Jedan od elementa računa u skladu sa Zakonom o PDV jeste i napomena o odredbi Zakona o PDV na osnovu koje nije obračunat PDV. Ovaj podatak navodi se u onim slučajevima kada je promet dobara i usluga oslobođen PDV ili postoji drugi osnov zašto PDV nije obračunat i iskazan u računu.
Iz ugla izdavanja elektronske fakture, obavezan element eFakture (dalje: EF) jeste i poreska kategorija. Da bi se u efaktura ispravno opredelila poreska kategorija, neophodno je primeniti propise o PDV za konkretan promet i utvrditi poreski tretman prometa - da li je predmet oporezivanja ili ne, ako jeste predmet oporezivanja da li je oporeziv PDV ili je oslobođen PDV (i u skladu sa kojom odredbom Zakona o PDV), zatim ako je oporeziv da li je poreski dužnik obveznik koji promet vrši ili lice kojem je promet izvršen itd.
Sve navedeno prilikom izdavanja elektronske fakture opredeljuje se odabirom poreske kategorije i osnova za neobračunavanje PDV ("Šifra osnova") ako promet nije oporeziv.
Prilikom kreiranja efakture, na nivou svake stavke u eFakture, korisnik obavezno vrši odabir slovne oznake za odgovarajući poresku kategoriju. Predviđene su sledeće poreske kategorije:
- 1) S - standardno obračunavanje PDV;
- 2) AE - obrnuto obračunavanje PDV;
- 3) Z - poresko oslobođenje sa pravom na odbitak prethodnog poreza;
- 4) E - poresko oslobođenje bez prava na odbitak prethodnog poreza;
- 5) R - izuzimanje od PDV;
- 6) O - nije predmet oporezivanja PDV;
- 7) OE - nije predmet oporezivanja PDV 2;
- 8) SS - posebni postupci oporezivanja i
- 9) N - anuliranje.
Odabir poreske kategorije vrši se prilikom kreiranja EF, nezavisno od toga da li je reč o konačnoj ili avansnoj EF ili dokumentu o smanjenju ili povećanju naknade. Prilikom odabira poreskih kategorija (osim kategorije S), potrebno je uneti i odgovarajući osnov poreske kategorije, koja suštinski predstavlja pozivanje na određenu odredbu Zakona o PDV u skladu sa kojom nije obračunat, odnosno iskazan PDV.
Pošto se odabir poreske kategorije vrši za svaku stavku na EF, moguće je u jednu EF uneti više stavki sa različitim poreskim kategorijama . Međutim, ono što nije omogućeno u SEF-u (a trebalo bi da bude), jeste da za više stavki u EF bude navedena ista poreska kategorija ali sa različitim šiframa osnova (odnosno osnovima za oslobođenje).
Tako npr. ako obveznik PDV želi da u jednoj EF za dve stavke koje su oslobođene PDV sa pravom na odbitak prethodnog poreza, iskaže različite osnove za poresko oslobođenje, na spoljnom prikazu EF videće se samo jedan osnov, što ne bi trebalo da bude tako (moguće je da će ova funkcionalnost biti unapređena u nekoj od narednih ispravki SEF-a). Npr:
- prva stavka - poreska kategorija Z, osnov za oslobođenje PDV-RS-24-1-5;
- druga stavka - poreska kategorija Z, osnov za oslobođenje PDV-RS-24-1-6.
U ovom slučaju na spoljnom prikazu EF videla bi se samo prva napomena o poreskom oslobođenju, tako da u ovom slučaju (bar za sada) korisnik treba da izda dve odvojene EF za ove dve stavke.
U nastavku ćemo se osvrnuti na svaku poresku kategoriju posebno i ukazati na slučajeve kada se ta kategorija primenjuje.
Poreska kategorija S - standardno obračunavanje PDV
Poreska kategorija S odnosi se na
promet dobara i usluga koji je oporeziv PDV i za koji PDV obračunava obveznik PDV koji vrši promet
. Dakle, to su situacije kada za izvršeni promet u računu (ovde EF) treba iskazati obračunati PDV.
Kada korisnik kreira EF sa poreskom kategorijom S (ova kategorija se podrazumeva ako obveznik ne odabere opciju "Dodaj osnov za oslobođenje/izuzeće od PDV-a"),
potrebno je da unese stopu PDV koja se primenjuje, 10% ili 20%
.
Inače, opšte pravilo kod prometa dobara i usluga koji je oporeziv PDV, jeste da je poreski dužnik za taj promet obveznik PDV koji promet vrši, ako Zakonom o PDV nije drugačije predviđeno (član 10. stav 1. tačka 1) Zakona o PDV). Izuzeci od ovog pravila previđeni su odredbama člana 10. stav 2. Zakona o PDV, kojima je propisano ko je poreski dužnik za pojedine vrste prometa, a da to nije obveznik PDV koji promet vrši.
Kada je reč o poreskoj kategoriji S, ova poreska kategorija nema osnov poreske kategorije, s obzirom da je reč o oporezivom prometu (kao kada obveznik PDV izdaje račun u skladu sa propisima o PDV u kojem ne iskazuje napomenu na osnovu koje nije obračunat PDV, jer je promet oporeziv PDV).
Primer:
Obveznik PDV vrši subjektu javnog sektora promet konsultantske usluge. Predmetna usluga je oporeziva PDV po stopi od 20%, a PDV za taj promet obračunava obveznik PDV koji promet vrši.
U ovom slučaju obveznik PDV kreira EF sa poreskom kategorijom S i unosi stopu PDV 20%.
Poreska kategorija AE - obrnuto obračunavanje PDV
Kao što smo već naveli, opšte pravilo je da je za oporezivi promet dobara i usluga poreski dužnik obveznik PDV koji promet vrši. Međutim, odredbama člana 10. stav 2. Zakona o PDV propisani su slučajevi u kojima se poreskim dužnikom za izvršeni promet smatra lice kojem je promet izvršen.
To je najčešće takođe obveznik PDV, mada izuzetno može biti i lice koje nije u sistemu PDV (kod prometa iz oblasti građevinarstva kada je primalac lice koje se smatra licem iz člana 9. stav 1. Zakona o PDV). U praksi je za ovu vrstu obračuna PDV rasprostranjen termin interni obračun PDV, mada je svakako adekvatniji termin obrnuto terećenje (reverse charge).
Imajući u vidu odredbe člana 10. stav 2. tač. 1)-5), kao i odredbu člana 36b stav 6. Zakona o PDV, poreska kategorija AE koristi se kod sledećih prometa
:
- 1) promet sekundarnih sirovina i usluga koje su neposredno povezane sa tim dobrima, izvršen od strane obveznika PDV drugom obvezniku PDV (šifra osnova PDV-RS-10-2-1);
- 2) promet građevinskih objekata i ekonomski deljivih celina u okviru tih objekata, uključujući i vlasničke udele na tim dobrima, izvršen od strane obveznika PDV drugom obvezniku PDV, u slučaju kada je ugovorom na osnovu kojeg se vrši promet tih dobara predviđeno da će se na taj promet obračunati PDV u skladu sa ovim zakonom (šifra osnova PDV-RS-10-2-2);
- 3) promet dobara i usluga iz oblasti građevinarstva , koji obveznik PDV vrši drugom obvezniku PDV, odnosno licu iz člana 9. stav 1. Zakona o PDV, ako je vrednost tog prometa veća od 500.000 dinara, bez PDV (šifra osnova PDV-RS-10-2-3);
- 4) promet električne energije i prirodnog gasa koji se isporučuju preko prenosne, transportne i distributivne mreže, koji obveznik PDV vrši drugom obvezniku PDV koji je ova dobra nabavio radi dalje prodaje (šifra osnova PDV-RS-10-2-4);
- 5) oporezivi promet hipotekovane nepokretnosti kod realizacije hipoteke u skladu sa zakonom kojim se uređuje hipoteka, koji obveznik PDV vrši drugom obvezniku PDV (šifra osnova PDV-RS-10-2-5-1);
- 6) oporezivi promet predmeta založnog prava kod realizacije ugovora o zalozi u skladu sa zakonom kojim se uređuje založno pravo na pokretnim stvarima, koji obveznik PDV vrši drugom obvezniku PDV (šifra osnova PDV-RS-10-2-5-2);
- 7) oporezivi promet dobara ili usluga nad kojima se sprovodi izvršenje u izvršnom postupku u skladu sa zakonom, koji obveznik PDV vrši drugom obvezniku PDV (šifra osnova PDV-RS-10-2-5-3); i
- 8) oporezivi promet investicionog zlata koji obveznik PDV vrši drugom obvezniku PDV saglasno članu 36b stav 5. Zakona o PDV (šifra osnova PDV-RS-36b-6).
U svim napred navedenim slučajevima, obveznik PDV prilikom kreiranja EF bira poresku kategoriju AE i odgovarajući osnov poreske kategorije (tj. šifru osnova).
Primer:
Obveznik PDV subjektu javnog sektora vrši promet iz oblasti građevinarstva vrednosti veće od 500.000 dinara. Poreski dužnik za ovaj promet je primalac dobara i usluga, tj. subjekt javnog sektora kojem se promet vrši (ako je obveznik PDV, odnosno i ako nije obveznik PDV, a jeste lice iz člana 9. stav 1. Zakona o PDV).
Prilikom kreiranja EF obveznik PDV vrši odabir poreske kategorije AE i dodaje osnov poreske kategorije PDV-RS-10-2-3.
Poreska kategorija Z - poresko oslobođenje sa pravom na odbitak prethodnog poreza
Poresku kategoriju Z obveznik bira u slučaju kada izdaje EF za promet koji je oslobođen PDV sa pravom na odbitak prethodnog poreza . Naime, u slučaju izdavanja obične fakture (računa u smislu Zakona o PDV) za ovaj promet, obveznik navodi napomenu da je promet oslobođen PDV u skladu sa određenom odredbom člana 24. Zakona o PDV, dok kod izdavanja EF bira poresku kategoriju Z i odgovarajuću šifru osnova (u zavisnosti od vrste prometa i odredbe člana 24. Zakona o PDV na osnovu koje ostvaruje oslobođenje), što rezultira time da se na spoljnom prikazu EF vidi odgovarajuća napomena o poreskom oslobođenju.
Šifre osnova
(osnovi poreske kategorije) u ovom slučaju su u stvari odredbe člana 24. stav 1. tač. 1)-17) Zakona o PDV (osim odredbe člana 24. stav 1. tačka 4) koja se odnosi isključivo na promet fizičkim licima za koji se i ne izdaju EF), u zavisnosti od vrste prometa.
S obzirom da je odredbama člana 24. Zakona o PDV propisan veći broj poreskih oslobođenja, na ovom mestu nećemo navoditi sve te promete, jer nema potrebe da time opterećujemo tekst (to je nešto što se dugi niz godina primenjuje i trebalo bi da je poznato obveznicima u praksi). Napominjemo, ukoliko se poresko oslobođenje ostvaruje na osnovu odluke npr. nadležnog poreskog organa (Poreske uprave), u polje "
broj odluke
" unosi se i broj te odluke (ukoliko ne postoji odluka na osnovu koje se ostvaruje poresko oslobođenje, ovo polje se ne popunjava).
Primer 1 :
Obveznik PDV korisniku SEF-a vrši promet usluge prevoza dobara povezanih sa izvozom, koji je oslobođen PDV sa pravom na odbitak prethodnog poreza, u skladu sa odredbom člana 24. stav 1. tačka 8) Zakona o PDV.
Prilikom kreiranja EF obveznik PDV vrši odabir poreske kategorije Z i dodaje osnov poreske kategorije PDV-RS-24-1-8.
Primer 2 :
Obveznik PDV korisniku SEF-a vrši promet usluge posredovanja kod prometa dobara koja se šalju ili otpremaju u inostranstvo (izvoze). Predmetna usluga je oslobođena PDV u skladu sa članom 24. stav 1. tačka 17) Zakona o PDV.
Prilikom kreiranja EF obveznik PDV vrši odabir poreske kategorije Z i dodaje osnov poreske kategorije PDV-RS-24-1-17.
Poreska kategorija E - poresko oslobođenje bez prava na odbitak prethodnog poreza
Poresku kategoriju E obveznik PDV bira prilikom izdavanja EF za promet za koji je, odredbama člana 25. Zakona o PDV, propisano poresko oslobođenje bez prava na odbitak prethodnog poreza . Na isti način kao i kod poreske kategorije Z i kod ove poreske kategorije, obveznik bira i odgovarajuću šifru osnova, koja u stvari predstavlja odgovarajuću odredbu člana 25. Zakona o PDV kojom je propisano poresko oslobođenje (kao što tu odredbu navodi u običnom računu koji izdaje za predmetni promet, tako u EF bira navedenu odredbu kroz šifru osnova).
Napominjemo, a kao što smo već u prethodnom delu teksta objasnili, za promet koji je oslobođen PDV po članu 25. Zakona o PDV, u skladu sa Pravilnikom o PDV ne postoji obaveza izdavanja računa, osim izuzetno (za onaj promet koji je predmet oporezivanja porezom na prenos apsolutnih prava, kao što je promet zemljišta, promet objekata koji je oslobođen PDV, zatim promet motornih vozila koji je oslobođen PDV i sl).
Međutim, u onim slučajevima kada se u skladu sa ZEF-om izdaje EF, ona se izdaje i za promet za koji u skladu sa Zakonom o PDV ne postoji obaveza izdavanja računa (npr. za promet dobara i usluga u platnom prometu koji je oslobođen saglasno odredbama člana 25. stav 1. Zakona o PDV, promet usluga osiguranja, promet usluga iz oblasti obrazovanja, nauke i dr).
Primer 1 :
Obveznik PDV korisniku SEF-a vrši promet poljoprivrednog zemljišta, koji je oslobođen PDV u skladu sa odredbom člana 25. stav 2. tačka 2) Zakona o PDV.
Prilikom kreiranja EF obveznik PDV vrši odabir poreske kategorije E i dodaje osnov poreske kategorije PDV-RS-25-2-2.
Primer 2 :
Obveznik PDV korisniku SEF-a vrši promet putničkog automobila prilikom čije nabavke je postojala obaveza plaćanja poreza na prenos apsolutnih prava. Predmetni promet je oslobođen PDV u skladu sa članom 25. stav 2. tačka 3b) Zakona o PDV.
Prilikom kreiranja EF obveznik PDV vrši odabir poreske kategorije E i dodaje osnov poreske kategorije PDV-RS-25-2-3b.
Poreska kategorija R - izuzimanje od PDV
Poresku kategoriju R obveznik PDV bira u slučaju izdavanja EF za promet kod kojeg se, u smislu čl. 6. i 6a Zakona o PDV smatra da promet dobara i usluga nije izvršen . Konkretno, kako je to navedeno u Internom tehničkom uputstvu, radi se o:
- prenosu celokupne ili dela imovine kod kojeg se, pod uslovima predviđenim propisima o PDV, smatra da promet dobara i usluga nije izvršen (šifra osnova PDV-RS-6-1-1) i
- prometu kod kojeg se, saglasno članu 6a. Zakona o PDV, smatra da promet nije izvršen (šifra osnova PDV-RS-6a).
Napominjemo, prema članu 6a Zakona o PDV, smatra se da, u smislu ovog zakona, promet dobara i usluga koji vrši davalac koncesije koncesionaru, odnosno koncesionar davaocu koncesije u okviru realizacije ugovora o javno-privatnom partnerstvu sa elementima koncesije, zaključenog u skladu sa zakonom kojim se uređuju javno-privatno partnerstvo i koncesije, nije izvršen, ako su davalac koncesije i koncesionar obveznici PDV koji bi, u slučaju kada bi se taj promet smatrao izvršenim, imali u potpunosti pravo na odbitak prethodnog poreza u skladu sa ovim zakonom.
Ovde se postavlja pitanje, da li se kod zamene dobara u garantnom roku i za davanje poklona manje vrednosti, reklamnog materijala i poslovnih uzoraka izdaje EF, s obzirom da je i ovde reč o prometu kod kojeg se u smislu Zakona o PDV smatra da promet nije izvršen. Nije sporno da u ovom slučaju ne postoji obaveza izdavanja računa u smislu Pravilnika o PDV, ali se postavlja pitanje da li je potrebno izdati i EF (ako je reč o davanju dobara korisniku SEF-a).
Ako pođemo od principa tumačenja na kojem stoji Ministarstvo finansija, da za svaki promet za koji ZEF-om nije predviđen izuzetak od obaveze izdavanja EF postoji obaveza izdavanja EF (kao kod prometa iz člana 25. Zakona o PDV ili prometa bez naknade), proizlazi da ova obaveza postoji čak i kod davanja npr. poslovnog uzorka drugom korisniku SEF-a ili kod zamene dobara u garantnom roku.
Međutim, s obzirom da Internim tehničkim uputstvom, odnosno u funkcionalnim opcijama SEF-a, za ove slučajeve nije predviđena šifra osnova (osnov poreske kategorije), moglo bi se zaključiti da je stav da u ovim slučajevima ne postoji obaveza izdavanja EF (što je svakako dobro za obveznike, jer je potpuno necelishodno i neekonomično izdavati EF za ovu vrstu prometa).
Ipak, neke druge zvanične potvrde od strane Ministarstva finansija na ovu temu nema, a u praksi postoje različita tumačenja po ovom pitanju. Moramo da primetimo da ako je stav Ministarstva finansija da se za ove slučajeve ne izdaje EF, da je to samo još jedan dokaz nedoslednosti Ministarstva finansija prilikom tumačenja ZEF-a.
Bez obzira što u okviru poreske kategorije R za ove slučajeve nije predviđena šifra osnova,
ovo pitanje smatramo i dalje otvorenim
, jer stav da se u ovim slučajevima ne izdaje EF (kada se davanje vrši korisniku SEF kojem se obavezno izdaju EF generalno), ne proizlazi iz ZEF-a ako ga tumačimo na dosledan način kao i u nekim sličnim situacijama.
Ukoliko bi odgovor bio da se u ovim situacijama izdaje EF, potencijalno bi se mogla koristiti poreska kategorija OE kao kod prometa bez naknade koji nije oporeziv PDV (mada Internim tehničkim uputstvom ni u okviru te kategorije nije predviđena šifra osnova koja se odnosi na član 6. stav 1. tač. 2)-4) Zakona o PDV).
Kada je reč o prenosu celokupne ili dela imovine za koji se izdaje EF uz odabir poreske kategorije R i šifre osnova PDV-RS-6-1-1, treba imati u vidu da je, u skladu sa članom 174. stav 2. Pravilnika o PDV, sastavni deo računa za ovaj promet specifikacija dobara i usluga koji čine imovinu, odnosno deo imovine čiji se prenos vrši.
U slučaju izdavanja EF za ovaj promet, specifikaciju treba priložiti kao prilog uz EF ili je na drugi način dostaviti primaocu (izvan SEF-a).
Primer 1 :
Obveznik PDV vrši prenos dela imovine koji čine objekat za proizvodnju proizvoda od plastičnih masa, sa pripadajućom opremom i zalihama sirovina i gotovih proizvoda, kao i prava i obaveze u vezi sa predmetnom proizvodnjom. Prenos dela imovine vrši se uz naknadu drugom obvezniku PDV koji nastavlja da obavlja istu delatnost.
Kako su u ovom slučaju ispunjeni uslovi za primenu člana 6. stav 1. tačka 1) Zakona o PDV (jer je sticalac imovine obveznik PDV, sticalac nastavlja da obavlja istu delatnost, a deo imovine predstavlja poslovnu celinu), za predmetni promet ne postoji obaveza obračunavanja PDV (smatra se da promet nije izvršen).
Prilikom kreiranja EF obveznik PDV vrši odabir poreske kategorije R i dodaje osnov poreske kategorije PDV-RS-6-1-1. Pošto je obveznik dužan da kao sastavni deo računa dostavi i specifikaciju dobara i usluga koji čine imovinu, a koja treba da sadrži podatke iz člana 174. Pravilnika o PDV, istu može dostaviti kao prilog uz EF u PDF formatu.
Kada se prenos celokupne ili dela imovine vrši bez naknade , s obzirom da ne postoji obaveza plaćanja po EF (a unosi se vrednost dobara i usluga čiji se prenos vrši), koristi se poreska kategorija N - anuliranje , o kojoj će više reči biti u delu teksta u vezi sa primenom kategorije N.
Poreska kategorija O - nije predmet oporezivanja PDV
Poreska kategorija O - nije predmet oporezivanja PDV,
koristi se prilikom kreiranja EF za promet čijim mestom prometa se smatra inostranstvo, odnosno AP Kosovo i Metohija
.
Naime, odredbe o mestu prometa dobara i usluga (čl. 11. i 12. Zakona o PDV) služe da se odredi gde se promet dobara ili usluga smatra izvršenim u smislu propisa o PDV.
Ukoliko se promet smatra izvršenim u inostranstvu, taj promet nije predmet oporezivanja PDV u Republici Srbiji. Ono što treba imati u vidu jeste da se ova vrsta prometa najčešće vrši stranim licima, tj. licima koja nisu korisnici SEF-a, pa u tim slučajevima neće ni postojati obaveza izdavanja EF. To je posebno čest slučaj sa prometom usluga, jer je najčešće slučaj da se mestom prometa usluga pruženih stranom licu smatra inostranstvo.
Ovo iz razloga što je opšte pravilo za određivanje mesta prometa usluga, koje je propisano članom 12. stav 4. Zakona o PDV, da se mestom prometa usluge smatra mesto sedišta ili prebivališta, odnosno boravišta primaoca usluge. Međutim, u određenim slučajevima se i domaćim licima (npr. subjektima javnog sektora ili obveznicima PDV) vrši promet koji se, u smislu Zakona o PDV, smatra izvršenim u inostranstvu, pa se u tim slučajevima, kada postoji obaveza izdavanja EF u smislu ZEF-a, koristi navedena poreska kategorija (uz odgovarajuću šifru osnova koju predstavlja odgovarajuća odredba čl. 11. ili 12. Zakona o PDV).
Takođe, ako se promet u skladu sa čl. 11. i 12. Zakona o PDV, smatra izvršenim na teritoriji AP Kosovo i Metohija, koristi se ista poreska kategorija, samo sa šifrom osnova PDV-RS-61.
Dakle, prema Internom korisničkom uputstvu, poreska kategorija O primenjuje se kod sledećih vrsta prometa:
- promet dobara izvršen u inostranstvu u skladu sa članom 11. Zakona o PDV;
- promet usluga izvršen u inostranstvu u skladu sa članom 12. Zakona o PDV;
- promet dobara izvršen na teritoriji AP Kosovo i Metohija za vreme važenja Rezolucije Saveta bezbednosti OUN 1244 u skladu sa članom 61. Zakona o PDV i
- promet usluga izvršen na teritoriji AP Kosovo i Metohija za vreme važenja Rezolucije Saveta bezbednosti OUN 1244 u skladu sa članom 61. Zakona o PDV.
Primer 1 :
Obveznik PDV domaćem licu - korisniku SEF-a vrši promet usluge koja se odnosi na izvođenje građevinskih radova na objektu koji se nalazi u Bosni i Hercegovini. Kako se mestom prometa predmetne usluge, saglasno članu 12. stav 6. tačka 1) Zakona o PDV, smatra mesto gde se objekat nalazi (konkretno Bosna i Hercegovina), predmetni promet nije predmet oporezivanja PDV.
Prilikom kreiranja EF u ovom slučaju obveznik PDV vrši odabir poreske kategorije O i dodaje osnov poreske kategorije PDV-RS-12-6-1.
Primer 2 :
Obveznik PDV korisniku SEF-a vrši promet usluge davanja u zakup prevoznog sredstva na period od 20 dana, pri čemu se sredstvo stavlja na raspolaganje zakupcu na teritoriji AP Kosovo i Metohija. Kako se mestom prometa predmetne usluge, saglasno članu 12. stav 6. tačka 5) Zakona o PDV, smatra mesto gde se prevozno sredstvo stavlja na raspolaganje (konkretno AP Kosovo i Metohija), predmetni promet nije predmet oporezivanja PDV.
Prilikom kreiranja EF u ovom slučaju obveznik PDV vrši odabir poreske kategorije O i dodaje osnov poreske kategorije PDV-RS-61.
Primećujemo da se ova
poreska kategorija (O) odnosi samo na promet koji se smatra izvršenim na teritoriji AP Kosovo i Metohija
, u smislu kada se mestom prometa smatra AP Kosovo i Metohija,
ali ne i na slučaj kada se promet vrši na teritoriji Republike Srbije van AP Kosovo i Metohija
, a dobra se otpremaju na teritoriju AP Kosovo i Metohija. Taj promet jeste predmet oporezivanja (jer je izvršen na teritoriji Republike Srbije van AP Kosovo i Metohija), ali je oslobođen PDV sa pravom na odbitak prethodnog poreza.
Međutim, u okviru kategorije Z nije predviđena šifra osnova koja bi se vezivala za član 61. Zakona o PDV (što je, prema našem mišljenju, propust), pa je nejasno koja bi se šifra u tom slučaju koristila -
da li kategorija Z sa šifrom osnova PDV-RS-24-1-2 ili kategorija O sa šifrom osnova PDV-RS-61
.
Moguće je da je propušteno da se pod poreskom kategorijom Z dodeli šifra osnova po članu 61. Zakona o PDV jer se pošlo od pretpostavke da se promet dobara koja se šalju ili otpremaju na teritoriju AP Kosovo i Metohija uglavnom vrši licima sa APK Kosovo i Metohija, tj. licima koja nisu korisnici SEF-a i kojima se ne izdaje EF već običan račun. Međutim, ova pretpostavka svakako nije tačna jer u praksi postoje slučajevi da su lica kojima se vrši promet (i koja imaju sedište na teritoriji AP Kosovo i Metohija) korisnici SEF-a (i to subjekti javnog sektora).
S tim u vezi,
naša preporuka je da se u ovom slučaju koristi kategorija Z i šifra osnova PDV-RS-24-1-2
, (bar dok se ne izvrše eventualne ispravke u SEF-u u cilju dodeljivanja adekvatne šifre osnova u kategoriji Z).
Ipak, ni ovo postupanje nije do kraja ispravno jer nije reč o otpremanju dobara u inostranstvo, ali je svakako ispravnije od kategorije O, jer je reč o prometu koji je oslobođen PDV sa pravom na odbitak prethodnog poreza, a ne o prometu koji nije predmet oporezivanja PDV. Sa druge strane, čak i ako korisnik SEF-a izda EF sa kategorijom O i šifrom osnova PDV-RS-61, to ne može dovesti do drugačijeg poreskog tretmana ove transakcije, tako da ni to nije neka velika praktična greška.
Poreska kategorija OE - nije predmet oporezivanja PDV 2
Prema onome što je navedeno u Internom tehničkom uputstvu, ova poreska kategorija
odnosi se na niz različitih situacija u kojima ne postoji obaveza obračunavanja PDV, po različitim osnovima
. Prema Internom tehničkom uputstvu, poreska kategorija OE odnosi se na iznose koji se potražuju po osnovu prenosa višenamenskih vrednosnih vaučera, na transakcije po osnovu kojih lica iz člana 9. Zakona o PDV nisu poreski obveznici, koji se ne uračunavaju u poresku osnovicu u skladu sa članom 17. stav 4. tač. 2) i 3) Zakona o PDV, koji se odnose na rate dospele za plaćanje posle izvršene transakcije, kao i na ostale transakcije i potraživanja koja nisu predmet oporezivanja PDV (npr. isporuka dobara, odnosno pružanje usluga bez naknade, koja nije predmet oporezivanja PDV, potraživanja po osnovu naknade štete, ugovorne kazne, depozita itd).
Prema šiframa osnova koje je moguće odabrati u SEF-u nakon odabira ove poreske kategorije, to su sledeći prometi, odnosno potraživanja po drugom osnovu:
- iznos sredstava koja izdavalac EF naplaćuje u ime i za račun drugog lica (šifra osnova PDV-RS-17-4-2);
- iznos sredstava koja je izdavalac EF platio u ime i za račun primaoca dobara ili usluga (šifra osnova PDV-RS-17-4-3);
- promet dobara i usluga za koji izdavalac EF nije obveznik PDV saglasno članu 9. stav 1. Zakona o PDV (šifra osnova PDV-RS-9);
- prodaja višenamenskih vrednosnih vaučera (šifra osnova PDV-RS-7a-4);
- promet dobara bez naknade koji nije predmet oporezivanja PDV (šifra osnova PDV-RS-4-4-2NP);
- promet usluga bez naknade koji nije predmet oporezivanja PDV (šifra osnova PDV-RS-5-4-2NP);
- ostalo (rate dospele za plaćanje posle izvršene transakcije, potraživanja po osnovu naknade štete, ugovorne kazne, depozita itd. (šifra osnova PDV-RS-3NP-ostalo).
U ažuriranim poreskim kategorijama, kod poreske kategorije OE izričito je navedeno da ne postoji obaveza izdavanja e-faktura za potraživanja po osnovu prenosa višenamenskih vrednosnih vaučera, naknade štete, ugovorne kazne, depozita, kamate za neblagovremeno plaćanje i druga potraživanja po osnovu kojih ne postoji obaveza obračunavanja PDV, osim kada je zahtev za isplatu upućen subjektu javnog sektora.
Naplata sredstava u ime i za račun drugog lica, odnosno sredstava plaćenih u ime i za račun primaoca dobara i usluga
Odredbama člana 17. stav 4. tač. 2) i 3) Zakona o PDV predviđeno je da osnovica za obračun PDV ne sadrži:
- iznose koje obveznik naplaćuje u ime i za račun drugog, ako te iznose prenosi licu u čije ime i za čiji račun je izvršio naplatu i ako su ti iznosi posebno evidentirani i
- iznose koje obveznik potražuje za izdatke koje je platio u ime i za račun primaoca dobara ili usluga, ako su ti iznosi posebno evidentirani.
Prema odredbi člana 45. stav 3. Pravilnika o PDV, u računu koji obveznik PDV izdaje za promet dobara ili usluga
posebno se iskazuju
iznosi koje naplaćuje u ime i za račun drugog, odnosno koje je platio u ime i za račun primaoca dobara ili usluga.
U praksi je uobičajeno da se iznosi koji se naplaćuju u ime i za račun drugog lica ili su plaćeni u ime i za račun primaoca dobara i usluga, navode kao posebna stavka u računu i da se navodi napomena da PDV nije obračunat u skladu sa članom 17. stav 4. tačka 2) (ili tačka 3)) Zakona o PDV. Kada je reč o izdavanju EF, prilikom iskazivanja ovih iznosa obveznik PDV će za konkretnu stavku odabrati poresku kategoriju OE i šifru osnova PDV-RS-17-4-2, odnosno PDV-RS-17-4-3.
Primer 1 :
Obveznik PDV - operator mobilne telefonije od primaoca usluga (korisnika SEF-a) naplaćuje i iznos u ime i za račun pružaoca usluge parkiranja (parking servis). Predmetni iznos iskazuje posebno na računu, saglasno članu 4. stav 3. Pravilnika o PDV.
Prilikom kreiranja EF u ovom slučaju, za stavku koja se odnosi na iznos koji naplaćuje u ime i za račun pružaoca usluge parkiranja, obveznik PDV vrši odabir poreske kategorije OE i dodaje osnov poreske kategorije PDV-RS-17-4-2.
Primer 2 :
Obveznik PDV korisniku SEF-a vrši promet špediterske usluge. Pored naknade za uslugu, između ostalog, ovaj obveznik PDV od primaoca usluge potražuje i iznos koji je u ime i za račun primaoca usluge platio na ime duga po carinskom obračunu (carina i PDV). U skladu sa članom 45. stav 3. Pravilnika o PDV ovaj iznos posebno iskazuje u računu.
Prilikom kreiranja EF u ovom slučaju obveznik PDV za stavku koja se odnosi na potraživanje iznosa plaćenog po carinskom obračunu vrši odabir poreske kategorije OE i dodaje osnov poreske kategorije PDV-RS-17-4-3.
Prema našem mišljenju EF sa odabirom poreske kategorije OE i odgovarajuće šifre osnova treba izdati i u onim slučajevima kada obveznik tom fakturom potražuje samo iznos koji naplaćuje u ime i za račun drugog lica, odnosno iznos plaćen u ime i za račun primaoca dobara i usluga (kada nije posebna stavka na fakturi za promet, već predmet posebne fakture).
Na kraju napominjemo, odredbama člana 186. Pravilnika o PDV propisano je da u slučaju kada obveznik PDV, na osnovu ugovora zaključenog sa Republikom Srbijom, njenim organima, organima teritorijalne autonomije ili lokalne samouprave, naplaćuje jedinstvenu naknadu za promet dobara i usluga koji vrše druga lica, račun za promet tih dobara i usluga izdaje obveznik PDV koji naplaćuje jedinstvenu naknadu, o čemu dostavlja obaveštenje licima koja vrše predmetni promet u roku od pet dana po isteku kalendarskog meseca, pri čemu se jedinstvenom naknadom smatra naknada koja se naplaćuje za promet dobara i usluga koji vrši više lica.
Ovo je, na primer, slučaj kada obveznik PDV koji vrši prodaju karata za javni linijski prevoz putnika u gradskom saobraćaju , naplaćuje jedinstvenu naknadu za promet usluga prevoza koji vrše prevoznici - učesnici Integrisanog tarifnog sistema. Isti slučaj je i npr. sa računima za komunalne usluge koje izdaje JKP "Infostan tehnologije" Beograd i drugi subjekti koji vrše objedinjenu naplatu.
U ovim slučajevima kada se izdaje EF za naplatu naknade, Ministarstvo finansija je zauzelo stav da se
u EF ne iskazuje PDV, što znači da se primenjuje poreska kategorija OE i šifra osnova PDV-RS-17-2-2
.
O ovome smo detaljnije pisali u tekstu "Novi način izdavanja računa za objedinjenu naplatu dobara i usluga koji vrše različita lica (npr. infostan) - iskazivanje podataka u Obrascu POPDV i računovodstveno evidentiranje kod primaoca računa", koji je objavljen u Poresko računovodstvenom instruktoru broj 288-289 od avgusta 2022. godine, a u elektronskoj bazi Paragraf Lex je u relaciji sa ovim tekstom. Na ovom mestu ukazujemo još i to da je Ministarstvo finansija u mišljenju br. 011-00-601/2022-41 od 25.7.2022. godine, zauzelo stav da u ovim slučajevima kada se naknada naplaćuje unapred (po profakturi npr.) ne postoji obaveza izdavanja avansne EF, već samo konačne EF. Mišljenje se konkretno odnosi na
naplatu avansa za prodaju karte za prevoz u javnom saobraćaju
, koje obveznik prodaje u ime i za račun grada Beograda.
Mišljenje Ministarstva finansija, br. 011-00-601/2022-41 od 25.7.2022. godine
"…kada subjekt privatnog sektora izda profakturu (predračun) subjektu javnog sektora u cilju naplate novčanih sredstava koja ne predstavljaju naknadu za budući promet dobara ili usluga tog subjekta privatnog sektora, subjekt privatnog sektora nema obavezu da izda elektronsku fakturu subjektu javnog sektora po osnovu prijema tih novčanih sredstava. Naime, kada subjekt privatnog sektora, u konkretnom slučaju "K..." iz Beograda, koji vrši naplatu naknade za usluge prevoza u Integrisanom tarifnom sistemu u ime i za račun grada Beograda, na osnovu Ugovora o javno-privatnom partnerstvu u obavljanju delatnosti eksploatacije i održavanja sistema za naplatu karata i upravljanjem vozilima u javnom linijskom prevozu putnika u Beogradu, na osnovu izdate profakture (predračuna) naplati naknadu i izvrši prodaju karata za prevoz koji vrše druga lica, u ime i za račun grada Beograda, "K..." iz Beograda
nema obavezu izdavanja elektronske fakture po osnovu naplaćenih novčanih sredstava, već ima obavezu da izda elektronsku fakturu po osnovu prodatih karata u skladu sa ZEF
. U elektronskoj fakturi za prodate karte za koje je naknada naplaćena u celokupnom iznosu, u delu: "napomena", "K..." iz Beograda navodi da po osnovu te elektronske fakture ne postoji obaveza za plaćanje."
Promet dobara i usluga za koji izdavalac EF nije obveznik PDV saglasno članu 9. stav 1. Zakona o PDV
Poreska kategorija OE koristi se i
kod prometa za koji lice koje vrši taj promet nije poreski obveznik u smislu člana 9. stav 1. Zakona o PDV, uz navođenje šifre osnova PDV-RS-9
.
Naime, prema članu 9. stav 1. Zakona o PDV, Republika i njeni organi, organi teritorijalne autonomije i lokalne samouprave, kao i pravna lica osnovana zakonom, odnosno aktom organa Republike, teritorijalne autonomije ili lokalne samouprave u cilju obavljanja poslova državne uprave ili lokalne samouprave (dalje: Republika, organi i pravna lica), nisu obveznici u smislu ovog zakona ako obavljaju promet dobara i usluga iz delokruga organa, odnosno u cilju obavljanja poslova državne uprave ili lokalne samouprave.
Prema tome, kada neki državni organ ili pravno lice osnovano za obavljanje poslova državne uprave (npr. APR, NBS i dr) izvrši promet za koji izdaje račun, a za koji nije obveznik u smislu člana 9. stav 1. Zakona o PDV, za taj promet izdaje EF (u onim slučajevima kada postoji obaveza izdavanja EF) uz upotrebu poreske kategorije OE i navedene šifre osnova.
Naplata rate naknade za izvršenu transakciju
U praksi obveznici PDV nekada u računu za izvršeni promet iskazuju i iznos rate naknade za neki promet koji je ranije izvršen (i za koji je već izdat račun ili EF). Tipičan slučaj jesu operatori mobilne telefonije koji prilikom prodaje paketa telekomunikacionih usluga često prodaju i uređaje na rate (npr. mobilne telefone). U mesečnom računu za telekomunikacione usluge iskazuju i posebnu stavku koja se odnosi na potraživanje rate naknade za (ranije) izvršeni promet uređaja. Pored toga, primer je i potraživanje rate po ugovoru o lizingu po kojem je izvršen promet dobara predajom predmeta lizinga, a rate se potražuju periodično.
U ovom slučaju za stavku koja se odnosi na ratu naknade za ranije izvršeni promet
koristi se kategorija OE i šifra osnova PDV-RS-3NP-ostalo
.
Višenamenski vaučeri
Prodaja višenamenskih vaučera u skladu sa Zakonom o PDV ne smatra se prometom dobara i usluga i nije predmet oporezivanja PDV. Međutim, u okviru kategorije OE u SEF-u je predviđena šifra osnova PDV-RS-7a-4 koja se odnosi na višenamenske vaučere,
što ukazuje na to da se prilikom prodaje višenamenskih vaučera
(naravno drugom korisniku SEF-a, onda kada postoji generalno obaveza izdavanja EF) izdaje EF, iako je prema našem mišljenju ovakav zaključak sporan iz ugla ZEF-a, jer prodaja višenamenskih vaučera nije transakcija u smislu tog zakona (ne odnosi se na promet dobara i usluga).
S obzirom da se kod prodaje višenamenskih vaučera ne obračunava PDV, neophodno je u EF za stavku koja se odnosi na prodaju višenamenskog vaučera, navesti poresku kategoriju i šifru osnova po kojem nije obračunat PDV, kako smo napred naveli.
Inače, višenamenskim vaučerima, u smislu Zakona o PDV, smatraju se vaučeri koji nisu jednonamenski, odnosno vaučeri za koje, u trenutku izdavanja vrednosnog vaučera, nisu poznati mesto isporuke dobara, odnosno mesto pružanja usluga na koje se vrednosni vaučer odnosi i/ili iznos PDV koji se za promet tih dobara, odnosno usluga obračunava i plaća u skladu sa ovim zakonom.
Napominjemo, nezavisno od toga što je izdata EF za prenos višenamenskog vaučera, ako se taj vaučer kasnije realizuje u maloprodaji, postoji obaveza evidentiranja tog prometa koji se plaća vaučerom preko elektronskog fiskalnog uređaja i izdavanja fiskalnog računa (i obračuna PDV ako je reč o oporezivom prometu).
Ostale transakcije i potraživanja za koja se koristi poreska kategorija OE
Poreska kategorija OE koristi se i u slučaju kada se izdaje EF za
promet dobara i usluga bez naknade koji se ne smatra predmetom oporezivanja PDV
. U ovom slučaju se bira šifra osnova PDV-RS-4-4-2NP ako je reč o prometu dobara, odnosno PDV-RS-5-4-2NP ako je reč o prometu usluga.
Pored toga, poreska kategorija OE koristi se u slučaju izdavanja EF kojom se potražuju iznosi koji ne predstavljaju naknadu za promet dobara i usluga i nisu predmet oporezivanja PDV, kao što su kamate zbog neblagovremenog plaćanja
(zatezna kamata), zatim potraživanja po osnovu ugovorne kazne, naknade štete, depozita i dr. U ovim slučajevima bira se šifra osnova PDV-RS-3NP-ostalo
.
Ukazujemo, potraživanja po osnovu zatezne kamate, ugovorne kazne, naknade štete, depozita i sl. ne predstavljaju promet dobara i usluga (niti naknadu ili deo naknade za promet dobara i usluga), niti se smatraju transakcijom u smislu ZEF-a. To znači da
po osnovu ovih potraživanja ne postoji obaveza izdavanja EF, što je navedeno i u Internom tehničkom uputstvu kao napomena uz kategoriju OE
.
Međutim, u praksi ima dosta situacija gde obveznici u računu iskazuju i ove iznose (iako za to ne postoji obaveza), kao što je npr. slučaj kod izdavanja računa za komunalne i slične usluge gde obveznici u računu navode i iznos kamate za neblagovremeno plaćanje po prethodno izdatim računima ili npr. zakupodavci poslovnog prostora koji u računu iskazuju stavku za depozit koji se plaća po ugovoru o zakupu, a koji ne predstavlja naknadu ili deo naknade za izvršeni promet usluge zakupa. Isti je slučaj i naplata npr. depozita ili kaucije za povratnu ambalažu i sl. U svim navedenim slučajevima za stavke u EF koje se odnose na predmetna potraživanja, obavezno se bira poreska kategorija OE i navedena šifra osnova.
Poreska kategorija SS - posebni postupci oporezivanja
Poreska kategorija SS koristi se u slučaju prometa koji vrše lica koja primenjuju neki od posebnih postupaka oporezivanja u skladu sa Zakonom o PDV . Prema Internom tehničkom uputstvu, to su sledeće situacije:
- promet koji vrši mali poreski obveznik iz člana 33. Zakona o PDV (šifra osnova PDV-RS-33);
- promet jedinstvene turističke usluge za koji se primenjuje poseban postupak oporezivanja razlike (šifra osnova PDV-RS-35-7);
- promet polovnih dobara, uključujući polovna motorna vozila, umetničkih dela, kolekcionarskih dobara i antikviteta, za koji se primenjuje poseban postupak oporezivanja razlike (šifra osnova PDV-RS-36-5) i
- promet investicionog zlata za koji se ne obračunava PDV u skladu sa članom 36b Zakona o PDV (šifra osnova PDV-RS-36b-4).
Kada je reč o malim poreskim obveznicima, to su lica koja nisu obveznici PDV i koja, u skladu sa ZEF-om, nisu obavezni da primenjuju ZEF i da se registruju kao korisnici SEF-a i izdaju EF. Međutim, ova lica mogu da se registruju kao dobrovoljni korisnici SEF-a i da primenjuju ZEF (izdaju EF i drugo).
Pored toga, kako smo pisali i u nekim prethodnim tekstovima na temu elektronskog fakturisanja,
mali poreski obveznici koji vrše promet subjektu javnog sektora prema kojem faktura mora da se evidentira u CRF-u, nemaju izbora već moraju da se registruju kao "dobrovoljni" korisnici SEF-a
(iako to ne proizlazi iz odredaba ZEF-a već je praktična posledica nemogućnosti evidentiranja faktura u CRF-u na drugi način osim preko SEF-a).
Primer:
Preduzetnik paušalac vrši promet konsultantskih usluga Ministarstvu finansija kao subjektu javnog sektora. Kako preduzetnik fakturu za predmetni promet treba da registruje u CRF-u i kako ne postoji drugi način da to učini osim preko SEF-a, ovaj preduzetnik se registrovao kao korisnik SEF-a i izdaje EF Ministarstvu finansija za predmetne usluge.
Prilikom kreiranja EF u ovom slučaju, preduzetnik vrši odabir poreske kategorije SS i dodaje osnov poreske kategorije PDV-RS-33.
Kada je reč o oporezivanju razlike u skladu sa čl. 35. i 36. Zakona o PDV (turističke usluge i polovna dobra), obveznik PDV obračunava PDV na razliku, ali nema pravo da obračunati PDV iskaže u računu. S tim u vezi, ovi obveznici prilikom izdavanja EF moraju da koriste poresku kategoriju kako bi ispravno izdali EF kao račun u skladu sa propisima o PDV.
Primer:
Obveznik PDV vrši korisniku SEF-a promet polovnog putničkog automobila prilikom čije nabavke njegov isporučilac nije dugovao PDV. S obzirom da se ovaj obveznik bavi prometom polovnih motornih vozila, ima pravo da se opredeli za oporezivanje razlike i u tom slučaju obračunava PDV na osnovicu koju čini razlika između prodajne i nabavne cene, u koju nije uključen PDV.
Prilikom kreiranja EF u ovom slučaju obveznik PDV vrši odabir poreske kategorije SS i dodaje osnov poreske kategorije PDV-RS-36-5.
Poreska kategorija N – anuliranje
Poreska kategorija N - anuliranje, koristi se u onim slučajevima kada je potrebno u e-fakturi navesti umanjenje obaveze za plaćanje i to kod: izdavanja e-fakture za promet dobara i usluga bez naknade (nezavisno od toga da li je taj promet bez naknade PDV oporeziv ili ne), zatim za promet celokupne ili dela imovine iz člana 6. stav 1. tačka 1) Zakona o PDV, kada se taj promet takođe vrši bez naknade i u slučaju umanjenja iznosa za plaćanje zbog primene drugog zakona (za šta je tipično navođen primer obustave poreza po odbitku od 1% kod prometa sekundarnih sirovina).
U ažuriranim poreskim kategorijama, kod poreske kategorije N dato je sledeće objašnjenje:
Anuliranje podataka o prometu dobara i usluga koji se vrši bez naknade, uključujući i promet bez naknade za koji se smatra da nije izvršen u skladu sa članom 6. stav 1. tačka 1) i članom 6a ZPDV, anuliranje dela iznosa za plaćanje zbog primene ZPDV ili drugog zakona (npr. za promet između povezanih lica kod kojeg se osnovica za obračunavanje PDV određuje u skladu sa članom 17b ZPDV, za promet akciznih proizvoda za koji obavezu plaćanja akcize nema isporučilac akciznih proizvoda, za promet sekundarnih sirovina i otpada u slučaju kada se plaća porez po odbitku po stopi od 1%), kao i anuliranje po drugom osnovu.
NAPOMENE:
1. Počev od 1. januara 2023. godine ne postoji obaveza izdavanja elektronske fakture za promet dobara, odnosno usluga koji se vrši bez naknade, nezavisno od toga da li je reč o prometu koji je predmet oporezivanja PDV ili o prometu koji nije predmet oporezivanja PDV, u skladu sa ZPDV. Međutim, ako subjekt javnog sektora, odnosno subjekt privatnog sektora izda elektronsku fakturu za navedeni promet, posle iskazivanja podataka o tom prometu, prikazivanje da za taj promet ne postoji obaveza plaćanja vrši se anuliranjem podataka o prometu tako što se u delu: količina navodi odgovarajuća količina sa predznakom "minus";
2. Posle iskazivanja podataka o prometu dobara i usluga koji se vrši uz naknadu, a kod kojeg dolazi do umanjenja iznosa za plaćanje, prikazivanje umanjenja iznosa za plaćanje vrši se tako što se u delu količina navodi -1, a u delu cena iznos za koji se vrši umanjenje.
- PDV-RS-4 - promet dobara bez naknade, - PDV-RS-5 - promet usluga bez naknade i - PDV-RS-6-1-1(BN) - promet dobara i usluga bez naknade za koji se primenjuje odredba člana 6. stav 1. tačka 1) Zakona o PDV.
Pored izdavanja EF za promet bez naknade, poreska kategorija N koristi se i
u slučaju umanjenja iznosa za plaćanje zbog primene drugog zakona, kao i anuliranje po drugom osnovu.
U tom slučaju koristi se
šifra osnova PDV-RS-3-DZ
. Anuliranje se u ovom slučaju vrši tako što se posle iskazivanja podataka o prometu koji se vrši uz naknadu, u delu "količina" navodi "-1, a u delu "Cena" se navodi iznos za koji se umanjuje iznos naknade za plaćanje.
Tipičan primer umanjenja iznosa za plaćanje na osnovu drugog zakona, jeste kod prometa sekundarnih sirovina i otpada, gde isplatilac naknade od bruto iznosa naknade obustavlja i plaća porez po odbitku po stopi od 1% (što znači da obvezniku koji je izvršio promet plaća umanjen iznos naknade za iznos poreza po odbitku).
Ukazujemo,
anuliranje u EF se vrši po poreskim kategorijama
(npr. ako u EF imamo i stavku sa kategorijom S i stavku sa kategorijom OE, anuliranje se vrši posebno za obe kategorije). Pored toga, anuliranje se vrši
posebno za svaku poresku stopu
(ako je reč o EF sa kategorijom S), pri čemu se ne mora vršiti za svaku stavku posebno već može za sve stavke za koje je uneta ista poreska stopa.
Dakle, sada je propisano da se anuliranje može koristiti za bilo koji slučaj prometa, kada dolazi do smanjenja iznosa za plaćanje.
Na ovaj način se, prema našem mišljenju, rešava pitanje promene poreskog dužnika kod prometa iz oblasti građevinarstva od momenta prijema avansa (kada se npr. poreskim dužnikom smatrao primalac) i izvršenog prometa (kada se ispostavilo da je poreski dužnik lice koje vrši promet).
Naime, u ovoj situaciji treba stornirati avansni račun, a izdavalac treba da obračuna PDV na ukupan iznos na konačnoj e-fakturi, a zatim umanji iznos za uplatu u iznosu primljenog avansa anuliranjem odgovarajućeg iznosa, kao u sledećem primeru:
Na kraju ukazujemo da se kategorija N ne koristi u slučaju izdavanja konačne EF ako izdavalac po osnovu avansa nije izdao avansnu EF (iako se to u praksi može sresti, ova kategorija nije namenjena za to), kao ni u slučaju davanja popusta na EF (iako se i ovde u praksi može sresti (pogrešna) upotreba kategorije N). O iskazivanju popusta u EF pisali smo u odgovoru na pitanje "Način iskazivanja odobrenog popusta u elektronskoj fakturi", koji je objavljen u ovom broju časopisa, a u elektronskoj bazi Paragraf Lex je u relaciji sa ovim tekstom.
