ZAKON O TRŽIŠTU KAPITALA: Stav Komisije za hartije od vrednosti u vezi sa naplatom provizija licima koja sa investicionim društvom nisu zaključila ugovor o pružanju investicionih usluga - Novi depozitar ne može da zadržava hartije do vrednosti, niti da uslovljava njihov prenos. Ima pravo samo na naplatu nužnih troškova

Komisija za hartije od vrednosti je na 307. redovnoj sednici VIII saziva, održanoj 18. decembra 2015. godine, donela Stav u vezi sa naplatom provizija licima koja sa investicionim društvom nisu zaključila ugovor o pružanju investicionih usluga.

Ovaj stav Komisije za hartije od vrednosti je usledio zbog sve učestalijih obraćanja fizičkih i pravnih lica Komisiji zbog postupanja pojedinih investicionih društava koja u postupku prestanka rada drugog investicionog društva postaju depozitari računa hartija od vrednosti, a zatim klijentima investicionog društva koje je prestalo sa radom naplaćuju provizije za prenos hartija od vrednosti i vršenje korporativnih radnji.

Komisija ukazuje da se prenos računa hartija od vrednosti na drugog depozitara u postupku prestanka rada investicionog društva vrši bez saglasnosti klijenata i predstavlja neophodnu radnju kako bi investiciono društvo, dotadašnji depozitar, sprovelo postupak prestanka rada.

Regulativa je jasna. Članom 171. st. 1. i 2. Zakona o tržištu kapitala ("Sl. glasnik RS", br. 31/2011) propisano je da je investiciono društvo dužno da sa klijentom zaključi pisani ugovor koji sadrži dokument koji su odobrili društvo i klijent, a kojim se utvrđuju prava i obaveze ugovornih strana, ali i ostali uslovi pod kojima investiciono društvo klijentima pruža usluge. Ugovor obavezno sadrži izjavu klijenta da je upoznat sa sadržajem pravila poslovanja i Pravilnikom o tarifi investicionog društva pre zaključenja ugovora.

Stoga, ukoliko fizičko ili pravno lice čiji je račun hartija od vrednosti prenet kod novog depozitara ne želi da zaključi ugovor o pružanju investicionih usluga sa novim depozitarom, ne postoji pravni osnov da novi depozitar zadržava hartije do vrednosti, uslovljava njihov prenos zaključivanjem ugovora o pružanju investicionih usluga ili potpisivanjem izjave o prihvatu provizije za prenos, niti postoji osnov da za prenos hartija od vrednosti kod željenog depozitara novi depozitar naplati proviziju prema svom pravilniku o tarifi. Novi depozitar ima pravo samo na naplatu nužnih troškova tj. provizije Centralnog registra, depoa i kliringa hartija od vrednosti.

Komisija takođe ukazuje da se na opisani slučaj ne mogu primeniti odredbe Zakona o obligacionim odnosima ("Sl. list SFRJ", br. 29/78, 39/85, 45/89 - odluka USJ i 57/89, "Sl. list SRJ", br. 31/93 i "Sl. list SCG", br. 1/2003 - Ustavna povelja) koje uređuju zaključenje neformalnih ugovora odnosno zaključenje ugovora usmenom izjavom volje ili konkludentnom radnjom, jer su forma i sadržina ugovora o pružanju investicionih usluga izričito propisani odredbama Zakona o tržištu kapitala.

Pored navedenog, ovakvo postupanje investicionog društva predstavlja i kršenje načela sigurnog i dobrog poslovanja, proklamovanih članom 164. Zakona, pa će Komisija reagovati u skladu sa svojim zakonskim nadležnostima.