PITANJA I ODGOVORI U VEZI SA POVEZANIM LICIMA - PRIMENA PROGRAMA FINANSIJSKE PODRŠKE PRIVREDNIM SUBJEKTIMA ZA ODRŽAVANJE LIKVIDNOSTI I OBRTNA SREDSTVA

Uredbom o utvrđivanju Programa finansijske podrške privrednim subjektima za održavanje likvidnosti i obrtna sredstva u otežanim ekonomskim uslovima usled pandemije COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 ("Sl. glasnik RS", br. 54/2020 i 57/2020 - dalje: Uredba) se propisuje da pravo da podnesu zahtev za kredit po ovom programu, imaju preduzetnici, mikro, mali i srednji privredni subjekti razvrstani u skladu sa Zakonom o računovodstvu ("Sl. glasnik RS", br. 73/2019).

Uredbom su propisani minimalni i maksimalni iznosi kredita, i to:

- minimalni iznos kredita za jednog korisnika kredita sa povezanim licima za privredna društva je 1.000.000,00 dinara a za preduzetnike, zadruge i privredne subjekte registrovane u relevantnom registru 200.000,00 dinara;

- maksimalan iznos kredita za jednog korisnika kredita sa povezanim licima može biti:

1) za preduzetnike i mikro pravna lica do 10.000.000,00 RSD,

2) za mala pravna lica do 40.000.000,00 RSD i

3) za srednja pravna lica do 120.000.000,00 RSD.

Instrumenti obezbeđenja urednog vraćanja kredita, između ostalih, su i:

• menica i menično ovlašćenje jemca/pristupioca dugu (ukoliko postoji jemstvo/pristupanje dugu drugog privrednog subjekta) i/ili

• menica i menično ovlašćenje osnivača/akcionara dužnika.

U zavisnosti od iznosa kredita, korisnici kredita dostavljaju sledeća sredstva obezbeđenja:

- do iznosa od 1.000.000,00 dinara, sredstvo obezbeđenja su menice korisnika kredita i lične menice osnivača (svih osnivača),

- do iznosa od 2.000.000,00 dinara, sredstvo obezbeđenja su menice korisnika kredita, lične menice osnivača (svih osnivača) i jemstvo fizičkog lica koje je zaposleno na neodređeno vreme,

- do iznosa od 10.000.000,00 dinara, sredstvo obezbeđenja su menice korisnika kredita, lične menice osnivača (svih osnivača) i jemstvo povezanog pravnog lica,

- do iznosa od 25.000.000,00 dinara, sredstvo obezbeđenja su menice korisnika kredita, lične menice osnivača (svih osnivača) i jemstvo bonitetnog privrednog subjekta koji nije povezano pravno lice sa korisnikom kredita.

Ukoliko su osnivači lica koja su strani državljani ili privredna društva registrovana u inostranstvu u tom slučaju se ne dostavljaju lične menice osnivača.

Povezana lica se posmatraju na osnovu Zakona o privrednim društvima ("Sl. glasnik RS", br. 36/2011, 99/2011, 83/2014 - dr. zakon, 5/2015, 44/2018, 95/2018 i 91/2019) i Zakona o bankama ("Sl. glasnik RS", br. 107/2005, 91/2010 i 14/2015) kumulativno.

• Zakonom o privrednim društvima u članu 62. se propisuje da se povezanim licem u smislu tog zakona u odnosu na određeno fizičko lice smatra:

1) njegov krvni srodnik u pravoj liniji, krvni srodnik u pobočnoj liniji zaključno sa trećim stepenom srodstva, supružnik i vanbračni partner ovih lica;

2) njegov supružnik i vanbračni partner i njihovi krvni srodnici zaključno sa prvim stepenom srodstva;

3) njegov usvojilac ili usvojenik, kao i potomci usvojenika;

4) druga lica koja sa tim licem žive u zajedničkom domaćinstvu.

Povezanim licem u smislu ovog zakona u odnosu na određeno pravno lice smatra se:

1) pravno lice u kojem to pravno lice poseduje značajno učešće u kapitalu, ili pravo da takvo učešće stekne iz konvertibilnih obveznica, varanata, opcija i slično;

2) pravno lice u kojem je to pravno lice kontrolni član društva (kontrolisano društvo);

3) pravno lice koje je zajedno sa tim pravnim licem pod kontrolom trećeg lica;

4) lice koje u tom pravnom licu poseduje značajno učešće u kapitalu, ili pravo da takvo učešće stekne iz konvertibilnih obveznica, varanata, opcija i slično;

5) lice koje je kontrolni član tog pravnog lica;

6) lice koje je direktor, odnosno član organa upravljanja ili nadzora tog pravnog lica.

Zajedničko delovanje postoji kada dva ili više lica, na osnovu međusobnog izričitog ili prećutnog sporazuma, koriste glasačka prava u određenom licu ili preduzimaju druge radnje u cilju vršenja zajedničkog uticaja na upravljanje ili poslovanje tog lica.

• Zakonom o bankama, u članu 2 se daje značenje pojma "povezana lica" i to na sledeći način:

Povezana lica su lica koja ispunjavaju najmanje jedan od sledećih uslova:

1) da su dva ili više pravnih ili fizičkih lica povezana tako da jedno od njih ima znatno ili kontrolno učešće u drugom ili drugim pravnim licima;

2) da su dva ili više pravnih ili fizičkih lica među kojima ne postoji odnos iz tačke 1) ovog stava povezana tako da postoji mogućnost da se usled pogoršanja finansijskog položaja jednog lica pogorša sposobnost drugog ili drugih lica da izmiruju svoje obaveze;

3) da su dva ili više pravnih i fizičkih lica povezana tako da je fizičko lice član upravnog ili izvršnog odbora ili drugog organa upravljanja drugog ili drugih pravnih lica;

4) da su dva ili više pravnih i fizičkih lica povezana tako da članovi porodice fizičkog lica imaju znatno ili kontrolno učešće u drugom ili drugim pravnim licima, odnosno da su članovi upravnog ili izvršnog odbora ili drugog organa upravljanja tih pravnih lica;

5) da su članovi porodice fizičkih lica koja su članovi upravnog ili izvršnog odbora ili drugog organa upravljanja ili lica s posebnim ovlašćenjima i odgovornostima jednog pravnog lica istovremeno članovi upravnog ili izvršnog odbora ili drugog organa upravljanja ili lica s posebnim ovlašćenjima i odgovornostima drugog ili drugih pravnih lica.

U nastavku se ukazuje na česta pitanja u praksi koja se odnose na utvrđivanje povezanih lica.

Odgovor:

U konkretnom slučaju,tast i snaja, odnosno privredni subjekti kojima su osnivači, se nužno ne smatraju povezanim licima ukoliko ova dva lica ne žive u zajedničkom domaćinstvu odnosno nisu se izričito ili prećutno sporazumeli da zajedno upravljaju privrednim subjektima kojima su osnivači.

Ukoliko su se tast i snaja sporazumeli da zajedno učestvuju u upravljanju snajinim pravnim licem, ili to dvoje fizičkih lica žive u zajedničkom porodičnom domaćinstvu ili ukoliko postoji odgovarajuće finansijsko učešće tasta u snajinom privrednom društvu, kako je gore opisano, u tom slučaju su ova dva lica (preduzetnik i privredno društvo) povezani i na njih se odnose odredbe o maksimalnom iznosu kredita za povezana lica iz citirane Uredbe.

Odgovor:

Zakonom o poljoprivredi i ruralnom razvoju ("Sl. glasnik RS", br. 41/2009, 10/2013 - dr. zakon i 101/2016) uređuju se, između ostalog i Registar poljoprivrednih gazdinstava, evidentiranje i izveštavanje u poljoprivredi, kao i nadzor nad sprovođenjem ovog zakona.

Članom 2. ovog Zakona, propisano je da pojedini izrazi upotrebljeni u ovom zakonu imaju sledeće značenje, pa tako:

- poljoprivredno gazdinstvo jeste proizvodna jedinica na kojoj privredno društvo, zemljoradnička zadruga, ustanova ili drugo pravno lice, preduzetnik ili poljoprivrednik obavlja poljoprivrednu proizvodnju;

- porodično poljoprivredno gazdinstvo jeste poljoprivredno gazdinstvo na kojem fizičko lice - poljoprivrednik zajedno sa članovima svog domaćinstva obavlja poljoprivrednu proizvodnju;

- nosilac porodičnog poljoprivrednog gazdinstva jeste fizičko lice - poljoprivrednik i preduzetnik koji obavlja poljoprivrednu proizvodnju, i koje je upisano u Registar poljoprivrednih gazdinstava, kao nosilac porodičnog poljoprivrednog gazdinstva.

Povezano lice u smislu Uredbe nije registrovano poljoprivredno gazdinstvo, ukoliko se vodi na poljoprivrednika - fizičko lice, međutim ukoliko to nije slučaj i ako se poljoprivredno gazdinstvo vodi na preduzetnika, onda je taj preduzetnik povezano lice sa društvom s ograničenom odgovornošću koje aplicira za kredit po predmetnoj Uredbi.

Poljoprivredno gazdinstvo samo po sebi je evidenciona a ne statusna kategorija po zakonu kojim je uređena poljoprivreda i ruralni razvoj. Prijavu povezanosti lica u smislu ove uredbe treba dakle izvršiti ukoliko je fizičko lice - osnivač d.o.o. registrovan kao preduzetnik, bez obzira na delatnost kojom se bavi. Ukoliko to nije slučaj, eventualno konkurisanje tog poljoprivrednog gazdinstva za neku od podrški propisanih drugim uredbama, koje se tiču podsticaja poljoprivredne delatnosti, treba popuniti tako da se vidi da je isto fizičko lice osnivač d.o.o. koje je korisnik državne pomoći, odnosno kredita koji je ovde predmet interesovanja, ukoliko bude odobren, naravno.

Odgovor:

Prema opisanom činjeničnom stanju, iz postavljenog pitanja, u odnosu na svrhu dobijanja kredita iz Programa finansijske podrške privrednim subjektima za održavanje likvidnosti i obrtna sredstva pravna lica osnovana u inostranstvu od strane istih fizičkih lica koja su osnivači pravnog lica koje postavlja pitanje nisu u smislu Uredbe povezana lica.

Naime, pravna lica osnovana u inostranstvu od strane istih osnivača kao i domaće pravno lice ne mogu konkurisati za dobijanje kredita po ovde predmetnom Programu finansijske podrške, pa tako ni na koji način ne mogu uticati na visinu i način pribavljanja sredstava. Ovaj način podrazumeva i uslove kredita koji se odnose na instrumente obezbeđenja gde su osnivači strana lica izuzeti od obaveze dostavljanja menica koja obaveza važi za osnivače domaća lica. U konkretnom slučaju, pravno lice treba da dâ izjavu da nema povezanih lica u smislu citirane Uredbe.