NACRT ZAKONA O IZMENAMA I DOPUNAMA ZAKONA O DRŽAVNIM SLUŽBENICIMA - Tekst propisa
Član 1.
U Zakon o državnim službenicima ("Službeni glasnik RS", br. 79/05, 81/05-ispr, 83/05-ispr, 64/07, 67/07-ispr, 116/08, 104/09 i 99/14) nazivi iznad članova i čl. 97-97v zamenjuju se nazivima iznad članova i čl. 97-97l i glase:
"Programi
Član 97.
Stručno usavršavanje državnih službenika zasniva se na programima kojima se određuju oblici i sadržina stručnog usavršavanja i visina sredstava za stručno usavršavanje.
Programi stručnog usavršavanja jesu:
1) Opšti program obuke;
2) Program obuke rukovodilaca;
3) posebni programi obuke u skladu sa specifičnim potrebama iz delokruga i nadležnosti državnih organa.
Sredstva za sprovođenje programa stručnog usavršavanja obezbeđuju se u budžetu Republike Srbije u iznosu od 0.01% ukupnih sredstava obezbeđenih za plate svih zaposlenih u državnim organima, a koriste za potrebe organa koji programiraju i sprovode te programe.
Kriterijumi, merila i način utvrđivanja potreba za stručnim usavršavanjem
Član 97a
Potreba za stručnim usavršavanjem postoji, naročito:
1) ako se donesu novi propisi koji primenjuje državni organ ili ako izmena tih propisa nalaže suštinske potrebe u postupanju državnih službenika u vezi sa njihovom primenom ili ako to zahteva da državni službenici steknu ili usvoje nove ili unaprede svoja znanja i veštine za njihovu primenu;
2) ako se u državnom organu kasni sa izvršavanjem utvrđenih obaveza ili postupanjem u utvrđenim rokovima – u najmanje 10% obaveza i postupaka;
3) ako u postupku upravne ili sudske kontrole zakonitosti upravnih akata koje donosi državni organ ili njegova organizaciona jedinica bude ukinuto ili poništeno najmanje 10% akata koji su bili predmet kontrole;
4) ako u postupku inspekcijskog nadzora ili drugog oblika kontrole zakonitosti i svrsishodnosti rada državnog organa nadležni organ naloži meru ili utvrdi preporuku za otklanjanje utvrđenih nedostataka u odnosu na upotrebu stečenih znanja i veština za obavljanje poslova radnog mesta državnih službenika;
5) ako rukovodilac državnog organa oceni da opšte stanje u oblasti kojom rukovodi i priprema i sprovođenje strateških i planskih akata iz delokruga i nadležnosti organa kojim rukovodi, a kojim se unapređuje stanje u oblasti, ukazuju na potrebu stručnog usavršavanja državnih službenika;
6) ako neposredni rukovodilac u saradnji sa licem odgovornim za upravljanje kadrovima u državnom organu u postupku ocenjivanja utvrdi potrebno unapređenje znanja i veština državnih službenika.
Nacionalna akademija za stručno usavršavanje u javnoj upravi (u daljem tekstu: Nacionalna akademija) vrši razvoj metodologije i standardnih instrumenata koji omogućavaju kontinuirano i fleksibilno praćenje i prilagođavanje programa obuke u skladu sa potrebama državnih organa i sprovodi postupak utvrđivanja potreba za programe koje priprema i sprovodi.
Utvrđivanje potrebe za stručnim usavršavanjem razmatra i usvaja Programski savet Nacionalne akademije, koja istu razvija u saradnji sa nadležnim organom za poslove upravljanja kadrovima u državnoj upravi, službom Vlade za koordinaciju poslova Vlade u pristupanju Evropskoj uniji, kao i odgovornim licima za poslove upravljanja kadrovima u državnim organima.
Utvrđivanje potreba za posebne programe obuke sprovode državni organi, uz stručnu podršku Nacionalne akademije i na osnovu kriterijuma i standardnih instrumenata iz st. 1. i 2. ovog člana.
Opšti program obuke
Član 97b
Opšti program obuke sprovodi se radi obezbeđivanja podizanja nivoa znanja i veština za obavljanje poslova u državnim organima, u skladu sa utvrđenim potrebama, i obuhvata:
1) Uvodni program obuke;
2) Program kontinuiranog stručnog usavršavanja državnih službenika u državnim organima.
Uvodni program obuke obuhvata stručno osposobljavanje državnih službenika koji prvi put zasnivaju radni odnos u državnom organu, kao i radi pripreme za polaganje državnog stručnog ispita.
Uvodni program obuke priprema se i sprovodi u zavisnosti od stepena stručne spreme, a sadrži osnovne elemente programa državnog stručnog ispita.
Korisnici Uvodnog programa obuke prijavljuju se tokom godine, u skladu sa rokom i uslovima prijave koje utvrđuje i objavljuje Nacionalna akademija, a mogu biti i upućeni od strane rukovodioca.
Program kontinuiranog stručnog usavršavanja državnih službenika u državnim organima obuhvata opšte i posebne teme iz nadležnosti državnih organa, praktična znanja i veštine koje su zajedničke ili odlikuju većinu korisnika.
Program kontinuiranog stručnog usavršavanja državnih službenika u državnim organima naročito, obuhvata teme kao što su: planiranje, priprema i izrada propisa (zakonodavni proces), praktični aspekti primene novodonetih sistemskih propisa i drugih propisa, upravno pravo, upravni postupak i izrada upravnih akata, inspekcijski nadzor, strateško planiranje i upravljanje, zaštita ljudskih prava, borba protiv korupcije, upravljanje finansijama, Evropska unija (osnovne funkcije Evropske unije, odnosno institucije, pravo i procedure Evropske unije i sektorske politike), upravljanje međunarodnom razvojnom pomoći, uključujući sredstva finansije pomoći Evropske unije, planiranje, upravljanje i razvoj ljudskih resursa, razvoj informatičkih veština, upravljanje sistemom javnih politika, lični razvoj zaposlenih, obuka predavača, usavršavanje stranih jezika i drugo.
Program stručnog usavršavanja iz stava 6. ovog člana, u tematskoj oblasti Evropska unija priprema, sprovodi i razvija Nacionalna akademija, u saradnji sa službom Vlade za koordinaciju poslova Vlade u pristupanju Evropskoj uniji.
Program obuke rukovodilaca
Član 97v
Program obuke rukovodilaca ima za cilj stručno usavršavanje funkcionera, kao i državnih službenika koji se pripremaju ili nalaze na rukovodećim radnim mestima, radi sticanja znanja i veština, kao i unapređenja sposobnosti za uspešno ostvarivanje funkcije rukovođenja u državnom organu i unapređenje kvaliteta u procesu utvrđivanja i sprovođenja javnih politika.
Program obuke rukovodilaca priprema, sprovodi i razvija Nacionalna akademija, u saradnji sa nadležnim organom za poslove upravljanja kadrovima u državnoj upravi, kao i odgovornim licima za poslove upravljanja kadrovima u državnim organima.
Posebni programi obuke
Član 97g
Posebni programi obuke pripremaju se i sprovode radi stručnog usavršavanja državnih službenika, zaposlenih i funkcionera u pojedinim državnim organima, a u skladu sa specifičnim potrebama iz njihovog delokruga i nadležnosti, odnosno potrebama vezanim za pojedina radna mesta, vrste poslova ili posebne grupe korisnika, kao i stručnog usavršavanja članova pregovaračkog tima i pregovaračkih grupa i drugih relevantnih grupa u procesu pregovora o pristupanju Republike Srbije Evropskoj uniji, odnosno potreba koje proizilaze iz tog procesa.
Državni organ, u skladu sa ovim i posebnim zakonom, a u neposrednoj saradnji sa Nacionalnom akademijom, može da odluči da poseban program obuke:
1) samostalno programira i sprovodi;
2) programira Nacionalna akademija, odnosno da preuzme pripremljen program Nacionalne akademije, a samostalno ga sprovodi;
3) da sam programira, a da sprovođenje poveri Nacionalnoj akademiji;
4) programira i sprovede Nacionalna akademija.
Obavezni elementi (delovi) programa stručnog usavršavanja
Član 97d
Obavezni elementi (delovi) programa stručnog usavršavanja jesu, naročito:
1) razlog koji je uslovio donošenje programa i cilj koji se želi ostvariti njegovom realizacijom;
2) oblast stručnog usavršava;
3) opis programa i tematskih celina;
4) državni organi kojima je namenjen;
5) opis ciljne grupe korisnika obuke i najmanji i optimalan broj polaznika;
6) projekcija troškova programa po jednom korisniku;
7) oblici, metode i nosioci realizacije;
8) očekivani efekti u podizanju nivoa znanja i veština polaznika;
9) način vrednovanja i verifikacije.
Donošenje programa stručnog usavršavanja
Član 97đ
Opšti program obuke i Program obuke rukovodilaca, za svaku godinu donosi Vlada, na predlog Nacionalne akademije, po prethodno pribavljenom mišljenju Visokog službeničkog saveta.
Posebne programe obuke donosi rukovodilac, odnosno drugi nadležni organ, za svaku godinu, prema posebnim potrebama državnog organa, a posebni program koji se odnosi na pregovarački tim i pregovaračke grupe i druge relevantne grupe u procesu pregovora o pristupanju Republike Srbije Evropskoj uniji, odnosno potrebe koje proizilaze iz tog procesa rukovodilac organa u čijem delokrugu su poslovi evropskih integracija – po prethodno pribavljenoj saglasnosti organa u čijem delokrugu su oblasti obuhvaćene odgovarajućim pregovaračkim poglavljem.
Oblici sprovođenja programa stručnog usavršavanja
Član 97e
Oblici u kojima se organizuje i sprovodi program stručnog usavršavanja mogu biti predavanja, seminari, treninzi, radionice, okrugli stolovi, konferencije, stažiranja, koučing, mentorstvo, studijske posete, elektronsko učenje i drugo.
Predavači i drugi realizatori i sprovodioci programa
Član 97ž
Program stručnog usavršavanja koji sprovodi Nacionalna akademija, po pravilu, realizuju predavači akreditovani u skladu sa programom selekcije, obuke i akreditacije predavača.
Predavači mogu biti iz sastava zaposlenih u Nacionalnoj akademiji, pod uslovom da su prethodno akreditovani pod opštim uslovima akreditacije predavača.
Mentori realizuju program stručnog usavršavanja kada je, kroz grupni ili pojedinačni rad sa polaznicima i u postupku obavljanja poslova njihovog radnog mesta, potrebno obezbediti neposrednu podršku i prenošenje kompletnih znanja, iskustava, sposobnosti i veština koje za rad u oblasti koja je predmet programa ima mentor, a koja treba da stekne polaznik.
Kouči obezbeđuju realizaciju programa pružanjem podrške polaznicama koja je usmerena na to da se zajedničkim ili međusobnim podsticanjem za razmenu iskustava kouča i polaznika razviju veštine za efikasnije rešavanje problema i ostvarivanje profesionalnih interesa i unapređenje radnog učinka na radnom mestu, odnosno za ostvarivanje utvrđenog delokruga i nadležnosti državnog organa.
Predavačima, mentorima, koučima i drugim realizatorima programa pripada naknada za izvršeni rad.
Realizatori programa za vreme izvođenja programa ostvaruju pravo na plaćeno odsustvo sa rada.
Odredbe ovog člana shodno se primenjuju i na posebne programe stručnog usavršavanja, kao i na opšti i posebne programe obuke i Program obuke rukovodilaca koji se realizuju u okviru projekata koji se finansiraju iz sredstava koje su obezbedili donatori.
Posebne programe obuke mogu da sprovode visokoškolske ustanove koje su akreditovane u skladu sa propisima o visokom obrazovanju, naučnoistraživački instituti i lica koja za to budu akreditovana u skladu sa odredbama ovog zakona.
Selekcija i akreditacija predavača i drugih realizatora i sprovodioca programa
Član 97z
Selekciju i akreditaciju predavača i drugih realizatora i sprovodioca programa sprovodi Nacionalna akademija.
Selekcija predavača sprovodi se iz reda stručnjaka iz oblasti relevantne za rad državnih organa, prvenstveno iz reda zaposlenih u državnim organima.
Predavač se selektuje na osnovu stručnog, radnog i predavačkog iskustva u predmetnoj oblasti za koju se prijavljuje, objavljenih radova iz relevantne stručne oblasti, provere trenerskih veština, kao i uspeha u programu obuke predavača.
Program obuke predavača podrazumeva stručno usavršavanje lica sa specijalističkim znanjem iz određenih oblasti i sprovodi se radi unapređenja predavačkih veština, usvajanja didaktičko metodičkih znanja i razvoja veština prezentacije i komunikacije radi prenošenja stručnih znanja.
Izuzetno od st. 2-4. ovog člana kada se za predavača selektuje stranac program obuke obuhvata osnove pravnog poretka i zakonodavnog sistema Republike Srbije, organizacije, delokruga i nadležnosti državnih organa i njihovog odnosa prema drugim organima javne vlasti i imaocima javnih ovlašćenja i osnovne mere i aktivnosti iz strateških akata iz oblasti za koju se angažuje.
Akreditacija predavača vrši se nakon sprovedenog postupka selekcije, upisom u stalnu listu predavača i drugih realizatora obuke koja se vodi prema stručnoj, odnosno tematskoj oblasti ili veštini.
Na mentore i kouče shodno se primenjuju odredbe st. 1, 2, 3, 4. i 6. ovog člana.
Vlada, na predlog Nacionalne akademije, donosi akt kojim se bliže uređuje program selekcije, obuke, akreditacije i načina angažovanja predavača, mentora i kouča, iznos naknada za njihov rad, kao i oblik, način upisa i vođenja stalne liste predavača i drugih realizatora obuka.
Za sprovođenje posebnih programa obuke mogu se akreditovati lica koja ispune uslove u pogledu potrebnih kadrova, prostora, opreme i sredstava.
Lice koje podnese zahtev za akreditaciju mora da ima, odnosno da obezbedi:
1) odgovorno lice, kao i realizatore obuke sa stalne liste predavača koju vodi Nacionalna akademija, druge realizatore obuke angažovane iz reda zaposlenih u visokoškolskim ustanovama koje su akreditovane u skladu sa propisima o visokom obrazovanju ili iz reda zaposlenih u naučnoistraživačkim institutima ili realizatore obuke koji imaju najmanje isti nivo i vrstu obrazovanja kao i zaposleni koji su polaznici obuke, odnosno odgovarajućeg programa i koji poseduju stručno, radno i predavačko iskustvo u oblasti u kojoj se program sprovodi, odnosno objavljene radove iz relevantne stručne oblasti;
2) prostor, u vlasništvu, zakupu ili po osnovu ugovora o korišćenju, u kome će se sprovesti obuka, odnosno realizovati program, a koji nije manji od 2m² po polazniku obuke;
3) opremu i sredstva (nameštaj, računare, projektore, table za prezentaciju, i dr) koji su neophodni za realizaciju programa.
Vlada, na predlog Nacionalne akademije, donosi akt kojim se bliže uređuju kriterijumi i merila kojima se dokazuje ispunjenost uslova iz st. 9. i 10. ovog člana, odnosno potvrđuje status akreditovane visokoškolske ustanove ili naučnoistraživačkog instituta, kao i oblik, način upisa i vođenja evidencije o ovim licima.
Izbor izvođača programa između akreditovanih sprovodioca obuka vrši se saglasno propisima kojima se uređuje oblast javnih nabavki.
Odredbe ovog člana shodno se primenjuju i na predavače, druge realizatore i sprovodioce programa kojima je taj status utvrđen potvrđenim međunarodnim ugovorom, odnosno sporazumom zaključenim saglasno zakonu kojim se uređuju donacije i humanitarna pomoć.
Evidencija, akreditacija i depozit podataka o programima stručnog usavršavanja
Član 97i
Nacionalna akademija vodi evidenciju programa stručnog usavršavanja u državnim organima u okviru centralne evidencije programa stručnog usavršavanja u javnoj upravi.
Posebni programi obuke koje samostalno ostvaruju državni organi upisuju se u evidenciju iz stava 1. ovog člana pre početka izvođenja, čime stiču svojstvo akreditovanog programa stručnog usavršavanja u državnim organima.
Evidencija iz stava 1. ovog člana, pored podataka o programu, sadrži i podatke o: državnim organima, odnosno korisnicima; učesnicima; sprovodiocu kome je povereno izvođenje obuke; predavačima, mentorima i koučima; ocenama uspešnosti sprovedenih programa i materijalima koji su pripremljeni za potrebe ili su proizvod programa stručnog usavršavanja.
Državni organi dužni su da Nacionalnoj akademiji dostavljaju podatke i materijale koji čine sadržinu evidencija iz stava 1. ovog člana.
Oblik, način upisa i vođenja evidencije iz stava 1. ovog člana, bliže propisuje Nacionalna akademija.
Vrednovanje sprovedenih programa stručnog usavršavanja
Član 97j
Vrednovanje programa stručnog usavršavanja ostvaruje se naročito na osnovu godišnje ocene neposrednog rukovodioca o uticaju pohađanja obuka na unapređenje obavljanja posla, ocene polaznika o realizovanom programu, ocene realizatora programa i ocene Programskog saveta Nacionalne akademije.
Kriterijume i merila za vrednovanje programa stručnog usavršavanja utvrđuje Nacionalna akademija, u saradnji sa nadležnim organom za poslove upravljanja kadrovima u državnoj upravi, službom Vlade za koordinaciju poslova Vlade u pristupanju Evropskoj uniji, kao i odgovornim licima za poslove upravljanja kadrovima u državnim organima.
Verifikacija programa stručnog usavršavanja
Član 97k
Za sve programe stručnog usavršavanja koji su akreditovani kod Nacionalne akademije, izdaje se uverenje (sertifikat, potvrda) učesniku, odnosno korisniku programa.
Ako program ne sadrži proveru uspeha, odnosno procenu stečenih znanja ili veština, izdaje se uverenje (potvrda) o pohađanju programa.
Ako se po završetku programa vrši provera znanja učesnika, odnosno korisnika, izdaje se odgovarajuće uverenje o ostvarenom uspehu (sertifikat).
Potvrdu o pohađanju programa, odnosno sertifikat o ostvarenom uspehu, izdaje organizator programa.
Uslove izdavanja, oblik uverenja (sertifikata, potvrde) i način vođenja evidencije o izdatim uverenjima (sertifikatima, potvrdama) bliže propisuje Nacionalna akademija.
Stručno usavršavanje stažiranjem
Član 97l
Državni službenik koji je upućen na stručno usavršavanje putem stažiranja na osnovu programa iz člana 97. ovog zakona ili na osnovu posebnog sporazuma o međunarodnoj saradnji u skladu sa tim programom (u daljem tekstu: stažiranje), ostvaruje sva prava iz radnog odnosa u državnom organu iz kojeg je upućen na stažiranje i u obavezi je da po okončanju stažiranja ostane na radu u tom ili drugom državnom organu dvostruko duže od vremena provedenog na stažiranju, a najmanje godinu dana.
Po završenom stažiranju državni službenik je dužan da prenese i primeni stečena znanja i veštine.
Državni službenik koji po okončanju stažiranja ne ostane na radu u državnom organu u propisanom trajanju dužan je da jednokratno vrati sve troškove stažiranja isplaćene iz budžeta Republike Srbije.
Prava i obaveze državnog službenika na stažiranju uređuju se ugovorom.
Vlada bliže uređuje način izbora državnih službenika koji se upućuju na stručno usavršavanje putem stažiranja, bitne elemente ugovora o uređivanju međusobnih prava i obaveza državnog službenika i državnog organa iz kog se upućuje na stažiranje, način obračuna i refundacije (vraćanja) troškova stažiranja, način prenošenja stečenog znanja i veština po završenom stažiranju, kao i druga pitanja od značaja za stažiranje."
Član 2.
U članu 105. dodaju se st. 2-4. koji glase:
"Mentori u programima stručnog osposobljavanja pripravnika u državnim organima jesu, po pravilu, državni službenici i zaposleni koji imaju značajno iskustvo u obavljanju relevantnih poslova i koji su ostvarili zapažene i priznate rezultate u radu državnih organa.
Mentorstvo u državnim organima ostvaruje se u skladu sa aktom, odnosno programom iz stava 1. ovog člana, a podrazumeva neposredan lični prenos znanja i iskustava u određenom trajanju.
Nacionalna akademija priprema i sprovodi poseban program obuke mentora i donosi smernice za njihov rad."
Član 3.
U članu 106a dodaju se st. 3-8. koji glase:
"Nacionalna akademija obezbeđuje stručnu podršku, jedinstvenu evidenciju programa i koordinaciju stručnog osposobljavanja u državnim organima.
Uslovi i način selekcije kandidata za stručno osposobljavanje, uslovi rada i naknada troškova, plan i program stručnog osposobljavanja, mentorski nadzor, elementi ugovora o stručnom osposobljavanju, kao i prava i obaveze korisnika programa i mentorskog državnog organa po okončanju stručnog osposobljavanja i druga pitanja od značaja za stručno osposobljavanje, utvrđuju se programom stručnog osposobljavanja.
Program stručnog osposobljavanja u organima državne uprave donosi Vlada, na predlog Nacionalne akademije, a programe stručnog osposobljavanja u drugim državnim organima donose ti organi.
Stručno osposobljavanje u državnim organima obavlja se, po pravilu, pod neposrednim nadzorom mentora, odnosno stručnog lica koje ispunjava uslove za mentora u skladu sa ovim zakonom.
Po okončanju stručnog osposobljavanja, mentor rukovodiocu državnog organa dostavlja izveštaj o ostvarenim rezultatima i uspehu.
Međusobna prava i obaveze između korisnika stručnog osposobljavanja i državnog organa uređuje se ugovorom o stručnog osposobljavanju."
Član 4.
U članu 158. stav 2. reči: "organizuje stručno usavršavanje državnih službenika, izuzev u oblasti Evropske unije" zamenjuju se rečima: "obavlja poslove u vezi sa analizom individualnih potencijala za razvoj i upravljanje karijerom državnih službenika".
Prelazne i završne odredbe
Član 5.
Podzakonska akta koja su predviđena ovim zakonom doneće se u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Podzakonska akta doneta na osnovu Zakona o državnim službenicima ("Službeni glasnik RS", br. 79/05, 81/05-ispr, 83/05-ispr, 64/07, 67/07-ispr, 116/08, 104/09 i 99/14) usaglasiće se sa odredbama ovog zakona u roku od 90 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Član 6.
Propisi doneti do dana stupanja na snagu ovog zakona nastavljaju da se primenjuju do donošenja odgovarajućih propisa utvrđenih ovim zakonom, ako nisu u suprotnosti sa odredbama ovog zakona.
Član 7.
Izuzetno od odredaba čl. 97-97l ovog zakona, stručno usavršavanje državnih službenika u 2017. godini sprovodiće se na osnovu programa stručnog usavršavanja koji su za 2017. godinu doneti u skladu sa ranije važećim propisom.
Član 8.
Za selekciju i akreditaciju predavača, drugih realizatora i sprovodilaca programa donetih u skladu sa ovim zakonom, Nacionalna akademija, odnosno organ nadležan za donošenje odgovarajućeg programa raspisaće javni poziv u roku od 60 dana od dana donošenja podzakonskih akata utvrđenih ovim zakonom.
Javni poziv se oglašava u službenom glasilu Republike Srbije, odnosno na zvaničnoj internet stranici nadležnog organa
Lica koja su, po propisima koji su se primenjivali do dana stupanja na snagu ovog zakona, odlukom nadležnog organa, stekla status lica koja sprovode programe, odnosno status realizatora programa (predavača, mentora, kouča i sl.) i akreditovana ili na drugi način ovlašćena da učestvuju u sprovođenju, odnosno realizaciji programa i koja se nalaze na postojećim listama lica ovlašćenih za sprovođenje, odnosno realizaciju programa, koje vode nadležni organi, zadržavaju stečeni status i nastavljaju da sprovode, odnosno realizuju programe na kojima jesu ili na kojima budu angažovani – dok ne budu akreditovani i upisani u stalnu listu predavača i drugih realizatora obuke ili evidenciju o akreditovanim sprovodiocima obuke, u skladu sa odredbama ovog zakona i propisa donetih za njegovo izvršavanje, a najduže tri godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Član 9.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
IZ OBRAZLOŽENJA
II. RAZLOZI ZA DONOŠENJE ZAKONA
Strategijom reforme javne uprave u Republici Srbiji ("Službeni glasnik RS", br. 9/14 i 42/14 - ispravka), kao jedan od posebnih ciljeva reforme, utvrđeno je uspostavljanje usklađenog javno-službeničkog sistema zasnovanog na zaslugama i unapređenje upravljanja ljudskim resursima.
Ovaj cilj, između ostalog, obuhvata strateške pravce razvoja i upravljanja ljudskim resursima u javnoj upravi koji mogu da doprinesu ukupnom unapređenju kadrovskih kapaciteta za ostvarivanje utvrđenih ciljeva i principa reforme javne uprave.
S tim u vezi, Strategija definiše više jednako važnih oblasti unapređenja koje zahtevaju temeljan pristup i višedimenzionalni proces uvođenja savremenih principa i trendova upravljanja ljudskim resursima u sistem ne samo državne uprave, već i javne uprave u celini.
Pored ostalog, posebno mesto daje se stručnom usavršavanju, jer se unapređenje te oblasti smatra jednim od suštinskih uslova za uspešno uspostavljanje integrisanog upravljanja i razvoja ljudskih resursa i izgradnju administrativnih kapaciteta koji mogu da obezbede podizanje nivoa kompetencija neophodnih za kvalitetno obavljanje poslova iz utvrđenog delokruga i nadležnosti, odnosno poslova celokupne javne uprave.
Imajući u vidu izneto, predviđa se "unapređenje sistema stručnog usavršavanja uspostavljanjem institucionalnog okvira i sprovođenje mera i aktivnosti predviđenih Strategijom stručnog usavršavanja državnih službenika u Republici Srbiji" i akcionim planom za njeno sprovođenje, kao i "uspostavljanje pravnog i institucionalnog okvira za stručno usavršavanje zaposlenih u ostalim organima i organizacijama javne uprave na osnovu jedinstvenih programa stručnog usavršavanja za poverene poslove i definisanje pretpostavki za objedinjavanje stručnog usavršavanja službenika u celom sistemu javne uprave".
Polazeći od navedenih prioriteta, istovremeno sa realizacijom utvrđenih mera i aktivnosti koje se odnose na pripremu i donošenje zakona kojim će se urediti osnivanje centralne nacionalne institucije za stručno usavršavanje u javnoj upravi, koji u osnovi treba da ima karakteristike organizacionog propisa, neophodno je pristupiti donošenju zakona kojim će se izmeniti ili dopuniti odredbe trenutno važećeg Zakona o državnim službenicima, čime bi se obezbedili materijalni elementi unapređenja stanja u oblasti stučnog usavršavanja državnih službenika i uspostavili odnosi koji na usklađen, celovit i metodičan način podrobno uređuju sva pitanja značajna za ostvarivanje svrhe stručnog usavršavanja i sticanje funkcionalnih, primenjivih znanja državnih službenika za sprovođenje ukupnih reformskih ciljeva i principa.
III. OBJAŠNJENJE POJEDINIH REŠENJA
Član 1. – U odnosu na trenutno važeća rešenja kojima se uređuju prava i dužnosti državnih službenika i državnih organa u vezi sa stručnim usavršavanjem, predložena rešenja sadržana u članu 1. Predloga zakona o izmenama i dopunama Zakona o državnim službenicima (u daljem tekstu: Zakon), na novim osnovama uređuju sva pitanja neophodna za ostvarivanje funkcije stručnog usavršavanja. Cilj predloženih rešenja jeste pre svega, da se obezbede celovitost, sveobuhvatnost i održivost znanja i veština administrativnih kapaciteta za ostvarivanje ciljeva i principa reforme kako državne, tako i javne uprave u celini.
Zakonom se najpre, utvrđuje da se stručno usavršavanje zasniva na programima stručnog usavršavanja kojima se određuju oblici i sadržina stručnog usavršavanja i visina sredstava za stručno usavršavanje, a kao jedna od novina utvrđuju se poslovi Nacionalne akademije za stručno usavršavanje u javnoj upravi (u daljem tekstu: Nacionalna akademija) u sistemu stručnog usavršavanja državnih službenika.
Opšti program obuke, koji je koncipiran tako da obuhvata uvodni program obuke i program kontinuiranog stručnog usavršavanja državnih službenika u državnim organima, uvodi se u svrhu obezbeđivanja uslova za permanentno usavršavanje i unapređenje nivoa znanja i veština državnih službenika za obavljanje konkretnih funkcija, aktivnosti i zadataka iz utvrđenog delokruga i nadležnosti, odnosno poslova državnih organa, ali i da omogući ostvarivanje strateških pravaca reforme i sprovođenje utvrđenih javnih politika. Tako uvodni program obuke ima za cilj da stručno osposobi državne službenike koji po prvi put zasnivaju radni odnos u državnom organu (pre svega, pruži elementarni nivo znanja o pravnom sistemu), kao i za polaganje državnog stručnog ispita, a program kontinuiranog stručnog usavršavanja državnih službenika u državnim organima da podigne nivo stručnih i praktičnih znanja i veština državnih službenika u svim opštim i posebnim temama koje su zajedničke ili odlikuju većinu korisnika.
Uzimajući u obzir da je stručno usavršavanje funkcionera, ali i državnih službenika koji se pripremaju ili nalaze na rukovodećim radnim mestima jednako važno kao i stručno usavršavanje ostalih kategorija državnih službenika za ostvarivanje funkcija državnog organa i kvaliteta utvrđivanja ili sprovođenja javnih politika, Zakon predviđa i uvođenje programa obuke rukovodilaca.
Propisivanjem posebnih programa stručnog usavršavanja dalje se omogućava i stručno usavršavanje državnih službenika u skladu sa specifičnim potrebama iz delokruga i nadležnosti državnih organa, odnosno ostvarivanje potreba vezanih za pojedina radna mesta, vrste poslova ili posebne grupe korisnika, sa posebnim akcentom na stručno usavršavanje članova pregovaračkog tima i pregovaračkih grupa i drugih relevantnih grupa u procesu pregovora o pristupanju Republike Srbije Evropskoj uniji, odnosno potreba koje proizilaze iz tog procesa.
Zakon uređuje da opšti programe obuke i program obuke rukovidilaca donosi Vlada, na predlog Nacionalne akademije, po prethodno pribavljenom mišljenju Visokog službeničkog saveta, dok posebne programe obuke donose državni organi, izuzev posebnog programa koji se odnosi na pregovarački tim i pregovaračke grupe i druge relevantne grupe u procesu pregovora o pristupanju Republike Srbije Evropskoj uniji koji donosi organa u čijem delokrugu su poslovi evropskih integracija – po prethodno pribavljenoj saglasnosti organa u čijem delokrugu su oblasti obuhvaćene odgovarajućim pregovaračkim poglavljem.
Samo sprovođenje opštih programa u delokrugu je Nacionalne akademije, a posebne programe obuke sprovode organi koji ih donose, uz propisanu mogućnost da njihovo izvođenje mogu poveriti i Nacionalnoj akademiji.
Zatim, po prvi put se uređuju kriterijumi, merila i način utvrđivanja potreba za stručnim usavršavanjem, tako što se imajući u vidu celinu našeg prvnog sistema i mogućnosti koje iz njega proizilaze određuju osnovni kriterijumi za utvrđivanje potreba za stručnim usavršavanjem. Zakon propisuje da Nacionalna akademija vrši razvoj jedinstvene metodologije i standardnih instrumenata koji omogućavaju kontinuirano i fleksibilno praćenje i prilagođavanje programa obuke u skladu sa potrebama državnih organa, pri čemu Nacionalna akademija sprovodi postupak utvrđivanja potreba samo za programe koje ona realizuje, dok za posebne programe obuke utvrđivanje potreba sprovode državni organi koji ih donose, uz stručnu podršku Nacionalne akademije.
Zakon precizira i ko može biti predavač ili drugi realizator i sprovodilac programa obuke i uslove selekcije i akreditacije predavača i drugih realizatora i sprovodioca programa obuke, utvrđuje nadležnost Nacionalne akademije za sprovođenje postupka selekcije i akreditacije subjekata koji realizuju programe obuke, ovlašćuje Vladu da na predlog Nacionalne akademije bliže uredi program selekcije, obuke, akreditacije i načina angažovanja predavača, mentora i kouča, iznos naknada za njihov rad, kao i oblik, način upisa i vođenja stalne liste predavača i drugih realizatora obuka, kriterijume i merila kojima se dokazuje ispunjenost uslova za akreditaciju drugih sprovodioca programa obuke, odnosno potvrđivanje statusa akreditovane visokoškolske ustanove ili naučnoistraživačkog instituta, kao i oblik, način upisa i vođenja evidencije o ovim licima.
Radi obezbeđivanja uslova za ukupno praćenje stanja u oblasti stručnog usavršavanja, propisuje se da Nacionalna akademija vodi evidencije o programima stručnog usavršavanja u državnim organima, a pored obaveznih podataka koji državni organi dostavljaju za upis u ovu evidenciju, propisuje se i obaveza dostavljanja podataka i materijala koji su pripremljeni za potrebe ili su proizvod programa stručnog usavršavanja.
Ovim odredbama otklanjaju se i dosadašnje pravne praznine u važećem zakonu o vrednovanju i verifikaciji sprovedenih programa stručnog usavršavanja i stručnom usavršavanju stažiranjem.
Član 2. – Takođe, kompatibilno rešenjima o mentorima u realizaciji programa stručnog usavršavanja, Zakonom se uređuju pitanja i u vezi sa mentorstvom u programu osposobljavanja pripravnika za rad u državnom organu.
Član 3. – Istovremeno, odredbama Zakona noveliraju se odnosi neophodni za punu implementaciju normi koje uređuju ugovor o stručnom osposobljavanju, tako što se bliže propisuje sadržina programa stručnog osposobljavanja, nadležnost za donošenje programa, mentorstvo u stručnom osposobljavanju i međusobna prava i obaveze korisnika stručnog osposobljavanja i državnog organa.
Član 4. – Uspostavljanje sistema za upravljanje ličnim razvojem i karijerom državnih službenika jedna je od ključnih funkcija u upravljanju ljudskim resursima. Iako prepoznata u Strategiji reforme javne uprave u Republici Srbiji, ova funkcija do sada nije odgovarajuće uređena u našem normativnom okviru koji uređuje državno-službenički sistem. Imajući u vidu Strategijom i akcionim planom za njeno sprovođenje postavljeni okvir politike upravljanja ljudskim resursima i potrebu unapređenja instrumenata za strateško upravljanje ljudskim resursima u državnoj upravi, ovim članom predlaže se da Služba za upravljanje kadovima, koja već ima izgrađene kapacitete u vezi sa poslovima koji se odnose na upravljanje karijerom, analizu individualnih potencijala za razvoj, izradu individualnih planova razvoja i karijerno savetovanje državnih službenika, obavlja poslove u vezi sa analizom individualnih potencijala za razvoj i upravljanje karijerom državnih službenika.
Čl. 5-9. – Zakon sadrži izričita ovlašćenja za donošenje podzakonskih propisa neophodnih za njegovo izvršavanje, precizno i detaljno utvrđena pitanja koja treba obuhvatiti podzakonskim propisima i jasno određene granice ovlašćenja organa državne uprave koji ih donosi, pa se u skladu sa tim utvrđuje rok nadležnim organima za njihovo donošenje – šest meseci od dana strupanja na snagu ovog zakona.
Zatim se uređuju slučajevi važenja pro praeterio podzakonskih akata i programa stručnog usavršavanja koji su doneti do stupanja na snagu ovog zakona, odnosno utvrđuje da će se do donošenja podzakonskih akata, odnosno programa stručnog usavršavanja u skladu sa ovlašćenjima iz ovog zakona, primenjivati podzakonski akti i programi doneti do stupanja na snagu ovog zakona, osim odredaba koje su u suprotnosti sa ovim zakonom.
Pored toga, radi obezbeđenja kontinuiteta u ostvarivanju funkcije stručnog usavršavanja u državnim oganima i nesmetanog sporvođenja programa stručnog usavršavanja u periodu do stvaranja uslova za potpuni prelazak na režim koji se uspostavlja ovim zakonom, uređuju se pitanja pokretanja postupka akreditacije i statusa dosadašnjih predavača i drugih realizatora i sporvodioca programa obuke do okončanja postupka akreditacije.
U skladu sa članom 196. stav 4. Ustava propisuje se da Zakon stupa na snagu osam dana od dana objavljivanja u republičkom službenom glasilu.
Izvor: Vebsajt Ministarstvo državne uprave, 20.04.2017.