PREDNACRT GRAĐANSKOG ZAKONIKA: Predviđena je mogućnost sklapanja braka u crkvenoj formi kao punovažnoj, bez potrebe sklapanja građanskog braka, što podrazumeva izmenu Ustava RS

Jedan od alterantivnih članova Prednacrta Građanskog zakonika, koji je na javnoj raspravi, predviđa i mogućnost sklapanja braka u crkvenoj formi kao punovažnoj, bez potreba sklapanja građanskog braka.

Komisija koja je pripremala Prednacrt Građanskog zakonika procenila je da treba poštovati pravo vernika da se poštuje brak sklopljen pred organom crkve ili verske zajednice kojoj pripadaju, bez obaveze da sklapaju i civilni brak, koji je prema važećem Ustavu Republike Srbije ("Sl. glasnik RS", br. 98/2006 - dalje: Ustav) jedina priznata forma braka. To znači da bi crkveni brakovi mogli postatiti punovažni u Srbiji nije dovoljno samo da to bude propisano Građanskim zakonikom, već je potrebno promeniti i Ustav koji trenutno priznaje jedino civilni odnosno građanski brak.

Ukoliko bi došlo do promene Ustava i ako bi on to dozvolio, za mladence bi bilo dovoljno sklapanje samo jednog braka – civilnog ili verskog. Sada je crkveni brak stvar slobodnog izbora budućih supružnika, ali bez pravnih dejstava. Kada bi se priznavao crkveni brak kao punovažni bilo bi dovoljno da predstavnik crkve ili verske zajednice, pred kojom je brak sklopljen, u kratkom roku od nekoliko dana dostavi matičaru isprave o zaključenom braku potpisane od strane supružnika, svedoka i verskog predstavnika.

Prema Prednacrtu Građanskog zakonika na materijalne uslove za punovažnost braka sklopljenog u verskoj formi kao i na posledice braka koje se tiču prava i obaveze supružnika primenjivo bi se Porodični zakon ("Sl. glasnik RS", br. 18/2005, 72/2011 - dr. zakon i 6/2015), a ne versko pravo.

Inače, crkveni i građanski brak u Srbiji postojao je sve do kraja Drugog svetskog rata, kada su 1946. godine ukinuti kao jednaka mogućnost. Predlog da ponovo i crkveni i građanski brak budu ponovažni, podržavaju u Srpskoj pravoslavnoj crkvi, koja se i pored državnih odluka nikada nije pomirila sa činjenicom da je brak sklopljen u srpskim crkvama nedovoljan za legalan život mladih supružnika. Od njih se nakon izlaska iz crkve uvek tražilo da dobiju i potvrdu građanskog braka, kako bi on postao važeći. Međutim, i u SPC su svesni da za povratak crkvenih brakova nije dovoljno samo promena Ustava, već i usklađivanje drugih propisa. Jer, po pravilima crkve dozvoljena su najviše četiri braka, dok je u praksi veoma malo onih kojima je dozvoljen i drugi, jer je procedura za poništenje crkvenog braka izuzetno komplikovana, kao i dozvola da se u crkvi ponovo sklopi drugi ili treći brak. Odluka o dozvoli za drugi crkveni brak donosi se na osnovu razloga zbog kojih je razveden prvi i tu mnogi argumenti ne nailaze na opravdanje kod verskih službenika.

Ono što je ostalo za javnu raspravu jeste i razrešenje nekih nedoumica vezanih za crkvene brakove. Naime, otvara se pitanje da li verifikovati samo hrišćansku crkvu, pravoslavnu i samo tu versku zajednicu ili sve. To može da otvori brojna pitanja, dovede do nejednakosti, može biti vrlo diskriminativno, a s druge strane može se pokazati da su crkve i verske zajednice spremne da zarad priznavanja crkvenih brakova brzo naprave dogovor i sporazum kako bi svim vernicima bila pružena jednaka šansa.

Izvor: Vebsajt Dnevnik, Lj. Malešević, 26.11.2015.
Naslov, Obeležavanje: Redakcija