Korišćenje godišnjeg odmora u 2019. godini

Tweet

NAPOMENA:

• Ovaj stručni tekst se odnosi na propise koji važe na dan njegovog objavljivanja. Svi izneti stavovi su stručni stavovi, odnosno shvatanja autora teksta, koja se baziraju na tumačenju pozitivnopravnih normi, i ne predstavljaju obavezujuće instrukcije.
• Ulaskom u DEMO verziju pravne baze Paragraf Lex, možete BESPLATNO pristupiti SVIM propisima Srbije i time možete utvrditi ažurnost ovog teksta.

Autor: Redakcija Paragraf Lex

Objavljeno: 16.05.2019.

Korišćenje godišnjeg odmora je propisano zakonom kao jedno od osnovnih prava zaposlenog po osnovu radnog odnosa.

Prava i obaveze poslodavca i zaposlenog u vezi sa korišćenjem godišnjeg odmora, uređeni su sledećim propisima:

• Zakonom o radu,
• Posebnim zakonima kojima je uređena određena oblast, odnosno delatnost,
• Posebnim kolektivnim ugovorom za određenu delatnost i
• Opštim aktom poslodavca (kolektivnim ugovorom kod poslodavca ili pravilnikom o radu), odnosno ugovorom o radu za poslodavce koji nemaju opšti akt.

Opšti propisi o radu kojim se na teritoriji Republike Srbije uređuju osnovna prava, obaveze i odgovornosti poslodavca i zaposlenog po osnovu rada je Zakon o radu, te u ovom tekstu obrađujemo način i postupak za ostvarivanje prava na korišćenje godišnjeg odmora, kao i druga prava i obaveze po tom osnovu, u skladu sa Zakonom o radu (dalje: Zakon).

Odredbe ovog Zakona primenjuju se na zaposlene koji rade na teritoriji Republike Srbije, kod domaćeg ili stranog pravnog, odnosno fizičkog lica, kao i na zaposlene koji su upućeni na rad u inostranstvo od strane poslodavca ako zakonom nije drukčije određeno.

Zaposleni ne može da se odrekne prava na godišnji odmor, niti mu se to pravo može uskratiti ili zameniti novčanom naknadom, osim u slučaju prestanka radnog odnosa u skladu sa Zakonom.

Osnovno pravilo je da zaposleni godišnji odmor koristi u tekućoj godini za tu kalendarsku godinu. Međutim, Zakonom je data mogućnost da se deo godišnjeg odmora iz tekuće godine, a u izuzetnim slučajevima i ceo godišnji odmor, može koristiti i u narednoj kalendarskoj godini, najkasnije do kraja juna meseca naredne godine.

Godišnji odmor za tekuću godinu, po pravilu, se koristi u toj kalendarskog godini. Međutim, Zakon daje mogućnost da se deo neiskorišćenog godišnjeg odmora, a u pojedinim slučajevima i ceo godišnji odmor, može koristiti i u narednoj kalendarskoj godini, ako su za to ispunjeni propisani uslovi.

Zaposleni ima pravo da koristi godišnji odmor iz 2018. godine u 2019. godini i to najkasnije do 30. juna 2019. godine, pod sledećim uslovima:

• da je u prethodnoj godini iskoristio prvi deo godišnjeg odmora u trajanju od najmanje dve radne nedelje neprekidno;
• da je korišćenje godišnjeg odmora u prethodnoj godini prekinuo zbog bolesti koja traje do kraja kalendarske godine, zbog čega nije bio u mogućnosti da koristi prvi deo godišnjeg odmora u propisanom trajanju od dve nedelje, ili da zbog bolesti u prethodnoj godini nije uopšte ni započeo korišćenje prvog dela godišnjeg odmora - smatra se da uslov o korišćenju prvog dela godišnjeg odmora nije ispunio zbog više sile (bolesti), i u tom slučaju zaposleni ima pravo da drugi deo godišnjeg odmora za prethodnu 2018. godinu može da iskoristi najkasnije do 30. juna 2019. godine, s obzirom da mu je prvi deo u trajanju od najmanje dve radne nedelje propao jer je isti morao da iskoristi u toku 2018. godine. Po ovom osnovu postoji identično Mišljenje Ministarstva rada, br. 011-00-463/2016-02 od 18.7.2016. godine;
• zaposleni koji je stekao pravo na korišćenje godišnjeg odmora u prethodnoj godini, a nije u celosti ili delimično iskoristio godišnji odmor u toj kalendarskoj godini zbog odsustva sa rada radi porodiljskog odsustva, odsustva sa rada radi nege deteta i posebne nege deteta, ima pravo da taj odmor iskoristi u tekućoj godini, tj. do 30. juna 2019. godine;

Zaposleni gubi pravo na korišćenje godišnjeg odmora iz 2018. godine u 2019. godini u sledećim slučajevima:

• ako preostali deo godišnjeg odmor za 2018. godinu zaposleni ne iskoristi do 30. juna 2019. godine;
• ako se zaposleni vrati sa porodiljskog odsustva ili odsustva sa rada radi nege i posebne nege deteta, posle 30. juna 2019. godine;
• ako zaposleni koristi godišnji odmor iz jednog dela i započne korišćenje godišnjeg odmora krajem 2018. godine, a zbog isteka godine nije iskoristio u 2018. godini najmanje dve radne nedelje (nije stekao uslov za korišćenje godišnjeg odmora u dva dela), ukoliko je 31. decembra 2018. godine, odnosno od 1. januara 2019. godine prekinuo korišćenje godišnjeg odmora i radio je jedno vreme u januaru (nije nastavio da koristi u kontinuitetu ceo godišnji odmor), gubi pravo da koristi preostali deo godišnjeg odmora za 2018. godinu u 2019. godini.

Nema zakonskih smetnji da neiskorišćeni godišnji odmor iz prethodne godine zaposleni koristi do kraja juna tekuće godine i da odmah od 1. jula nastavi da koristi godišnji odmor za tekuću godinu, ukoliko to omogućava proces rada kod poslodavca i ako se poslodavac saglasio.

Prema Zakonu, zaposleni stiče pravo na korišćenje godišnjeg odmora u kalendarskoj godini posle mesec dana neprekidnog rada od dana zasnivanja radnog odnosa kod poslodavca.

Pod neprekidnim radom smatra se i vreme privremene sprečenosti za rad u smislu propisa o zdravstvenom osiguranju i odsustva sa rada uz naknadu zarade.

Pod prekidom rada smatra se:

• vreme provedeno na neplaćenom odsustvu,
• mirovanje radnog odnosa,
• prekid rada duži od 30 radnih dana.

Zaposleni ne može da se odrekne prava na godišnji odmor, niti mu se to pravo može uskratiti ili zameniti novčanom naknadom, osim u slučaju prestanka radnog odnosa u skladu sa ovim zakonom.

Pravo na korišćenje godišnjeg odmora je pravo iz radnog odnosa koji zaposleni može koristiti samo dok je u radnom odnosu, odnosno pre donošenja rešenja o prestanku radnog odnosa, a u slučaju da zaposleni ne iskoristi pripadajući deo godišnjeg odmora pre prestanka radnog odnosa ima pravo na naknadu štete za neiskorišćeni godišnji odmor.

Minimum trajanja godišnjeg odmora utvrđen je Zakonom, i to, u svakoj kalendarskoj godini zaposleni ima pravo na godišnji odmor u trajanju utvrđenom opštim aktom i ugovorom o radu, a najmanje 20 radnih dana.

Dužina godišnjeg odmora utvrđuje se tako što se zakonski minimum od 20 radnih dana uvećava po osnovu kriterijuma utvrđenih Zakonom i kolektivnim ugovorom, odnosno ugovorom o radu, i to po osnovu:

• doprinosa na radu,
• uslova rada,
• radnog iskustva,
• stručne spreme zaposlenog i
• drugih kriterijuma utvrđenih opštim aktom ili ugovorom o radu.

Zakonom je propisan način utvrđivanja dužine godišnjeg odmora kao i dani koji se ne računaju u godišnji odmor.

Propisano je da se za utvrđivanje dužine godišnjeg odmora radna nedelja računa kao pet radnih dana.

Subote se ne uračunavaju u dane godišnjeg odmora bez obzira da li je kod poslodavca nedeljno radno vreme raspoređeno na pet ili na šest radnih dana.

Ne uračunavaju se u dane godišnjeg odmora ni praznici koji su neradni dani u skladu sa zakonom, odsustvo sa rada uz naknadu zarade i privremena sprečenost za rad u skladu sa propisima o zdravstvenom osiguranju.

Ako je zaposleni za vreme korišćenja godišnjeg odmora privremeno sprečen za rad u smislu propisa o zdravstvenom osiguranju - ima pravo da po isteku te sprečenosti za rad nastavi korišćenje godišnjeg odmora.

Zaposleni ima pravo na dvanaestinu godišnjeg odmora (srazmerni deo), tj. od ukupnog broja dana godišnjeg odmora koji mu pripada po zakonu, za svaki mesec dana rada u kalendarskoj godini u kojoj je zasnovao radni odnos ili u kojoj mu prestaje radni odnos, gde se podrazumeva i prestanak radnog odnosa zbog odlaska u penziju.

Utvrđivanje srazmernog dela godišnjeg odmora vrši se u zavisnosti od broja meseci provedenih na radu u kalendarskoj godini, a u odnosu na dane godišnjeg odmora na koje bi zaposleni imao pravo ako bi koristio pun godišnji odmor, u skladu sa kriterijumima utvrđenim Zakonom i kolektivnim ugovorom.