Nazad na elektronske dodatke

U skladu sa Zakonom o porezu na dobit pravnih lica ("Sl. glasnik RS", br. 25/2001, 80/2002, 80/2002 - dr. zakon, 43/2003, 84/2004, 18/2010, 101/2011, 119/2012, 47/2013, 108/2013, 68/2014 - dr. zakon, 142/2014, 91/2015 - autentično tumačenje, 112/2015, 113/2017, 95/2018 i 86/2019 - dalje: Zakon) osnovica poreza na dobit pravnih lica je oporeziva dobit.

Oporeziva dobit utvrđuje se u poreskom bilansu usklađivanjem dobiti obveznika iskazane u bilansu uspeha, koji je sačinjen u skladu sa Međunarodnim računovodstvenim standardima, odnosno Međunarodnim standardima finansijskog izveštavanja (dalje: MRS/MSFI) i propisima kojima se uređuje računovodstvo i revizija, i na način utvrđen Zakonom.

U skladu sa članom 63. Zakona, rok za podnošenje poreskog bilansa i poreske prijave je 180 dana od dana isteka perioda za koji se utvrđuje poreska obaveza (osim u slučaju statusne promene koja ima za posledicu prestanak društva, kada se podnosi u roku od 60 dana od dana statusne promene). Pravna lica koja će do kraja februara predati Agenciji za privredne registre redovne godišnje finansijske izveštaje za objavljivanje, trebalo bi da za potrebe računovodstvenog evidentiranja obaveze za porez na dobit sastave preliminarni ili konačni poreski bilans i poresku prijavu. Napominjemo da je potreba sastavljanja poreskog bilansa i poreske prijave zajedno sa pripadajućim prilozima za potrebe računovodstvenog evidentiranja na dan 31. decembar 2019. godine, uslovljena i obračunom i knjiženjem odloženih poreza. Takođe, iskazivanje transfernih cena u poreskom bilansu može imati značajan uticaj na oporezivu dobit.

Obveznici poreza na dobit pravnih lica obračunavaju i plaćaju akontacije poreza na dobit u skladu sa čl. 66-69. Zakona. Mesečna akontacija poreza na dobit plaća se do 15-og u mesecu za prethodni mesec.

Računovodstveni postupak propisan MRS 12 za utvrđivanje tekućeg poreza

Računovodstveni postupak za utvrđivanje tekućeg poreza na dobit, kao i za priznavanje odloženih poreza, propisan je zahtevima Međunarodnog računovodstvenog standarda - MRS 12 Porezi na dobitak ("Sl. glasnik RS", br. 35/2014 - dalje: MRS 12). MRS 12 ne propisuje način obračunavanja i plaćanja poreza na dobit, jer se on utvrđuje u skladu sa poreskim propisima svake zemlje. Cilj MRS 12 je da definiše način računovodstvenog evidentiranja i prezentacije, odnosno obelodanjivanja poreza na dobit kao zbira tekućeg i odloženog poreza.

Tekući porez u skladu sa MRS 12 je definisan kao iznos plaćenih poreza na dobit, koji se odnosi na oporezivu dobit (poreski gubitak) za period, odnosno, tekući porez je iznos poreske obaveze za tekuću godinu, koji je utvrđen u poreskoj prijavi poreza na dobit društva, u skladu sa poreskim propisima. To je iznos obračunatog poreza na dobit, nakon svih umanjenja po osnovu poreskih olakšica.

Prema paragrafu 12. MRS 12, tekući porez za tekući i prethodne periode se priznaje kao obaveza u visini neplaćenog iznosa. Kada je iznos koji je već plaćen za tekući i prethodne periode veći od iznosa koji dospeva za te periode, višak treba da se prizna kao imovina odnosno potraživanje za više plaćen porez na dobit.

Međunarodni standard finansijskog izveštavanja (IFRS) za male i srednje entitete ("Sl. glasnik RS", br. 83/2018 - dalje: MSFI za MSP) u Odeljku 29 - Porez na dobitak, na isti način definiše tekući porez.

Obaveza za porez na dobit

Prema Pravilniku o Kontnom okviru i sadržini računa u Kontnom okviru za privredna društva, zadruge i preduzetnike ("Sl. glasnik RS", br. 95/2014 - dalje: Pravilnik) na računu 481 - Obaveze za porez iz rezultata, iskazuje se obračunati porez na dobitak, zaduženjem računa 721 - Poreski rashod perioda.

Na računu 481 se evidentiraju sledeće promene:

• uplata akontacije poreza na dobit,

• utvrđivanje konačne obaveze za porez na dobit,

• usklađivanje obaveze za porez na dobit po osnovu izmenjene poreske prijave odnosno rešenja Poreske uprave, kada je naknadno utvrđeno da poreska obaveza za porez na dobit nije bila utvrđena u skladu sa Zakonom.

Novoosnovano privredno društvo registrovano 18. septembra 2019. godine, podnelo je nadležnoj poreskoj upravi poresku prijavu u roku od 15 dana od dana upisa kod Agencije za privredne registre. U poreskoj prijavi je data procena prihoda, rashoda i dobiti za poreski period od 1. oktobra do 31. decembra, na osnovu čega je obračunat mesečni iznos akontacije poreza na dobit od 100.000 dinara.

1) Društvo je za tri meseca poslovanja uplatilo akontaciju u ukupnom iznosu od 300.000 dinara.

2) U poreskoj prijavi koju je sastavio za potrebe sastavljanja finansijskih izveštaja, obveznik je obračunao obavezu za porez na dobit u iznosu od 450.000 dinara.

3) Privredno društvo je utvrdilo dobitak u iznosu od 3.000.000 dinara. Izvršen je prenos neto dobitka na račun neraspoređene dobiti.

4) Prilikom podnošenja poreske prijave uplaćena je razlika u iznosu od 150.000 dinara.

Iako u skladu sa Pravilnikom, knjiženje plaćenih akontacija podrazumeva zaduživanje računa 721 u praksi je vrlo često knjiženje preko dugovne strane računa 481 uz odobravanje računa 241, što nije nikakva suštinska greška. Bitno je da na kraju godine, efekti tih promena budu pravilno i tačno iskazani u finansijskim izveštajima.

U vezi sa utvrđivanjem i knjiženjem iz prethodnog primera, pretpostavka je da je tokom naredne godine nadležni poreski organ izvršio kontrolu i utvrdio da je porez na dobit obračunat u manjem iznosu u odnosu na obračunati porez od 450.000 dinara.

1) Nadležni poreski organ doneo je rešenje kojim se utvrđuje konačna poreska obaveza za prethodni poreski period u iznosu od 785.000 dinara, što je za 335.000 dinara više u odnosu na porez na dobit koju je obveznik utvrdio u poreskoj prijavi.

2) Društvo je platilo razliku poreza u roku koji je utvrđen rešenjem Poreske uprave.

U skladu sa članom 27. Pravilnika, na teret ovog računa 340 - Neraspoređeni dobitak ranijih godina a u korist računa 481 - Obaveze za porez iz rezultata, knjiži se iznos utvrđene obaveze za porez iz rezultata po rešenju poreskog organa, iznad iznosa koji je utvrdilo pravno lice.

Potraživanje za više plaćen porez

Ukoliko se u poreskoj prijavi utvrdi manji iznos poreske obaveze za 2019. godinu u odnosu na plaćene akontacije, obveznik može:

• da zahteva povraćaj više ili pogrešno plaćenog poreza, odnosno sporednih poreskih davanja;

• da koristi poreski kredit u odnosu na poresku obavezu, odnosno obavezu po osnovu sporednih poreskih davanja;

• da koristi više ili pogrešno plaćeni porez odnosno sporedna poreska davanja za namirenje dospelih obaveza po drugom osnovu, putem preknjižavanja.

Povraćaj više plaćenog poreza vrši se na zahtev poreskog obveznika u skladu sa Zakonom o poreskom postupku i poreskoj administraciji ("Sl. glasnik RS", br. 80/2002, 84/2002 - ispr., 23/2003 - ispr., 70/2003, 55/2004, 61/2005, 85/2005 - dr. zakon, 62/2006 - dr. zakon, 63/2006 - ispr. dr. zakona, 61/2007, 20/2009, 72/2009 - dr. zakon, 53/2010, 101/2011, 2/2012 - ispr., 93/2012, 47/2013, 108/2013, 68/2014, 105/2014, 91/2015 - autentično tumačenje, 112/2015, 15/2016, 108/2016, 30/2018, 95/2018 i 86/2019 - dalje: ZPPPA).

Prema članu 10. stav 3. ZPPPA, ako se poreski obveznik opredeli za povraćaj više ili pogrešno naplaćenog poreza, odnosno sporednih poreskih davanja, kao i za refakciju, odnosno refundaciju poreza, odnosno za namirenje dospelih obaveza po drugom osnovu putem preknjižavanja poreza, Poreska uprava ima obavezu da po zahtevu donese rešenje bez odlaganja, a najkasnije u roku od 15 dana od dana prijema zahteva, ako poreskim zakonom nije drukčije uređeno.

Prema Pravilniku, na računu 223 - Potraživanja za više plaćen porez na dobitak, iskazuju se potraživanja po osnovu više plaćenog poreza na dobit.

Na kraju godine prilikom zaključivanja poslovnih knjiga, odnosno sastavljanja finansijskih izveštaja, dugovni saldo sa računa 481 reklasifikuje se na račun 223.

Ako društvo podnese zahtev za povraćaj više plaćenog poreza i Poreska uprava po rešenju o vraćanju vrati na račun poreskog obveznika više uplaćeni porez, račun 223 se zatvara u korist računa 241 - Tekući (poslovni) računi.

1) Privredno društvo je tokom poslovne 2019. godine uplatilo akontacije u ukupnom iznosu od 1.000.000 dinara (pretpostavka je u ovom primeru da je društvo u toku godine plaćene akontacije evidentiralo na dugovnu stranu računa 481).

2) U poreskoj prijavi koju je sastavio za 2019. godinu, obveznik je obračunao obavezu za porez na dobit u iznosu od 650.000 dinara, što znači da više plaćen porez iznosi 350.000 dinara.

3) Privredno društvo je odlučilo da podnese zahtev za povraćaj više plaćenog poreza za 300.000 dinara, dok će ostatak od 50.000 dinara uračunati kao akontaciju za narednu godinu.

4) Izvršena je uplata više plaćenog poreza na tekući račun privrednog društva.

Knjiženje u narednoj godini

Kamata za neblagovremeno uplaćenu akontaciju poreza na dobit

Na iznos mesečnih akontacija koje nisu plaćene u zakonskom roku, poreski obveznik dužan je da obračuna i plati kamatu, u skladu sa ZPPPA. Članom 75. ZPPPA na iznos manje ili više plaćenog poreza i sporednih poreskih davanja obračunava se i plaća kamata po stopi jednakoj godišnjoj referentnoj stopi Narodne banke Srbije, uvećanoj za deset procentnih poena, primenom prostog interesnog računa od sto.

Prema odredbama člana 7a Zakona, kamate zbog neblagovremeno plaćenih poreza, doprinosa i drugih javnih dažbina ne priznaju se na teret rashoda u poreskom bilansu.

Prema navedenoj metodologiji, stopa kamate za neblagovremeno plaćene javne prihode u koju spada i neblagovremeno uplaćena obaveza za porez na dobit je promenjiva, u zavisnosti kako se menja referentna kamatna stopa Narodne banke Srbije.

Društvo je na dan bilansa obračunalo kamatu za neblagovremeno uplaćenu akontaciju poreza na dobit za oktobar i novembar mesec. Obračunata kamata iznosi 15.850 dinara.

Usaglašenja sa Poreskom upravom po osnovu poreza na dobit

Najkasnije na dan sastavljanja finansijskih izveštaja društvo treba da sprovede usaglašenje sa Poreskom upravom po osnovu svih javnih prihoda uključujući i porez na dobit. Da bi dobilo stanje poreske obaveze za porez na dobit društvo podnosi nadležnoj poreskoj upravi Zahtev za izdavanje poreskog uverenja. Zahtev treba da bude podnet od ovlašćenog lica, uredno popunjen tačnim podacima i potpisan. Zahtev umesto poreskog obveznika može podneti i ovlašćeno lice kada je neophodno uz zahtev priložiti i dokaz (punomoćje), kojim se potvrđuje da je lice koje podnosi zahtev u ime poreskog obveznika njegov zakonski zastupnik, ovlašćeni predstavnik ili punomoćnik.

Uz zahtev se prilaže i dokaz o plaćenoj republičkoj administrativnoj taksi prema Tarifi republičkih administrativnih taksi, koja je sastavni deo Zakona o republičkim administrativnim taksama ("Sl. glasnik RS", br. 43/2003, 51/2003 - ispr., 61/2005, 101/2005 - dr. zakon, 5/2009, 54/2009, 50/2011, 70/2011 - usklađeni din. izn., 55/2012 - usklađeni din. izn., 93/2012, 47/2013 - usklađeni din. izn., 65/2013 - dr. zakon, 57/2014 - usklađeni din. izn., 45/2015 - usklađeni din. izn., 83/2015, 112/2015, 50/2016 - usklađeni din. izn., 61/2017 - usklađeni din. izn., 113/2017, 3/2018 - ispr., 50/2018 - usklađeni din. Izn,, 95/2018, 38/2019 - usklađeni din. izn., 86/2019 i 90/2019 - ispr.).

Kod pravnih lica - poreskih obveznika kojima je određen status velikih poreskih obveznika, Centar za velike poreske obveznike vrši utvrđivanje, naplatu i kontrolu za sve vrste javnih prihoda koji su u njegovoj nadležnosti, u skladu sa članom 6. Pravilnika o kriterijumima za određivanje velikih poreskih obveznika i o vrstama javnih prihoda za koje je nadležan Centar za velike poreske obveznike ("Sl. glasnik RS", br. 43/2010). Pravna lica koja imaju status velikog poreskog obveznika mogu podneti upit stanja elektronski Centru za velike poreske obveznike o stanju svih javnih prihoda na određeni dan. U upitu se iskazuje i obračunata i naplaćena kamata do datuma upita. Navedeni upit treba da se odštampa i služi kao dokaz eventualnih knjiženja na dan bilansa u cilju sravnjenja obaveza po osnovu javnih prihoda uključujući i porez na dobit.

Poresko uverenje se poreskom obvezniku izdaje istog dana, a najdocnije u roku od osam dana od dana podnošenja zahteva u skladu sa članom 29. stav 1. tačka 3. Zakona o opštem upravnom postupku ("Sl. glasnik RS", br. 18/2016 i 95/2018 - autentično tumačenje).

Pre zaključenja poslovnih knjiga i utvrđivanja konačne obaveze za porez na dobit, društvo je izvršilo sravnjenje sa karticama Poreske uprave. Sravnjenjem je konstatovano da je iznos pretplate odnosno potraživanja koji je društvo evidentiralo u svojim knjigama pogrešan i više iskazan u iznosu od 38.210 dinara i da ga treba uskladiti sa manjim iznosom iskazanim po kartici Poreske uprave. Razlika se odnosi na početno stanje. Društvo će računovodstveno evidentiranje usaglašenja sprovesti smanjenjem računa 223 u korist sledećih računa:

• Račun 592 - Rashodi po osnovu ispravki grešaka iz ranijih godina koje nisu materijalno značajne, iskazuju se efekti ispravke grešaka iz ranijih godina koje nisu materijalno značajne, ili

• 340 - Neraspoređeni dobitak ranijih godina - samo u slučaju da se radi o ispravci materijalno značajne greške iz prethodnih godina, koja je konstatovana navedenim sravnjenjem.

U primeru se radi o nematerijalnoj greški koja se odnosi na prethodnu godinu i iznosi 38.210 dinara.