OGRANIČENJA PRAVA KRETANJA I OKUPLJANJA GRAĐANA ZA VREME TRAJANJA VANREDNOG STANJA PROGLAŠENOG USLED EPIDEMIJE ZARAZNE BOLESTI COVID-19

Od dana proglašenja vanrednog stanja u Republici Srbiji, 15.3.2020. godine, proglašenog radi sprečavanja širenja zarazne bolesti COVID-19, Vlada je donela nekoliko akata kojima se ograničava pravo kretanja i okupljanja građana. U nastavku ćemo radi lakšeg razumevanja dati tumačenja tih ograničenja.

Naredbom o zabrani okupljanja u Republici Srbiji na javnim mestima u zatvorenom prostoru ("Sl. glasnik RS", br. 30/2020) od 15.3.2020. godine, zabranjena su javna okupljanja više od 50 ljudi na celoj teritoriji Republike Srbije na javnim mestima i u zatvorenim prostorima kada se okuplja više od 50 ljudi sve dok traje opasnost od širenja zarazne bolesti COVID-19 na teritoriji Republike Srbije.

Uredbom o merama za vreme vanrednog stanja ("Sl. glasnik RS", br. 31/2020) od 16.3.2020. godine, propisane su mere kojima se odstupa od Ustavom zajemčenih ljudskih i manjinskih prava za vreme vanrednog stanja:

1. Ministarstvo unutrašnjih poslova, u saglasnosti sa Ministarstvom zdravlja, može privremeno da ograniči ili zabrani kretanje licima na javnim mestima, kao i da naredi pojedinim licima ili grupama lica koja su zaražena ili se sumnja da su zaražena zaraznom bolesti COVID-19 da borave na adresi svog prebivališta, odnosno boravišta, sa obavezom javljanja nadležnoj zdravstvenoj ustanovi.

2. Ministarstvo unutrašnjih poslova može da naredi da se izvrši zatvaranje svih prilaza otvorenom prostoru ili objektu i onemogući napuštanje tog prostora ili objekta bez posebnog odobrenja, kao i da naredi obavezan boravak određenim licima ili grupama lica na određenom prostoru i određenim objektima (prihvatni centri za migrante i sl.).

3. Zabranjeno je sazivanje i održavanje zborova i svih drugih okupljanja građana na otvorenom prostoru.

4. U zatvorenom prostoru su zabranjena sva okupljanja (sportske, kulturne i druge manifestacije) osim okupljanja koja su od posebnog interesa za rad i funkcionisanje državnih organa i službi, za čije održavanje posebno odobrenje izdaje ministar unutrašnjih poslova.

U skladu sa Odlukom o proglašenju bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 zaraznom bolešću ("Sl. glasnik RS", br. 23/2020, 24/2020, 27/2020, 28/2020, 30/2020 i 32/2020), a radi zaštite od unošenja zaraznih bolesti na teritoriju Republike Srbije, stranim državljanima je privremeno zabranjen ulazak u Republiku Srbiju.Ove mere, međutim, ne važe za sledeće kategorije:

1) posade teretnih motornih vozila prilikom obavljanja međunarodnog prevoza u drumskom saobraćaju. U slučaju međunarodnog tranzitnog prevoza tereta u drumskom saobraćaju, isti se ograničava na period ne duži od 12 časova od momenta ulaska na teritoriju Republike Srbije;

2) posade teretnih brodova koji prevoze robu u jednu od domaćih luka. U slučaju tranzitne plovidbe na međunarodnom vodnom putu na teritoriji Republike Srbije, isti se ograničava na period ne duži od 90 časova za brodske sastave i 60 časova za samohodna plovila od momenta ulaska na teritoriju Republike Srbije u slučaju uzvodne plovidbe, odnosno na period ne duži od 72 časa za brodske sastave i 54 časa za samohodna plovila od momenta ulaska na teritoriju Republike Srbije u slučaju nizvodne plovidbe;

3) vozopratno osoblje železničkih vozila koja ulaze u zonu graničnih stanica utvrđenih međudržavnim sporazumima;

4) posade i kabinsko osoblje vazduhoplova čije je krajnje odredište Republika Srbija ili su u tranzitu preko međunarodnih aerodroma Republike Srbije;

5) lica koja su dobila dozvolu za ulazak u Republiku Srbiju i boravak ili tranzit kroz Republiku Srbiju od radnog tela Vlade koje čine predstavnici Ministarstva zdravlja, Ministarstva spoljnih poslova, Ministarstva unutrašnjih poslova i Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture. Radno telo Vlade odrediće uslove i ograničenja tranzita, odnosno boravka lica kojima je data dozvola za ulazak u Republiku Srbiju;

6) humanitarne konvoje pod obaveznom pratnjom ugovorene diplomatskim putem;

7) akreditovane članove osoblja stranih diplomatsko-konzularnih predstavništava i kancelarija međunarodnih organizacija, kao i članove njihovih porodica koji su nosioci posebnih ličnih karata, odnosno identifikacionih dokumenata izdatih od strane Ministarstva spoljnih poslova i Generalnog sekretarijata Vlade;

8) strane državljane koji imaju odobren privremeni boravak ili stalno nastanjenje u Republici Srbiji.

Državljani Republike Srbije i strani državljani koji imaju odobren privremeni boravak ili stalno nastanjenje u Republici Srbiji, a koji u Republiku Srbiju dolaze iz država, odnosno područja sa intenzivnom transmisijom bolesti COVID-19, odnosno žarišta epidemije, i to iz: Švajcarske Konfederacije, Republike Italije, Islamske Republike Iran, Rumunije, Kraljevine Španije, Savezne Republike Nemačke, Francuske Republike, Republike Austrije, Republike Slovenije i Republike Grčke - upućuju se u izolaciju u trajanju od 28 dana.

Državljanima Republike Srbije i stranim državljanima koji imaju odobren privremeni boravak ili stalno nastanjenje u Republici Srbiji, a koji u Republiku Srbiju ne dolaze iz država, odnosno područja sa intenzivnom transmisijom bolesti COVID-19, odnosno žarišta epidemije, određuje se mera stavljanja pod zdravstveni nadzor na akutno respiratorno oboljenje izazvano novim Korona virusom SARS-CoV-2 u trajanju od 14 dana (izolacija u kućnim uslovima).

Donosioci pojedinačnih akata kojima su licima, iz kategorije onih kojima nije privremeno zabranjen ulazak u zemlju, pre stupanja na snagu ove odluke, izrečene mere zaštite koje se, u skladu sa ovom odlukom, ne primenjuju na ta lica - obustaviće donete akte od daljeg izvršenja.

Naredbom o organizovanju i sprovođenju mere karantina ("Sl. glasnik RS", br. 33/2020) od 18.3.2020. godine, između ostalog ograničena je sloboda kretanja i obavezni zdravstveni pregled lica koja su bila ili za koja postoji sumnja da su bila u kontaktu sa licima obolelim od COVID-19.

Kao jednu od poslednjih u nizu mera u cilju sprečavanja širenja zarazne bolesti COVID-19, Vlada RS je 18.3. donela Naredbu o ograničenju i zabrani kretanja lica na teritoriji Republike Srbije ("Sl. glasnik RS", br. 34/2020) kojom je zabranjeno kretanje na javnim mestima, odnosno van stanova, prostorija i objekata za stanovanje u stambenim zgradama i izvan domaćinstva (okućnica):

1) licima sa navršenih 65 i više godina života - u naseljenim mestima preko 5000 stanovnika;

2) licima sa navršenih 70 i više godina života - u naseljenim mestima do 5000 stanovnika.

Ovom naredbom zabranjen je izlazak van stanova, prostorija i objekata za stanovanje u stambenim zgradama i izvan domaćinstava (okućnica) svim licima, u vremenu od 20 do 05 časova. Od ove zabrane su izuzeti zdravstveni radnici sa licencom i pripadnici Ministarstva unutrašnjih poslova, Ministarstva odbrane, službi bezbednosti i Vojske Srbije, koji su na zadatku, kao i lica kojima Ministarstvo unutrašnjih poslova izda dozvolu za kretanje.

U skladu sa čl. 248. i 249. Krivičnog zakonika ("Sl. glasnik RS", br. 85/2005, 88/2005 - ispr., 107/2005 - ispr., 72/2009, 111/2009, 121/2012, 104/2013, 108/2014, 94/2016 i 35/2019) ko za vreme epidemije kakve opasne zarazne bolesti ne postupa po propisima, odlukama ili naredbama kojima se određuju mere za njeno suzbijanje ili sprečavanje, kazniće se novčanom kaznom ili zatvorom do tri godine. Istom kaznom kazniće se i lice usled čijeg nepostupanja po propisima, odlukama ili naredbama za suzbijanje ili sprečavanje zaraznih bolesti, dođe do prenošenja zarazne bolesti.

U skladu sa Zakonom o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti ("Sl. glasnik RS", br. 15/2016) novčane kazne se kreću u rasponu od 30.000 do 150.000 dinara.

Svaka osoba koja se nađe na ulici za vreme policijskog časa može biti pritvorena i naknadno kažnjena od organa vlasti za postupanje suprotno odlukama države.

Zaključkom Vlade RS, 05 Broj: 53-2581/2020, od 17.3.2020. godine ograničeno je okupljanje građana na javnim, otvorenim i zatvorenim prostorima tako da distanca između lica mora biti najmanje 2 m, kao i da na površini od 4 m² ne može biti više od jednog lica, a ispred objekta je obavezno naznačiti ukupan broj lica koja mogu istovremeno boraviti unutar prostora. Ovo se ne odnosi na lica koja zbog radne obaveze i načina organizacije rada objektivno ne mogu primeniti ovu meru.