravnom licu i preduzetniku može se izreći i zaštitna mera zabrane vršenja određenih delatnosti u trajanju od šest meseci do tri godine, prema odredbi člana 82. stav 1. tačka 26) i st. 2. do 4. ZZP.