Nazad na elektronske dodatke

U cilju pravilnog sastavljanja finansijskih izveštaja, potrebno je izvršiti sva korektivna i zaključna knjiženja pod 31.12.2020. godine tekuće godine. Pod ovim datumom vrše se sva korektivna i zaključna knjiženja na računima glavne knjige na osnovu kojih se utvrđuje rezultat poslovanja tekuće godine i stanje na računima aktive i pasive, koje se prenosi kao početno stanje za narednu godinu.

Knjiženja na kraju godine su bitna i zbog realnog iskazivanja potraživanja i obaveza i njihovog razgraničenja između obračunskih perioda tekuće i naredne godine. U tom cilju ukazujemo na značaj pravilnog knjiženja poslovnih promena koje se odnose na knjiženje PDV u finansijskim izveštajima za 2020. godinu po osnovu prometa dobara i usluga koji podleže plaćanju PDV, u slučaju kada je promet nastao u tekućoj godini, a obaveza za plaćanje PDV po tom prometu u narednoj 2021. godini. U tom slučaju prihodi i rashodi po tom prometu iskazuju se u godini u kojoj je nastao promet, dok se PDV obračunat na izvršen promet iskazuje kao obaveza u periodu za koji se sastavlja poreska prijava PDV. Navedeno je karakteristično i za PDV po osnovu manjkova dobara po godišnjem popisu.

Evidentiranje primljenih i datih avansa u 2020. godini po kojima se PDV plaća u 2021. godini

Evidentiranje primljenih i datih avansa vrši se na osnovu izdatih avansnih računa koje je obveznik PDV dužan da izda u skladu sa odredbom člana 42. stav 3. Zakona o porezu na dodatu vrednost ("Sl. glasnik RS", br. 84/2004, 86/2004 - ispr., 61/2005, 61/2007, 93/2012, 108/2013, 6/2014 - usklađeni din. izn., 68/2014 - dr. zakon, 142/2014, 5/2015 - usklađeni din. izn., 83/2015, 5/2016 - usklađeni din. izn., 108/2016, 7/2017 - usklađeni din. izn., 113/2017, 13/2018 - usklađeni din. izn., 30/2018, 4/2019 - usklađeni din. izn., 72/2019 i 8/2020 - usklađeni din. izn. - dalje: Zakon o PDV), a u vezi člana 16. stav 1. tačka 2) istog zakona, gde je propisano da poreska obaveza nastaje danom pod kojim je izvršena naplata naknade ako je naknada ili deo naknade naplaćen pre prometa dobara i usluga (avansna naplata).

Odredbama Pravilnika o Kontnom okviru i sadržini računa u Kontnom okviru za privredna društva, zadruge i preduzetnike ("Sl. glasnik RS", br. 95/2014 - dalje: Pravilnik), propisani su sledeći računi za evidentiranje avansa:

• grupa 15 - Plaćeni avansi za zalihe i usluge, na kojoj se iskazuje vrednost avansa plaćenih za nabavku zaliha materijala, rezervnih delova, alata, inventara, robe i usluga, zaduženjem računa grupe 15 u korist računa sa kojeg je izvršeno plaćanje avansa (241 - Tekući (poslovni) računi, 244 - Devizni račun), i to:
• 150 - Plaćeni avansi za materijal, rezervne delove i inventar u zemlji,
• 151 - Plaćeni avansi za materijal, rezervne delove i inventar u inostranstvu,
• 152 - Plaćeni avansi za robu u zemlji,
• 153 - Plaćeni avansi za robu u inostranstvu,
• 154 - Plaćeni avansi za usluge u zemlji,
• 155 - Plaćeni avansi za usluge u inostranstvu,
• 159 - Ispravka vrednosti plaćenih avansa.
• račun 430 - Primljeni avansi, depoziti i kaucije, na kojem se iskazuju unapred naplaćeni iznosi i novčana obezbeđenja za obrtna sredstva.

Pored toga, s obzirom na to da obveznik PDV stiče pravo da na osnovu datog avansa koristi PDV koji je sadržan u avansnom računu kao prethodni porez, to, s druge strane, obveznik PDV koji je primio avans dužan je da na osnovu izdatog avansnog računa iskaže obavezu za plaćanje PDV.

Primljeni avansi evidentiraju se u knjizi izdatih računa za primljene avanse kod primaoca, a kod davaoca avansa u knjizi primljenih računa za date avanse.

Nakon isporuke dobara i usluga za koje je prethodno primljen avans, isporučilac mora izdati konačan račun za isporučena dobra i izvršenu uslugu.

1) Krajem decembra 2020. godine pravno lice je primilo avans od kupca za robu u vrednosti od 1.200.000 dinara. Na osnovu primljenog avansa izdat je avansni račun kupcu (uplatiocu avansa) na iznos od 1.000.000 dinara, u kome je iskazan PDV po opštoj stopi u iznosu od 200.000 dinara (1.000.000 x 20%). Obaveza za PDV kod primaoca avansa i prethodni porez kod davaoca avansa iskazani su u poreskoj prijavi za decembar 2020. godine koja se podnosi u januaru 2021. godine (mesečni obveznik), kada nastaje i obaveza plaćanja PDV po toj prijavi.

U januaru 2021. godine isporučena je roba kupcu u istoj vrednosti po kojoj je primljen avans i prodavac je ispostavio konačan račun. Nabavna vrednost prodate robe iznosi 700.000 dinara.

Knjiženje u 2020. godini

1. a) kod primaoca avansa

1. b) kod davaoca avansa

Knjiženje u 2021. godini

1. a) kod primaoca avansa - prodavca robe

1. b) kod davaoca avansa - kupca robe

U navedenom primeru prikazan je način evidentiranja ukupno primljenih i ukupno datih avansa zajedno sa obračunatim PDV koji se odnosi na te avanse, s jedne strane, a sa druge strane preko računa razgraničenja postoji evidencija koliko se u primljenim i datim avansima odnosi na obračunati i primljeni PDV.

Ovaj način knjiženja po datim i primljenim avansima obezbeđuje podatak o ukupno primljenim i datim avansima po izdatim avansnim računima preko računa grupe 15 i računa 430. Ovo je naročito bitno sa stanovišta utvrđivanja ukupne obaveze prema kupcima i dobavljačima koji unapred plaćaju, odnosno naplaćuju promet robe i usluga, a naročito kod usaglašavanja ovih obaveza i potraživanja sa stanjem pod 31. decembrom tekuće godine.

Više o evidentiranju avansa na dan bilansa u Stručni komentar - Poresko-računovodstveni instruktor: RAČUNOVODSTVENO EVIDENTIRANJE I USKLAĐIVANJE AVANSA NA DAN SASTAVLJANJA FINANSIJSKIH IZVEŠTAJA ZA 2020. GODINU • Od 1.1.2018. godine je obavezna primena Tumačenjem 22 IFRIC-a u skladu sa kojim se ne vrši kursiranje deviznih avansa nakon početnog priznavanja •

Evidentiranje građevinskih situacija koje se odnose na 2020. godinu a obaveza za PDV nastaje u 2021. godini

Zbog vremenskog trajanja radova u građevinarstvu, neophodno je na kraju obračunskog perioda, a i kraće, ispostaviti privremene građevinske situacije.

Kod privremenih građevinskih situacija ne dolazi do isporuke građevinskog objekta, već do preseka izvedenih radova koji treba da se naplate do konačne situacije overene od strane nadzornog organa.

Privremena građevinska situacija se može ispostaviti investitoru radova tek nakon overe od strane nadzornog organa.

Zbog takve procedure, privremenu situaciju za građevinske radove koji su izvedeni u decembru tekuće godine, nadzorni organ može da overi posle isteka te godine, odnosno u narednoj godini. Bez obzira na to, ova građevinska situacija se mora proknjižiti u poslovnim knjigama za tekuću godinu.

Takođe, od 15. oktobra 2015. godine značajno je proširena primena sistema internog obračuna PDV (obrnuto terećenje ili reverse charge) u oblasti građevinarstva. Tačnije, na skoro sav promet dobara i usluga iz oblasti građevinarstva koji se vrši obvezniku PDV ili licu koje se smatra licem iz člana 10. stav 2. Zakona o PDV, primenjuje se sistem internog obračuna PDV.

Naime, prema odredbi člana 10. stav 1. tačka 1) Zakona o PDV, poreski dužnik, u smislu ovog zakona, je obveznik iz člana 8. i člana 9. stav 2. ovog zakona koji vrši oporezivi promet dobara i usluga, osim kada obavezu plaćanja PDV u skladu sa ovim članom ima drugo lice.

Shodno navedenoj zakonskoj odredbi, opšte pravilo je da za promet dobara i usluga koji je oporeziv PDV, pa i promet dobara i usluga iz oblasti građevinarstva, PDV obračunava i plaća obveznik PDV koji vrši predmetni promet (tj. da je poreski dužnik obveznik PDV koji vrši isporuku dobara, odnosno pružanje usluga). U procesu izgradnje građevinskog objekta učestvuje veći broj lica - investitor (ili više njih), izvođač radova (ili više njih), podizvođači i dr. Sva ta lica, ako su obveznici PDV, obračunavaju PDV za promet koji vrše i imaju pravo na odbitak prethodnog poreza u skladu sa Zakonom o PDV. To je opšte pravilo i drugačije se primenjuje samo ako je to izričito propisano i to pod uslovima koji moraju biti ispunjeni da bi se primenio izuzetak koji je propisan za konkretan promet u konkretnoj situaciji.

Odredbom člana 10. stav 2. tačka 3) Zakona o PDV propisano je, da se poreskim dužnikom smatra primalac dobara i usluga iz oblasti građevinarstva, obveznik PDV, odnosno lice iz člana 9. stav 1. ovog zakona, za promet izvršen od strane obveznika PDV.

Prema odredbi člana 10. stav 5. Zakona o PDV, ministar bliže uređuje šta se smatra sekundarnim sirovinama, uslugama koje su neposredno povezane sa sekundarnim sirovinama i dobrima i uslugama iz oblasti građevinarstva iz stava 2. tač. 1) i 3) ovog člana.

S tim u vezi, ministar finansija je doneo Pravilnik o utvrđivanju dobara i usluga iz oblasti građevinarstva za svrhu određivanja poreskog dužnika za porez na dodatu vrednost ("Sl. glasnik RS", br. 86/2015 - dalje: Pravilnik). Pravilnik je stupio na snagu 15. oktobra 2015. godine.

Opširnije o poreskom tretmanu prometa dobara i usluga iz oblasti građevinarstva možete pročitati u Stručnom komentaru PROMET DOBARA I USLUGA IZ OBLASTI GRAĐEVINARSTVA U SMISLU ZAKONA O PDV - TABELARNI PREGLED STAVOVA MINISTARSTVA FINANSIJA SA BROJEM I DATUMOM SLUŽBENOG MIŠLJENJA: • Ažurirano sa 31.07.2019. godine •, koji je objavljen u "Poresko-računovodstvenom instruktoru" broj 216/217, iz avgusta 2019. godine.

1) Privredno društvo - izvođač građevinskih radova izdalo je investitoru privremenu situaciju za izvršene građevinske usluge koja je overena od strane nadzornog organa 10. januara 2021. godine, a za radove koji se odnose na novembar i decembar 2020. godine. Vrednost radova iznosi 5.000.000 dinara. Privremena situacija o izvedenim građevinskim radovima u prethodnoj 2020. godini je ispostavljena pre odobrenja finansijskih izveštaja za tu godinu i kod investitora i kod izvođača radova, pa shodno tome, treba izvršiti knjiženje kod građevinskog društva i kod investitora u 2020. i 2021. godini. Investitor je kao poreski dužnik obračunao PDV u januaru 2021. godine na osnovu privremene situacije. U ovom primeru radi se o izvedenim radovima u 2020. godini po osnovu kojih su kod izvođača radova nastali troškovi u toj godini, i po tom osnovu treba da se utvrdi prihod za 2020. godinu, u skladu sa načelom nastanka poslovnog događaja i načelom uzročnosti prihoda i rashoda koje je sadržano u MRS/MSFI, odnosno MSFI za MSP.

Knjiženje u 2020. godini

1. a) kod izvođača radova

S obzirom na to da izvođač radova nema obavezu da obračuna PDV, već obračun vrši investitor kao poreski dužnik, izvođač u svojim knjigama na dan bilansa vrši samo knjiženje prihoda i potraživanja jer su radovi izvršeni u novembru i decembru 2020. godine. U 2021. godini, izvođač radova u konkretnom slučaju ne vrši nikakva dodatna knjiženja.

1. b) kod investitora

Knjiženje u 2021. godini kod investitora

Evidentiranje računa koji se odnose na 2020. godinu a pravo na prethodni PDV se ostvaruje u 2021. godini

Računi koji se odnose na komunalne usluge, po pravilu, se dostavljaju korisnicima tih usluga u januaru naredne godine, najčešće, posle izmirenja obaveze za PDV koji se odnosi na decembar 2020. godine. S tim u vezi postavlja se pitanje kako treba iskazati obavezu za izvršenu uslugu, a kako obavezu za PDV za koji je prošao rok plaćanja po prijavi za decembar 2020. godine. U nastavku je dat primer knjiženja i objašnjenje.

1) Obveznik PDV primio je 21. januara 2021. godine račune za:

- električnu energiju za decembar 2020. godine, u iznosu od 120.000 dinara, od čega se na PDV odnosi 20.000 dinara, i

- PTT usluge za decembar 2020. godine, u iznosu od 60.000 dinara, od čega se na PDV odnosi 10.000 dinara.

Datum izdavanja oba računa je 31. decembar 2020. godine.

Knjiženje na dan 31.12.2020. godine

Prethodna knjiženja pod 31.12.2020. godine pokazuju da se troškovi goriva i električne energije i PTT usluga iskazuju kao trošak u 2020. godini, jer se odnose na decembar te godine, dok se preneti porez razgraničava i koristi za umanjenje iznosa obračunatog PDV za januar 2021. godine, iz razloga što je račun za električnu energiju primljen posle roka za podnošenje PDV prijave i plaćanje PDV za decembar 2020. godine. Iznos prethodnog poreza sadržan u primljenim računima za decembar 2020. godine, obveznik će iskazati u poreskoj prijavi za januar 2021. godine (mesečni obveznik).

Knjiženje u 2021. godini

Na isti način izvršiće se knjiženje i računa dobavljača za režijski materijal koji je nabavljen i potrošen npr. u novembru 2020. godine, a faktura je dobijena krajem januara 2021. godine.

Evidentiranje naknadno odobrenog (super) rabata kupcima na promet izvršen u 2020. godini

Odobrenje naknadno odobrenih super-rabata i drugih popusta kupcima za promet izvršen u tekućoj godini, najčešće se vrši po isteku kalendarske godine, odnosno u januaru naredne godine.

Naknadno odobreni popusti (kasa-skonto, super rabat, bonifikacije i sl.) odnose se na ranije obavljani promet za koji je izdat račun u kojem je iskazan PDV i koji je plaćen i iskazan u Obrascu POPDV i Obrascu PP PDV za odgovarajući period. Izdavanjem računa izvršena su i knjiženja u poslovnim knjigama, kako kod prodavca tako i kod kupca, gde su iskazani troškovi, prihodi i odgovarajuće obaveze i potraživanja. Naknadno odobreni popusti menjaju navedena knjiženja u poslovnim knjigama, kao i osnovicu za promet dobara i usluga koji je oporeziv PDV, jer su i podaci o ranijem prometu izmenjeni.

Ti popusti se vrše na osnovu ranije ugovorenih kriterijuma prodaje, ali oni istovremeno utiču na već obračunat PDV po izdatim fakturama za izvršen promet robe i usluga.

Prema članu 4. st. 1. i 2. Pravilnika o načinu izmene poreske osnovice za obračunavanje poreza na dodatu vrednost ("Sl. glasnik RS", br. 86/2015), ako se osnovica za oporezivi promet dobara ili usluga naknadno smanji, obveznik PDV koji je izvršio promet dobara ili usluga, a koji je poreski dužnik za taj promet u skladu sa Zakonom o PDV, može da smanji iznos obračunatog PDV ako obveznik PDV kome je izvršen promet dobara ili usluga ispravi odbitak prethodnog poreza i o tome pismeno obavesti isporučioca dobara ili usluga.

Izuzetno od stava 1. ovog člana, ako je promet dobara ili usluga izvršen obvezniku PDV, odnosno drugom licu koje nema pravo na odbitak prethodnog poreza, obveznik PDV može da smanji osnovicu i iznos obračunatog PDV ako poseduje dokument o smanjenju osnovice izdat u skladu sa pravilnikom kojim se određuju slučajevi u kojima nema obaveze izdavanja računa i o računima kod kojih se mogu izostaviti pojedini podaci, odnosno drugi dokument kojim se dokazuje da je smanjena naknada za promet dobara ili usluga izdat od strane obveznika PDV koji je izvršio promet dobara ili usluga, a potvrđen od strane primaoca dobara ili usluga.

Dakle, ako je promet izvršen poreskom obvezniku koji ima pravo na odbitak PDV za izvršen promet, izmena poreske osnovice zavisi i uslovljena je posedovanjem obaveštenja da je primalac dobara ili usluga izvršio ispravku odbitka prethodnog poreza (ovo obaveštenje kupac može dati na samom dokumentu iz člana 15. Pravilnika o određivanju slučajeva u kojima nema obaveze izdavanja računa i o računima kod kojih se mogu izostaviti pojedini podaci ("Sl. glasnik RS", br. 123/2012, 86/2015, 52/2018 i 94/2019) koji mu je dostavljen od strane prodavca).

Prema članu 15. Pravilnika o određivanju slučajeva u kojima nema obaveze izdavanja računa i o računima kod kojih se mogu izostaviti pojedini podaci, kada se posle izvršenog prometa dobara i usluga promeni naknada za taj promet, obveznik PDV izdaje dokument o povećanju ili smanjenju naknade, odnosno dokument o povećanju ili smanjenju osnovice, a koji naročito sadrži podatke o:

1) nazivu, adresi i PIB-u izdavaoca dokumenta;

2) mestu i datumu izdavanja i rednom broju dokumenta;

3) nazivu, adresi i PIB-u primaoca dokumenta;

4) iznosu za koji je smanjena, odnosno povećana osnovica za obračunavanje PDV, poreskoj stopi i iznosu za koji je smanjen, odnosno povećan iznos obračunatog PDV - u slučaju oporezivog prometa za koji je obveznik PDV - izdavalac dokumenta poreski dužnik u skladu sa Zakonom;

5) iznosu za koji je smanjena, odnosno povećana naknada, bez PDV - u slučaju oporezivog prometa za koji obveznik PDV - izdavalac dokumenta nije poreski dužnik u skladu sa Zakonom;

6) iznosu za koji je smanjena, odnosno povećana naknada za promet dobara i usluga - u slučaju prometa koji je oslobođen PDV i prometa koji ne podleže oporezivanju, a za koji se izdaje račun u skladu sa ovim pravilnikom;

7) napomenu da se za promet dobara i usluga primenjuje sistem naplate u skladu sa Zakonom - u slučaju kada se za taj promet primenjuje sistem naplate;

8) broju i datumu izdavanja računa za izvršeni promet dobara i usluga.

Kada se popust odobrava kupcu koji nije u sistemu PDV ili nema pravo na odbitak prethodnog poreza, prodavac, obveznik PDV, ima pravo da smanji iznos obračunatog PDV za izvršen promet dobara ako poseduje dokument o smanjenju naknade za izvršeni promet, potvrđen od strane primaoca dobara ili usluga.

Sa druge strane, kupac dobara, u skladu sa članom 31. Zakona o PDV, ima obavezu da izvrši ispravku (smanjenje) prethodnog poreza po osnovu naknadno odobrenog super rabata.

Ono što je važno istaći kod smanjenja osnovice i obračunatog PDV, kod obveznika koji je izvršio promet podatak o smanjenju osnovice iskazuje se u poreskom periodu kada je došlo do smanjenja, a podatak o smanjenju PDV u poreskom periodu kada je obveznik PDV ispunio uslov za smanjenje, tj. kada je primio pisano obaveštenje od primaoca dobara i usluga da je izvršio ispravku odbitak prethodnog poreza u skladu sa Zakonom o PDV. Iz navedenog proizlazi da to mogu biti i dva različita poreska perioda, ako obveznik PDV nije primio potvrdu o ispravci odbitka prethodnog poreza u istom poreskom periodu kada je došlo do smanjenja osnovice.

Međutim, primalac dobara i/ili usluga iskazuje podatke i o smanjenju osnovice i o smanjenju prethodnog poreza u poreskom periodu kada je došlo do smanjenja osnovice, jer u tom poreskom periodu nastupa obaveza ispravke odbitka prethodnog poreza u skladu sa članom 31. Zakona.

U kontekstu navedenih pravila postavlja se pitanje šta ako nije izdat dokument o smanjenju ili povećanju osnovice i obračunatog PDV, a nastupio je osnov za smanjenje ili povećanje osnovice?

Prema članu 2a stav 2. Pravilnika o obliku, sadržini i načinu vođenja evidencije o PDV i o obliku i sadržini pregleda obračuna PDV ("Sl. glasnik RS", br. 90/2017, 119/2017, 48/2018, 60/2018 i 75/2019 - dalje: Pravilnik o pregledu obračuna), podaci o prometu dobara i usluga koji je obvezniku PDV izvršio drugi obveznik PDV ili lice koje nije obveznik PDV (strano ili domaće lice), uključujući i podatke o izmeni naknade, osnovice, odnosno vrednosti tog prometa, evidentiraju se na osnovu računa o izvršenom prometu, izmeni naknade, osnovice, odnosno vrednosti tog prometa, odnosno drugog dokumenta kojim se dokazuje poslovna promena, osim podataka o:

1) prometu dobara i usluga za koji je poreski dužnik u skladu sa Zakonom i izmeni osnovice, odnosno vrednosti tog prometa;

2) plaćenom avansu, bez PDV, nezavisno od vrste prometa;

3) smanjenju osnovice i ispravci - smanjenju PDV po osnovu izmene - smanjenja osnovice za nabavljena dobra, odnosno primljene usluge za promet za koji nije poreski dužnik u skladu sa Zakonom.

Navedeno se praktično tumači na taj način da je obveznik PDV dužan da izvrši ispravku odbitka prethodnog poreza u poreskom periodu u kojem mu je poznato da je došlo do smanjenja osnovice i kada o tome poseduje dokaz, bez obzira da li je primio dokument o smanjenju osnovice (npr. knjižno odobrenje).

Rukovodeći se tim načelom, a što kako vidimo proizlazi i iz Pravilnika o pregledu obračuna, obveznik PDV je dužan da u polju 8a.5 Obrasca POPDV iskaže podatak o smanjenju osnovice i obračunatog PDV u poreskom periodu kada mu je poznato da je došlo do smanjenja osnovice, odnosno kada su nastupili uslovi za smanjenje, bez obzira da li mu je dokument o smanjenju osnovice izdat.

U Korisničkom uputstvu Poreske uprave za iskazivanje podataka u Obrascu POPDV navodi se, između ostalog, sledeće: "u situaciji kada obveznik PDV - isporučilac dobara, odnosno pružalac usluga nije izdao dokument u kojem je naveden iznos za koji je smanjena osnovica, odnosno iznos za koji je smanjen PDV u poreskom periodu u kojem je došlo do smanjenja osnovice, odnosno PDV, a obveznik PDV raspolaže dokazom da je došlo do tog smanjenja (npr. ugovor u kojem je navedeno da će zbog plaćanja pre ugovorenog roka cena biti smanjena za 3%), u polju 8a.5 Obrasca POPDV iskazuje se podatak o iznosu za koji je smanjena osnovica i podatak o iznosu za koji je smanjen PDV."

1) Privredno društvo - prodavac, obveznik PDV, na osnovu ugovora kojim su uređeni kriterijumi za utvrđivanje rabata, odobrava privrednom društvu - kupac, obvezniku PDV, super-rabat za isporučenu robu u toku 2020. godine, iznos od 2.400.000 dinara sa PDV. O tome prodavac dostavlja kupcu knjižno odobrenje 20. januara 2021. godine, kojim ga obaveštava da popust iznosi 2.400.000 dinara, a da se 400.000 dinara odnosi na PDV po opštoj stopi od 20%. Sva roba, na koju se odnosi rabat, je prodata.

Uz knjižno odobrenje dostavljen je i obračun utvrđenog super-rabata. U vezi dobijenog knjižnog odobrenja, kupac dostavlja prodavcu potvrdu o umanjenju prenetog PDV po tom osnovu u iznosu od 400.000 dinara.

Knjiženje na dan 31.12.2020. godine

1. a) Kod prodavca:

1. b) Kod kupca:

Imajući u vidu da je kupcu, na osnovu ugovora sa dobavljačem, poznato da na dan 31.12.2020. godine ostvaruje pravo na predmetni rabat, dužan je da ispravku odbitka prethodnog poreza po tom osnovu prikaže u Obrascu POPDV i Obrascu PP PDV koje podnosi za poreski period decembar 2020. godine. Ukoliko kupac ne iskaže podatke o ispravci prethodnog poreza u Obrascu POPDV za decembar 2020. godine, a time ni u poreskoj prijavi PDV za taj poreski period, dužan je da za taj poreski period podnese izmenjenu poresku prijavu PDV.

Knjiženje u 2021. godini

1. a) Kod prodavca:

Dakle, knjiženje se vrši stornom prihoda i rashoda, potraživanja i obaveza u 2020. godini, jer odobren rabat predstavlja korektivni događaj koji se obuhvata u periodu na koji se odnosi ukoliko je knjižno odobrenje primenjeno pre dana odobravanja finansijskih izveštaja. Međutim, umanjenje obračunatog PDV kod prodavca se iskazuje u pregledu obračuna i poreskoj prijavi za januar 2021. godine, a u finansijskim izveštajima se evidentira kao razgraničeni PDV u 2020. godini, da bi se zatim u januaru izvršio prenos na odgovarajući račun potraživanja odnosno obaveza za PDV.

Uobičajeno je da društva, pogotovo ona koja se bave maloprodajom, ugovaraju s dobavljačima godišnje bonuse ili rabate, tj. odobrenja koja zavise od ostvarenog godišnjeg prometa. Iako se u praksi takve vrste odobrenja većinom u celosti priznaju u prihod, ona imaju obeležje naknadno odobrenog popusta za nabavljenu robu te bi u stvari trebalo za te iznose korigovati trošak nabavne vrednosti prodate robe.

Pri tome treba voditi računa o tome da deo robe koja je nabavljena od dobavljača još nije prodata, već stoji na zalihama. Mišljenja smo da za tu robu iznos takvog odobrenja ne bi trebalo priznati u bilansu uspeha nego bi za iznos ostvarenog bonusa trebalo smanjiti vrednost zaliha trgovačke robe. Time bi se ostvarilo pravilno povezivanje prihoda i rashoda, a i umanjenje osnovice poreza na dobit.

Kako bi se mogao opravdati takav postupak, trebao bi postojati ugovor ili neki drugi pisani dokument u kojem je definisano da dobavljač odobrava godišnji bonus (rabat) s obzirom na ostvareni promet.

Zakonski okvir nalazi se u Međunarodnom računovodstvenom standardu - MRS 2 Zalihe ("Sl. glasnik RS", br. 92/2019), paragraf 11, koji definiše trošak nabavke zaliha u kojem se navodi da se trgovački popusti, rabati i slične stavke oduzimaju kod određivanja troškova nabavke. Ako se ostvari dodatni bonus od dobavljača u obliku odobrenja, takav bonus ima obeležje trgovačkog popusta ili rabata za čiji bi iznos trebalo umanjiti trošak nabavke zaliha. To bi značilo da bonus ostvaren za robu koja još nije prodata nije u redu priznati u bilansu uspeha nego bi trebalo umanjiti knjigovodstvenu vrednost tih zaliha. S druge strane, za robu koja je prodata trebalo bi umanjiti trošak nabavne vrednosti prodate robe.

Na isti način postupaju i pravna lica i preduzetnici koji primenjuju Međunarodni standard finansijskog izveštavanja (IFRS) za male i srednje entitete ("Sl. glasnik RS", br. 83/2018) i Pravilnik o načinu priznavanja, vrednovanja, prezentacije i obelodanjivanja pozicija u pojedinačnim finansijskim izveštajima mikro i drugih pravnih lica ("Sl. glasnik RS", br. 118/2013 i 95/2014).

Evidentiranje PDV po osnovu manjkova dobara po godišnjem popisu za 2020. godinu

Knjiženje obračunatog PDV na utvrđene manjkove po godišnjem računu sprovodi se u januaru naredne godine, iz razloga što se tada usvaja izveštaj o popisu i donosi odluka o knjiženju manjkova i viškova (na teret odgovornog lica ili na teret rashoda pravnog lica).

Bez obzira da li će se za utvrđeni manjak teretiti odgovorno lice ili će se knjižiti na teret rashoda pravnog lica, postoji obaveza da se na utvrđeni manjak obračuna i uplati PDV, koji će se iskazati u prijavi POPDV za januar 2021. godine (mesečni obveznik).

Obaveze za plaćanje obračunatog PDV na utvrđeni manjak sprovode se u poslovnim knjigama za 2020. godinu, kako bi se u Bilansu stanja pravilno iskazale obaveze za tu godinu.

U grupi računa 47 - Obaveze za porez na dodatu vrednost, propisan je račun 474 - Obaveze za porez na dodatu vrednost po osnovu sopstvene potrošnje po opštoj stopi i račun 475 - Obaveze za porez na dodatu vrednost po osnovu sopstvene potrošnje po posebnoj stopi, na kojima se iskazuju obaveze za PDV za promet izvršen za sopstvene potrebe. S obzirom na to da se kod utvrđenog manjka radi o prometu koji je nastao za sopstvene potrebe, jer nema dokaza da je materijalno dobro prodato ili privremeno otuđeno (pozajmljeno ili sl.), to je neophodno da se obaveza po osnovu obračunatog PDV za utvrđeni manjak iskaže preko računa 474 ili 475.

Utvrđen je manjak robe u skladištu, koja se vodi po nabavnim cenama u vrednosti od 100.000 dinara. Obračunati PDV po opštoj stopi od 20%, iznosi 20.000 dinara (100.000 x 20%=20.000).

Po odluci organa upravljanja, manjak robe se evidentira na teret privrednog društva.

Knjiženje u 2020. godini:

Knjiženje u 2021. godini:

Olica Pješčić i dr Marina Protić