PREDLOG ZAKONA O IZMENAMA I DOPUNAMA ZAKONA O FINANSIJSKOJ PODRŠCI PORODICI SA DECOM – Tekst propisa
Član 1.
U Zakonu o finansijskoj podršci porodici sa decom (“Službeni glasnik RS”, br. 113/17, 50/18, 46/21 – US, 51/21 – US, 53/21 – US i 66/21), u članu 11. stav 1. posle tačke 3) dodaje se tačka 3a) koja glasi:
“3a) pravo na novčana sredstva za izgradnju, učešće u kupovini, odnosno kupovinu porodično-stambene zgrade ili stana po osnovu rođenja deteta;”.
Član 2.
U članu 23. stav 1. menja se i glasi:
“Roditeljski dodatak za prvo dete rođeno 1. januara 2022. godine i kasnije utvrđuje se u visini od 300.000,00 dinara i isplaćuje se jednokratno.”
Član 3.
Posle člana 25. dodaje se Odeljak 3a i čl. 25a, 25b, 25v i 25g koji glase:
“3a Pravo na novčana sredstva za izgradnju, učešće u kupovini, odnosno kupovinu porodično-stambene zgrade ili stana po osnovu rođenja deteta
Član 25a
Pravo na novčana sredstva za izgradnju, učešće u kupovini, odnosno kupovinu porodično-stambene zgrade ili stana po osnovu rođenja deteta može ostvariti majka za dete rođeno 1. januara 2022. godine i kasnije pod uslovom da je državljanin Republike Srbije i da ima prebivalište u Republici Srbiji.
Pravo iz stava 1. ovog člana pod uslovima utvrđenim zakonom kojim se uređuju osnove svojinskopravnih odnosa može ostvariti i majka koja je strani državljanin i ima status stalno nastanjenog stranca, ako je dete rođeno na teritoriji Republike Srbije i/ili je državljanin Republike Srbije.
Izuzetno, od st. 1. i 2. ovog člana, u slučaju smrti majke deteta, pravo može ostvariti otac deteta.
Pravo iz st. 1. i 2. ovog člana ostvaruje majka koja neposredno brine o detetu za koje je podnela zahtev, čija deca prethodnog reda rođenja nisu smeštena u ustanovu socijalne zaštite, hraniteljsku, starateljsku porodicu ili data na usvojenje, i koja nije potpuno lišena roditeljskog prava u odnosu na decu prethodnog reda rođenja.
Pravo iz st. 1. i 2. ovog člana, izuzetno, priznaje se i ukoliko je dete prethodnog reda rođenja smešteno u ustanovu zbog potrebe kontinuirane zdravstvene zaštite i nege, a po prethodno pribavljenoj saglasnosti ministarstva nadležnog za finansijsku podršku porodici sa decom.
Pravo iz st. 1. i 2. ovog člana može ostvariti majka novorođenog deteta pod uslovom da prvi put stiče u svojinu porodično-stambenu zgradu ili stan na teritoriji Republike Srbije.
Zahtev za ostvarivanje prava iz st. 1. i 2. ovog člana podnosi se preko nadležnog organa jedinice lokalne samouprave, u roku od godinu dana od dana rođenja deteta.
Član 25b
Pravo na novčana sredstva za izgradnju, učešće u kupovini, odnosno kupovinu porodično-stambene zgrade ili stana po osnovu rođenja deteta može ostvariti majka novorođenog deteta do iznosa koji utvrđuje Vlada.
Pravo iz stava 1. ovog člana utvrđuje se na osnovu dokaza o potrebnim sredstvima za izgradnju, učešće u kupovini, odnosno kupovinu porodično-stambene zgrade ili stana i procene vrednosti porodično-stambene zgrade ili stana od strane nadležnog poreskog organa i nadležnog organa za geodetske poslove.
Član 25v
O pravu iz člana 25a ovog zakona odlučuje Komisija za dodelu novčanih sredstava za izgradnju, učešće u kupovini, odnosno kupovinu porodično-stambene zgrade ili stana po osnovu rođenja deteta (u daljem tekstu: Komisija).
Odluka Komisije je konačna u upravnom postupku.
Članove Komisije imenuje Vlada, a čine je predstavnici organa državne uprave nadležnih za socijalna pitanja, brigu o porodici i demografiju, poslove finansija, privrede, građevinarstva, brige o selu i Republičkog geodetskog zavoda.
Predsednik Komisije je ministar nadležan za socijalna pitanja.
Stručnu i administrativno-tehničku potporu Komisiji pruža ministarstvo nadležno za socijalna pitanja.
Vlada utvrđuje bliže uslove i način ostvarivanja prava iz člana 25a ovog zakona, kriterijume za određivanje visine sredstava, potrebnu dokumentaciju, način isplate i kontrolu namenskog korišćenja sredstava i druga pitanja koja su od značaja za ostvarivanje prava.
Član 25g
Nepokretnost ili srazmerni deo nepokretnosti izgrađene ili kupljene sredstvima dodeljenim u skladu sa čl. 25a-25v ovog zakona predstavlja posebnu imovinu majke.
Nepokretnost izgrađena ili kupljena sredstvima dodeljenim u skladu sa čl. 25a-25v ovog zakona ne može se otuđiti u periodu od pet godina od kupovine, odnosno izgradnje, bez saglasnosti organa starateljstva nadležnog da štiti prava i interese dece.”
Član 4.
Pravo na roditeljski dodatak za decu rođenu pre stupanja na snagu ovog zakona, ostvarivaće se u skladu sa propisom koji je bio na snazi u vreme rođenja deteta.
Član 5.
Ovaj zakon stupa na snagu 1. januara 2022. godine.
IZ OBRAZLOŽENJA
II. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA
Zakon o finansijskoj podršci porodici sa decom (“Službeni glasnik RS”, br. 113/17, 50/18, 46/21 – US, 51/21 – US, 53/21 – US i 66/21, u daljem tekstu: Zakon) zasnovan je na pravu i dužnosti roditelja da podižu i vaspitavaju decu, pravu deteta na uslove života koji mu omogućavaju pravilan razvoj i obavezi države da podrži dobrobit porodice, deteta i budućih generacija.
Odredbe ovog zakona predstavljaju deo ukupne društvene brige o deci i doprinose poboljšanju uslova za zadovoljavanje osnovnih potreba dece, daju poseban podsticaj za rađanje dece i pružaju podršku materijalno ugroženim porodicama, porodicama sa decom sa smetnjama u razvoju i decom sa invaliditetom, kao i deci bez roditeljskog staranja.
Zato ovaj zakon predstavlja opredeljenje države u oblasti socijalne politike, a uključujući demografske potrebe istovremeno je i važan instrument populacione politike.
Razlozi za donošenje ovog zakona proizlaze iz analize njegove dosadašnje primene u praksi i potrebe izmena i dopuna postojećih zakonskih rešenja u cilju njegovog unapređenja posebno u delu populacione politike.
Rađanje dece, kao pozitivna prirodna komponenta populacione dinamike, neposredno utiče na revitalizaciju obima stanovništva i njegove starosne strukture. Ono vrši ove dve važne demografske funkcije samo ako njegov nivo zadovoljava najmanje potrebe prostog obnavljanja stanovništa. Otuda se svaki nivo rađanja koji omonemogućava revitalizaciju obima stanovništva i njegove starosne strukture označava kao nedovoljno rađanje, koje pre ili kasnije vodi u depopulaciju i prekomerno starenje.
Nivo fertiliteta ispod potreba proste reprodukcije zahteva definisanje politika u cilju zaustavljanja daljeg pada. U Republici Srbiji stopa ukupnog fertiliteta u 2000. godini iznosila je 1,46 deteta po ženi, a narednih dvadeset godina oscilirala je na nivou od oko 1,4 do 1,5.
Pandemija kovida 19 ima ogroman negativan uticaj na društvo i privredu većine zemalja, kao i na globalna migraciona kretanja i mobilnost stanovništa. Rekordno mali broj živorođene dece u 2020. godini, koju prati i rekordni broj umrlih kao i značajna migraciona kretanja uslovljavaju potrebu dodatnog angažovanja države na polju populacione politike.
Povećanje iznosa roditeljskog dodatka za prvo dete značajno kompenzuje inicijalne troškove koje porodica ima u trenutku rađanja njenog novog člana.
Stvaranje uslova za rešavanje stambenog pitanja porodice predstavlja posebnu podsticajnu meru koja u datim okolnostima treba da doprinese njenoj stabilnosti i sigurnosti, a u narednom periodu utiče i na odluku o proširenju porodice, rađanju još dece. Ova mera od izuzetnog je značaja na odluku da porodica nastavi da živi u mestu dosadašnjeg prebivališta, a ne da se seli u drugo mesto u Republici Srbiji ili u inostranstvo.
Po razmatranju svih predloženih rešenja i njihovih ekonomskih efekata pristupilo se izmenama i dopunama zakonskih odredbi u okviru raspoloživih budžetskih mogućnosti kako bi se dodatno poboljšao materijalni položaj porodica sa decom.
III. OBJAŠNjENjE OSNOVNIH INSTITUTA I POJEDINAČNIH REŠENjA
Članom 1. izvršena je dopuna člana 11. Zakona uvođenjem novog prava na novčana sredstva za izgradnju, učešće u kupovini, odnosno kupovinu nepokretnosti po osnovu rođenja deteta.
Članom 2. izvršena je izmena u članu 23. Zakona koja se odnosi na visinu roditeljskog dodatka za prvo dete.
Članom 3. definisani su uslovi nadležnosti procedura za ostvarivanje novog prava na novčana sredstva za izgradnju, učešće u kupovini, odnosno kupovinu nepokretnosti po osnovu rođenja deteta.
Članom 4. predlaže se da se pravo na roditeljski dodatak za decu rođenu pre stupanja na snagu ovog zakona, ostvaruje u skladu sa propisom koji je bio na snazi u vreme rođenja deteta.
Članom 5. propisano je stupanja na snagu ovog zakona.
IV. FINANSIJSKA SREDSTVA POTREBNA ZA SPROVOĐENjE ZAKONA
Sredstva za realizaciju prava propisanih Zakonom o finansijskoj podršci porodici sa decom u 2022. godini opredeljena su u budžetu Republike Srbije na razdelu Ministarstva za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja: Program 0903 – Porodično-pravna zaštita građana, Programska aktivnost – 0001 – Prava korisnika iz oblasti zaštite porodice i dece, Funkcija 040 – Porodica i deca, Ekonomska klasifikacija – 472 u iznosu od 64.818.788.000 dinara
Za isplatu prava na roditeljski dodatak za prvo dete u iznosu od 300.000,00 dinara biće potrebna dodatna sredstva u iznosu od 6.000.000.000,00 dinara.
Za isplatu prava na novčana sredstva za izgradnju, učešće u kupovini, odnosno kupovinu porodično-stambene zgrade ili stana po osnovu rođenja deteta biće potrebna dodatna sredstva u iznosu od 10.000.000.000,00 dinara.
V. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA PO HITNOM POSTUPKU
Razlozi za donošenje ovog zakona po hitnom postupku sadržani su u potrebi da se, saglasno članu 167. Poslovnika Narodne skupštine (“Službeni glasnik RS”, broj 20/12 – prečišćen tekst), omogući blagovremena priprema za sprovođenje ovog zakona i spreče eventualne štetne posledice po rad organa, budući da je početak primene prava propisanih ovim zakonom vezan za 1. januar 2022. godine.
VI. RAZLOZI ZBOG KOJIH SE PREDLAŽE DA ZAKON STUPI NA SNAGU PRE OSMOG DANA OD DANA OBJAVLjIVANjA U “SLUŽBENOM GLASNIKU REPUBLIKE SRBIJE”
Zakonom je predviđeno njegovo stupanje na snagu 1. januara 2022. godine.
Imajući u vidu značaj novih mera koje su propisane ovim zakonom za unapređenje populacione politike, neophodno je da se blagovremeno stvore uslovi da se što pre otpočne sa sprovođenjem podsticajnih mera, pa se predlaže da Zakon stupi na snagu 1. januara 2022. godine.
Izvor: Vebsajt Narodne skupštine, 24.12.2021.