PREDLOG ZAKONA O GRAĐEVINSKIM PROIZVODIMA
I. UVODNE ODREDBE
Predmet zakona
Član 1.
Ovim zakonom uređuju se uslovi za stavljanje na tržište i činjenje dostupnim na tržištu građevinskih proizvoda, sačinjavanje deklaracije o performansama i stavljanje znaka usaglašenosti na građevinske proizvode, obaveze privrednih subjekata, tehnički propisi za građevinske proizvode i srpske tehničke specifikacije, pojednostavljeni postupci, tela za tehničko ocenjivanje, tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi građevinskih proizvoda, važenje dokumenata o sprovedenom ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi građevinskih proizvoda i znakova usaglašenosti izdatih u inostranstvu i druga pitanja od značaja za oblast građevinskih proizvoda.
Pojmovi
Član 2.
Pojedini pojmovi koji se upotrebljavaju u ovom zakonu imaju sledeće značenje:
1) familija građevinskih proizvoda je grupa srodnih proizvoda koji imaju sličnu predviđenu upotrebu;
2) sklop je građevinski proizvod koji je jedan proizvođač stavio na tržište kao komplet od najmanje dva pojedinačna dela koje treba sastaviti kako bi bio ugrađen u objekat;
3) bitne karakteristike građevinskog proizvoda su one karakteristike građevinskog proizvoda koje se odnose na osnovne zahteve za objekte;
4) performanse građevinskog proizvoda su pokazatelji kojima se iskazuju odgovarajuće bitne karakteristike građevinskog proizvoda (iskazane nivoom, klasom ili opisno);
5) nivo je rezultat ocenjivanja performanse građevinskog proizvoda u vezi sa njegovim bitnim karakteristikama iskazan brojčanom vrednošću;
6) klasa je opseg nivoa performanse građevinskog proizvoda, od minimalne do maksimalne vrednosti;
7) granični nivo je minimalna vrednost performanse građevinskog proizvoda koja mora da se postigne ili maksimalna vrednost koja ne sme da se prelazi;
8) tip proizvoda je skup reprezentativnih nivoa ili klasa performansi građevinskog proizvoda koji se odnosi na njegove bitne karakteristike, a koji je proizveden korišćenjem date kombinacije sirovina ili drugih elemenata u određenom proizvodnom procesu;
9) tehnička specifikacija je harmonizovana tehnička specifikacija i srpska tehnička specifikacija;
10) harmonizovana tehnička specifikacija je harmonizovani standard i evropski dokument za ocenjivanje;
11) srpska tehnička specifikacija je srpski standard sa spiska srpskih standarda kojima su preuzeti harmonizovani standardi koji se primenjuju u skladu sa ovim zakonom, srpski standard na koji se poziva tehnički propis i srpski dokument za ocenjivanje;
12) harmonizovani standard je evropski standard koji je donet na osnovu zahteva Evropske komisije za primenu u harmonizovanom zakonodavstvu Evropske unije;
13) srpski standard je standard koji je donelo nacionalno telo za standardizaciju u Republici Srbiji;
14) dokument za ocenjivanje je srpski dokument za ocenjivanje i evropski dokument za ocenjivanje;
15) Evropski dokument za ocenjivanje je dokument koji je donela evropska organizacija tela za tehničko ocenjivanje za potrebe izdavanja evropskih tehničkih ocena;
16) srpski dokument za ocenjivanje je dokument koji je izradilo telo za tehničko ocenjivanje za potrebe izdavanja srpskih tehničkih ocena;
17) Evropska tehnička ocena je dokumentovana ocena performansi građevinskog proizvoda koja se odnosi na njegove bitne karakteristike izdata u skladu sa odgovarajućim evropskim dokumentom za ocenjivanje;
18) srpska tehnička ocena je dokumentovana ocena performansi građevinskog proizvoda koja se odnosi na njegove bitne karakteristike izdata u skladu sa odgovarajućim srpskim dokumentom za ocenjivanje;
19) predviđena upotreba je upotreba građevinskog proizvoda na način utvrđen u odgovarajućoj tehničkoj specifikaciji ili tehničkom propisu;
20) specifična tehnička dokumentacija je dokumentacija kojom se dokazuje da su metode u okviru odgovarajućeg sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi zamenjene drugim metodama, pod uslovom da su rezultati dobijeni tim drugim metodama jednaki rezultatima dobijenim metodama ispitivanja iz odgovarajućeg srpskog standarda kojim je preuzet harmonizovani standard koji se primenjuje u skladu sa ovim zakonom;
21) činjenje dostupnim na tržištu je svaka isporuka građevinskog proizvoda radi distribucije ili upotrebe, sa ili bez naknade;
22) stavljanje na tržište je prvo činjenje dostupnim građevinskog proizvoda na tržištu Republike Srbije;
23) privredni subjekt je proizvođač, zastupnik, uvoznik ili distributer građevinskog proizvoda;
24) proizvođač je pravno lice ili preduzetnik koje proizvodi građevinski proizvod ili za koga se taj građevinski proizvod projektuje ili proizvodi i trguje njime pod svojim imenom ili žigom;
25) distributer je pravno lice ili preduzetnik registrovan u Republici Srbiji, koje je uključeno u lanac isporuke i koje u okviru obavljanja svoje delatnosti čini građevinski proizvod dostupnim na tržištu, a nije proizvođač ili uvoznik;
26) uvoznik je pravno lice ili preduzetnik registrovan u Republici Srbiji, koje stavlja na tržište građevinski proizvod iz drugih zemalja;
27) zastupnik je pravno lice ili preduzetnik registrovan u Republici Srbiji, koje je proizvođač ovlastio da za njegov račun preduzima radnje iz ovlašćenja, a u vezi sa stavljanjem građevinskog proizvoda na tržište Republike Srbije;
28) povlačenje je svaka mera čiji je cilj da spreči da građevinski proizvod u lancu isporuke bude učinjen dostupnim na tržištu;
29) opoziv je svaka mera čiji je cilj da postigne povraćaj građevinskog proizvoda koji je već učinjen dostupnim krajnjem korisniku;
30) fabrička kontrola proizvodnje je dokumentovana, stalna i interna kontrola proizvodnje u fabrici u skladu sa odgovarajućom tehničkom specifikacijom ili tehničkim propisom;
31) mikro pravno lice ima značenje saglasno posebnim propisima kojima je uređeno razvrstavanje pravnih subjekata;
32) životni ciklus su uzastopne i međusobno povezane faze veka trajanja građevinskog proizvoda, od nabavke sirovina ili izrade od prirodnih resursa do trajnog odlaganja;
33) Elektronska kontakt tačka za građevinske proizvode je državni elektronski servis putem kojeg se zainteresovanim licima besplatno pružaju informacije o odredbama propisa o građevinskim proizvodima na teritoriji Republike Srbije;
34) telo za tehničko ocenjivanje je pravno lice koje sprovodi ocenjivanje performansi i izdavanje tehničke ocene za oblast građevinskih proizvoda za koju je imenovano;
35) sistem ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi je postupak koji se sprovodi s ciljem obezbeđivanja usaglašenosti građevinskog proizvoda sa performansama bitnih karakteristika navedenih u deklaraciji o performansama koje su utvrđene u odgovarajućoj tehničkoj specifikaciji, tehničkom propisu ili srpskoj tehničkoj oceni;
36) dokumenti o sprovedenom ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi su, zavisno od primenjenog sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi: deklaracija o performansama, sertifikat o stalnosti performansi građevinskog proizvoda, sertifikat o usaglašenosti fabričke kontrole proizvodnje i izveštaj o ispitivanju, kojima se potvrđuje stalnost i/ili verifikuju performanse građevinskog proizvoda u vezi sa njegovim bitnim karakteristikama utvrđenim u odgovarajućoj tehničkoj specifikaciji ili tehničkom propisu;
37) osnovni zahtevi za objekte su zahtevi koje objekat treba da zadovolji tokom ekonomski prihvatljivog veka upotrebe;
38) imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi je pravno lice koje ima odobrenje ministra nadležnog za poslove građevinarstva za obavljanje zadataka nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskog proizvoda;
39) prijavljeno telo je imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi koje je prijavljeno Evropskoj komisiji i državama članicama Evropske unije kao nezavisna treća strana za obavljanje poslova ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskih proizvoda u skladu sa harmonizovanom tehničkom specifikacijom i upisano u odgovarajući registar tih tela koji vodi Evropska komisija (“NANDO baza”).
Drugi pojmovi koji se upotrebljavaju u ovom zakonu, a nisu definisani u stavu 1. ovog člana, imaju značenje utvrđeno propisima kojima se uređuje građenje, tehnički zahtevi za proizvode i ocenjivanje usaglašenosti, opšta bezbednost proizvoda, upravljanje hemikalijama, tržišni nadzor, akreditacija i standardizacija.
Primena zakona
Član 3.
Ovaj zakon primenjuje se na sve građevinske proizvode koji su razvrstani po sledećim oblastima građevinskih proizvoda:
1) prefabrikovani obični/laki/autoklavirani ćelijasti betonski proizvodi;
2) vrata, prozori, prozorski kapci, ulazna vrata i srodni proizvodi;
3) membrane, uključujući one nanete u tečnom stanju i kompleti (za kontrolu vode i/ili vodene pare);
4) proizvodi za toplotnu izolaciju i izolacioni kompozitni kompleti/sistemi;
5) ležišta za konstrukcije i moždanici za konstrukcijske spojeve;
6) dimnjaci, dimnjački kanali i specifični proizvodi;
7) proizvodi od gipsa;
8) geotekstil, geomembrane i srodni proizvodi;
9) zid-zavese/oblaganje zidova/zaptivene staklene konstrukcije;
10) stabilna oprema za gašenje požara (proizvodi za detekciju požara/požarni alarm, instalacije za gašenje požara i proizvodi za kontrolu požara i dima i za prigušivanje eksplozije);
11) sanitarna oprema;
12) saobraćajna signalizacija: oprema puta;
13) proizvodi/elementi i pomoćna oprema od konstrukcijskog drveta;
14) ploče i i elementi na bazi drveta;
15) cement, građevinski kreč i druga hidraulična veziva;
16) čelik za armiranje i čelik za prednaprezanje betona (i pomoćna oprema), oprema za naknadno prednaprezanje;
17) proizvodi za zidanje i srodni proizvodi, elementi za zidanje, malteri i pomoćna sredstva;
18) građevinski proizvodi za sisteme za otpadne vode;
19) podne obloge;
20) konstrukcioni proizvodi od metala i pomoćna oprema;
21) proizvodi za unutrašnju i spoljašnju završnu obradu zida i plafona i sklopovi unutrašnjih pregrada;
22) krovni pokrivači, svetlosne kupole, krovni prozori i pomoćni proizvodi i krovni sklopovi;
23) proizvodi za izgradnju puteva;
24) agregati;
25) građevinski lepkovi;
26) proizvodi srodni sa betonom, malterom i injekcionom smešom;
27) uređaji za grejanje prostora;
28) cevi, cisterne i pomoćna oprema koja nije u kontaktu sa vodom namenjenom za ljudsku upotrebu;
29) građevinski proizvodi u kontaktu sa vodom namenjeni za ljudsku upotrebu;
30) proizvodi od ravnog stakla, profilisanog stakla i staklenih blokova;
31) energetski, komandni i komunikacioni kablovi;
32) sredstva za zaptivanje spojnica;
33) proizvodi za pričvršćivanje;
34) sklopovi i elementi za izgradnju i prefabrikovani elementi;
35) proizvodi za zaustavljanje požara, sprečavanje širenja požara i zaštitu od požara i proizvodi za usporavanje požara.
Ako tehnički i drugi zahtevi za građevinske proizvode iz stava 1. ovog člana nisu utvrđeni srpskom tehničkom specifikacijom ili tehničkim propisom, na te građevinske proizvode primenjuju se odredbe propisa kojim se uređuje opšta bezbednost proizvoda i propisa kojim se uređuje zaštita potrošača.
Upotreba građevinskih proizvoda, ugradnja i performanse koje mora da ima građevinski proizvod u odnosu na njegove bitne karakteristike uređuju se tehničkim propisima kojima se uređuje izgradnja objekata i drugim propisima kojima se uređuju pitanja koja utiču na ispunjavanje osnovnih zahteva za objekte.
Metode koje se koriste u propisivanju zahteva za objekte, kao i propisi koji se odnose na bitne karakteristike građevinskih proizvoda i druga pitanja koja se odnose na oblast građevinskih proizvoda moraju biti u skladu sa srpskim standardima kojima su preuzeti harmonizovani standardi.
Supsidijarna primena propisa
Član 4.
Na sva pitanja postupka koja nisu uređena ovim zakonom, primenjuju se odredbe zakona kojima je uređen opšti upravni postupak.
II. USLOVI ZA STAVLjANjE NA TRŽIŠTE ILI ČINjENjE DOSTUPNIM GRAĐEVINSKIH PROIZVODA NA TRŽIŠTU I BITNE KARAKTERISTIKE GRAĐEVINSKIH PROIZVODA
Uslovi za stavljanje na tržište ili činjenje dostupnim građevinskih proizvoda na tržištu
Član 5.
Građevinski proizvod se stavlja na tržište ili čini dostupnim na tržištu ako je usklađen sa tehničkim zahtevima utvrđenim srpskom tehničkom specifikacijom ili tehničkim propisom.
Na tržište se stavlja ili čini dostupnim na tržištu i građevinski proizvod koji je usklađen sa harmonizovanim standardom koji je identičan sa srpskim standardom kojim je preuzet harmonizovani standard koji se primenjuje u skladu sa ovim zakonom.
Za građevinski proizvod za koji uslovi za stavljanje na tržište ili činjenje dostupnim na tržištu nisu propisani domaćim tehničkim propisom, važi dokument o sprovedenom ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi koji je izdat od strane prijavljenog tela.
Odredba stava 3. ovog člana ne primenjuje se na građevinski proizvod za koji je posebnim propisom kojim se uređuje zaštita života i zdravlja ljudi, odnosno zaštita životne sredine ili zaštita kulturnih dobara, utvrđen način stavljanja u promet i može se ugraditi u objekte ili njihove delove u skladu sa tim propisom.
Bitne karakteristike građevinskih proizvoda
Član 6.
Osnovu za pripremu srpskih tehničkih specifikacija i tehničkih propisa čine osnovni zahtevi za objekte.
Građevinski proizvod koji je proizveden i stavljen na tržište radi stalne ugradnje u objekte ili delove objekta mora da ima performanse u vezi sa njegovim bitnim karakteristikama koje imaju uticaj na performanse objekta tokom uobičajenog održavanja i ekonomski prihvatljivog veka upotrebe objekta u pogledu sledećih osnovnih zahteva za objekte:
1) mehaničke otpornosti i stabilnosti, odnosno objekti moraju biti projektovani i izvedeni na način da opterećenja koja na njih deluju tokom izgradnje i upotrebe ne dovode do:
(1) rušenja čitavog objekta ili nekog njegovog dela;
(2) deformacija većih od dopuštenih;
(3) oštećenja drugih delova objekta, instalacija ili instalirane opreme kao rezultat velikih deformacija noseće konstrukcije;
(4) oštećenja usled događaja u obimu koji je nesrazmeran izvornom uzroku;
2) bezbednosti u slučaju požara, odnosno objekti moraju biti projektovani i izvedeni na takav način da u slučaju izbijanja požara:
(1) nosivost konstrukcije može biti očuvana tokom određenog perioda;
(2) nastajanje i širenje požara i dima u objektu bude ograničeno;
(3) širenje požara na susedne objekte bude ograničeno;
(4) korisnici mogu da napuste objekte ili mogu biti spaseni na drugi način;
(5) bude uzeta u obzir bezbednost spasilačkih timova;
3) higijene, zdravlja i životne sredine, odnosno objekti moraju biti projektovani i izvedeni na takav način da, tokom svog životnog ciklusa, ne predstavljaju pretnju po higijenu ili zdravlje i bezbednost radnika, korisnika ili suseda, niti imaju prekomerno veliki uticaj, tokom svog čitavog životnog ciklusa, na kvalitet životne sredine ili na klimu tokom izgradnje, upotrebe i rušenja, naročito kao rezultat:
(1) ispuštanja otrovnih gasova;
(2) emisije opasnih materija, isparljivih organskih jedinjenja, gasova s efektom staklene bašte ili opasnih čestica u unutrašnji ili spoljašnji vazduh;
(3) emisije opasnog zračenja;
(4) ispuštanja opasnih materija u podzemne vode, morske vode, površinske vode ili tlo;
(5) ispuštanja opasnih materija u vodu za piće ili materija koje imaju drugi negativan uticaj na vodu za piće;
(6) neispravnog otpuštanja otpadnih voda, emisije dimnih gasova ili neispravnog odlaganja čvrstog ili tečnog otpada;
(7) vlage u delovima objekta ili na površinama u objektu;
4) bezbednosti i pristupačnosti prilikom upotrebe, odnosno objekti moraju biti projektovani i izvedeni na takav način da ne predstavljaju neprihvatljive rizike od nezgoda ili oštećenja tokom upotrebe ili funkcionisanja kao što su klizanje, padanje, sudar, opekotine, električni udar, povrede od eksplozije i provale. Objekti moraju biti projektovani i izvedeni uzimajući naročito u obzir pristupačnost i upotrebu za osobe sa invaliditetom;
5) zaštite od buke, odnosno objekti moraju biti projektovani i izvedeni na takav način da se buka koju opažaju korisnici ili ljudi u blizini održava na nivou na kome nije ugroženo njihovo zdravlje i pri kojoj mogu da spavaju, da se odmaraju i rade pod zadovoljavajućim uslovima;
6) uštede energije i zadržavanja toplote, odnosno objekti i njihove instalacije za grejanje, hlađenje, osvetljenje i ventilaciju moraju biti projektovani i izvedeni na način da količina energije koju zahtevaju tokom korišćenja bude niska, kada se uzmu u obzir korisnici i klimatski uslovi lokacije. Objekti, takođe, moraju biti energetski efikasni, uz korišćenje što je moguće manje energije tokom izgradnje i rušenja;
7) održivog korišćenja prirodnih resursa, odnosno objekti moraju biti projektovani, izvedeni i srušeni na takav način da je upotreba prirodnih resursa održiva, a naročito da se obezbedi:
(1) ponovna upotreba ili mogućnost reciklaže objekata, njegovih materijala i delova nakon rušenja;
(2) trajnost objekta;
(3) korišćenje sirovina i sekundarnih materijala u objektu, koji su pogodni za životnu sredinu.
Bitne karakteristike građevinskih proizvoda u vezi sa osnovnim zahtevima za objekte utvrđuju se srpskim tehničkim specifikacijama i tehničkim propisima.
Slučajevi bitnih karakteristika kada nije neophodno upućivanje na odgovarajuću tehničku specifikaciju ili tehnički propis su:
1) reakcija na požar;
2) otpornost na požar;
3) performanse pri spoljašnjem požaru;
4) apsorpcija buke;
5) emisija opasnih materija.
Ministar nadležan za poslove građevinarstva propisuje bitne karakteristike za koje proizvođač navodi performanse građevinskog proizvoda prilikom njegovog stavljanja na tržište, a po potrebi i bitne karakteristike u vezi sa njihovim predviđenim upotrebama, za familije građevinskih proizvoda obuhvaćene srpskim standardom kojim je preuzet harmonizovani standard koji se primenjuje u skladu sa ovim zakonom.
Tehničkim propisom iz stava 5. ovog člana, mogu biti utvrđene i granične vrednosti performansi u vezi sa bitnim karakteristikama koje je potrebo navesti.
III. DEKLARACIJA O PERFORMANSAMA I ZNAK USAGLAŠENOSTI
Deklaracija o performansama
Član 7.
Za građevinske proizvode usaglašene sa zahtevima utvrđenim srpskom tehničkom specifikacijom i građevinske proizvode usaglašene sa zahtevima utvrđenim tehničkim propisom i ovim zakonom, proizvođač sačinjava deklaraciju o performansama građevinskog proizvoda u vezi sa bitnim karakteristikama (u daljem tekstu: deklaracija o performansama), na srpskom jeziku, pre stavljanja tog proizvoda na tržište.
Za građevinski proizvod iz stava 1. ovog člana, informacije o njegovim performansama u vezi sa bitnim karakteristikama, utvrđenim u odgovarajućoj srpskoj tehničkoj specifikaciji ili tehničkom propisu, mogu biti date ako su navedene u deklaraciji o performansama, osim u slučajevima kada u skladu sa članom 8. ovog zakona nije sačinjena deklaracija o performansama.
Sačinjavanjem deklaracije o performansama, proizvođač preuzima odgovornost za usaglašenost građevinskog proizvoda sa performansama navedenim u deklaraciji o performansama.
Deklaracija o performansama koju je izradio proizvođač smatra se pouzdanom i tačnom.
Izuzeci od obaveze sačinjavanja deklaracije o performansama
Član 8.
Proizvođač nije u obavezi da sačini deklaraciju o performansama iz člana 7. stav 1. ovog zakona prilikom stavljanja građevinskog proizvoda na tržište, kada je:
1) građevinski proizvod proizveden pojedinačno ili po narudžbini u neserijskoj proizvodnji i ugrađen u jedinstveno prepoznatljiv objekat od strane proizvođača koji je odgovoran i za bezbednu ugradnju građevinskog proizvoda u objekat, u skladu sa odgovarajućim posebnim propisima, pri čemu odgovornost za građevinski proizvod i njegovu bezbednu ugradnju proizvođač potvrđuje pisanom izjavom, koju odgovorni izvođač radova evidentira u građevinski dnevnik;
2) građevinski proizvod proizveden na gradilištu radi ugradnje u objekat, u skladu sa odgovarajućim tehničkim propisima i za čiju proizvodnju odgovornost snosi odgovorni izvođač radova;
3) građevinski proizvod proizveden na tradicionalan način ili na način koji je primeren očuvanju nasleđa ili u neindustrijskom procesu zbog odgovarajuće revitalizacije objekata koji su zvanično zaštićeni kao deo utvrđene zaštićene okoline ili zbog njihove posebne arhitektonske ili istorijske vrednosti, a u skladu sa odgovarajućim propisima kojima je uređena zaštita kulturnih dobara, pri čemu odgovornost za građevinski proizvod i njegovu bezbednu ugradnju proizvođač potvrđuje pisanom izjavom, koju odgovorni izvođač radova evidentira u građevinski dnevnik.
Izuzetak od obaveze sačinjavanja deklaracije o performansama odnosi se i na građevinski proizvod nastao rušenjem objekta i pripremljen za ponovnu upotrebu u objektu iz stava 1. tačka 3) ovog člana.
Odredbe iz stava 1. ovog člana ne primenjuju se ako u Republici Srbiji postoji tehnički propis kojim se zahteva deklaracija o performansama građevinskog proizvoda iz stava 1. tač. 1), 2) ili 3) ovog člana, koji se čini dostupnim na tržištu.
Sadržina deklaracije o performansama
Član 9.
Deklaracijom o performansama iz člana 7. stav 1. ovog zakona iskazuju se performanse građevinskog proizvoda u vezi sa njegovim bitnim karakteristikama, utvrđenim odgovarajućim srpskim standardom sa spiska srpskih standarda kojima su preuzeti harmonizovani standardi koji se primenjuju u skladu sa ovim zakonom, srpskim standardom na koji se poziva tehnički propis, tehničkim propisom ili srpskom tehničkom ocenom koja je za njega izdata.
Deklaracija o performansama sadrži, naročito:
1) naziv i/ili oznaku tipa građevinskog proizvoda za koji se sačinjava deklaracija o performansama;
2) sistem ili sisteme ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskog proizvoda, utvrđene odgovarajućom srpskom tehničkom specifikacijom ili tehničkim propisom;
3) kada je to odgovarajuće, oznaku i godinu objavljivanja srpskog standarda kojim je preuzet harmonizovani standard koji se primenjuje u skladu sa ovim zakonom, oznaku i godinu objavljivanja srpskog standarda na koji se poziva tehnički propis, naziv tehničkog propisa i broj službenog glasila u kom je tehnički propis objavljen ili broj i datum izdavanja srpske tehničke ocene koja je korišćena za ocenjivanje svake bitne karakteristike i broj i datum objavljivanja srpskog dokumenta za ocenjivanje;
4) kada je odgovarajuće, referentni broj korišćene odgovarajuće specifične tehničke dokumentacije i zahteve sa kojima je proizvođač potvrdio da je građevinski proizvod usaglašen;
5) predviđenu upotrebu ili upotrebe građevinskog proizvoda u skladu sa odgovarajućom srpskom tehničkom specifikacijom ili tehničkim propisom;
6) spisak bitnih karakteristika građevinskog proizvoda, kako je utvrđeno odgovarajućom srpskom tehničkom specifikacijom ili tehničkim propisom za navedenu predviđenu upotrebu ili upotrebe;
7) performanse najmanje jedne bitne karakteristike građevinskog proizvoda koja je od značaja za navedenu predviđenu upotrebu ili upotrebe;
8) kada je to odgovarajuće, performanse građevinskog proizvoda, prema nivoima, klasama ili opisno, i ako je potrebno, na osnovu proračuna u vezi sa njegovim bitnim karakteristikama utvrđenim u skladu sa članom 6. stav 5. ovog zakona;
9) performanse bitnih karakteristika građevinskog proizvoda koje se odnose na predviđenu upotrebu ili upotrebe, u skladu sa odgovarajućom srpskom tehničkom specifikacijom ili tehničkim propisom kojim je predviđena upotreba građevinskog proizvoda;
10) slova “NPD” (performansa nije utvrđena) za navedene bitne karakteristike građevinskog proizvoda za koje performanse nisu navedene;
11) kada je za građevinski proizvod izdata srpska tehnička ocena, performanse građevinskog proizvoda u vezi sa svim njegovim bitnim karakteristikama sadržanim u odgovarajućoj srpskoj tehničkoj oceni, prema nivoima, klasama ili opisno.
Ministar nadležan za poslove građevinarstva bliže propisuje sadržinu i način izrade deklaracije o performansama.
Deklaraciju o performansama iz člana 7. stav 1. ovog zakona prate i informacije utvrđene propisom kojim se uređuje stavljanje u promet hemikalija, kao informacije o bezbednosti koje su deo tehničkih uputstava.
Forma i dostavljanje deklaracije o performansama i tehnička uputstva
Član 10.
Svaki građevinski proizvod koji se čini dostupnim na tržištu prati primerak deklaracije o performansama u pisanoj formi ili elektronskoj formi.
Ako se isporučuje serija istog građevinskog proizvoda, ona može biti praćena jednim primerkom deklaracije o performansama u pisanoj formi ili elektronskoj formi.
Ako je primerak deklaracije o performansama dostavljen samo u elektronskoj formi, na zahtev primaoca primerak deklaracije o performansama građevinskog proizvoda dostavlja se i u pisanoj formi.
Privredni subjekt objavljuje deklaraciju o performansama iz člana 7. stav 1. ovog zakona na internet stranici ukoliko:
1) je obezbedio da se sadržina deklaracije o performansama ne menja nakon objavljivanja na internet stranici;
2) je obezbedio da se internet stranica na kojoj je objavljena deklaracija o performansama prati i održava tako da strana i deklaracija o performansama primaocima građevinskih proizvoda budu stalno na raspolaganju;
3) osiguravaju se primaocima građevinskih proizvoda omogući pristup deklaraciji o performansama bez naknade u periodu od deset godina nakon stavljanja građevinskog proizvoda na tržište ili tokom drugog takvog razdoblja koje se može utvrditi u skladu sa posebnim propisima;
4) su primaocima građevinskih proizvoda osigurana uputstva za pristup internet stranici i deklaraciji o performansama koje su sastavljene za takve proizvode dostupnim na navedenim internet stranicama.
Tehnička uputstva dostavljaju se uz svaki građevinski proizvod koji se čini dostupnim na tržištu. Ako se dva ili više istih građevinskih proizvoda isporučuju odjednom, tehnička uputstva prate svako pojedinačno pakovanje.
Kod isporuke građevinskog proizvoda u rasutom stanju, tehnička uputstva prate svaku pojedinačnu isporuku.
Tehnička uputstva naročito sadrže informacije o bezbednosti, podatke značajne za čuvanje, transport, ugradnju i upotrebu građevinskog proizvoda na srpskom jeziku.
U tehničkim uputstvima navodi se rok do kojeg se građevinski proizvod može ugraditi, odnosno da taj rok nije ograničen.
Uz pisani tekst, tehnička uputstva mogu da sadrže i crteže i ilustracije.
Proizvođač osigurava da je svaki pojedinačni proizvod ili serija istog proizvoda koji stavlja na tržište povezan s određenom deklaracijom o performansama, i to pomoću jedinstvene identifikacione oznake vrste i/ili tipa proizvoda.
Stavljanje znaka usaglašenosti
Član 11.
Srpski znak usaglašenosti stavlja se na one građevinske proizvode za koje je proizvođač sačinio deklaraciju o performansama u skladu sa čl. 7. i 9. ovog zakona.
Ako proizvođač nije sačinio deklaraciju o performansama u skladu sa čl. 7. i 9. ovog zakona na građevinski proizvod ne može biti stavljen srpski znak usaglašenosti.
Proizvođač koji stavi ili ako se u njegovo ime stavi srpski znak usaglašenosti, na taj način potvrđuje da preuzima odgovornost za usaglašenost tog građevinskog proizvoda sa performansama navedenim u deklaraciji o performansama, kao i usklađenost sa svim zahtevima utvrđenim ovim zakonom i u drugim propisima kojima se predviđa stavljanje srpskog znaka usaglašenosti na građevinske proizvode.
Za građevinski proizvod čiji su zahtevi utvrđeni srpskom tehničkom specifikacijom ili tehničkim propisom, srpski znak usaglašenosti je jedini znak kojim se potvrđuje usaglašenost tog građevinskog proizvoda sa performansama navedenim u deklaraciji o performansama u vezi sa bitnim karakteristikama utvrđenim srpskim standardom sa spiska srpskih standarda kojima su preuzeti harmonizovani standardi koji se primenjuju u skladu sa ovim zakonom, srpskim standardom na koji se poziva tehnički propis, tehničkim propisom ili srpskom tehničkom ocenom koja je za njega izdata.
Znakovi usaglašenosti stavljeni u skladu sa tehničkim propisima kojima su utvrđeni zahtevi za stavljanje znaka usaglašenosti, smatraju se znakovima usaglašenosti u smislu ovog zakona.
Upotreba građevinskih proizvoda koji nose srpski znak usaglašenosti ne može da bude onemogućena uslovima koje određuju imaoci javnih ovlašćenja kada performanse navedene u deklaraciji o performansama zadovoljavaju zahteve za odgovarajuću upotrebu.
Znak CE stavlja se na građevinski proizvod za koji je proizvođač sačinio deklaraciju o performansama, u skladu sa posebnim propisom, kojom je potvrđena njegova usaglašenost sa harmonizovanim standardom ili sa evropskom tehničkom ocenom koja je za njega izdata uz sadržaj napisan na srpskom jeziku.
Način stavljanja srpskog znaka usaglašenosti
Član 12.
Srpski znak usaglašenosti stavlja se na građevinski proizvod tako da bude vidljiv, čitljiv i neizbrisiv. Ako zbog prirode proizvoda nije moguće ili opravdano staviti srpski znak usaglašenosti na građevinski proizvod ili na etiketu pričvršćenu na građevinski proizvod, srpski znak usaglašenosti se stavlja na ambalažu ili na dokumentaciju koja prati građevinski proizvod.
Uz srpski znak usaglašenosti navode se dve poslednje cifre godine u kojoj je prvi put stavljen znak usaglašenosti, ime i registrovana adresa proizvođača ili identifikaciona oznaka koja omogućava laku i nedvosmislenu identifikaciju imena i adrese proizvođača, jedinstveni identifikacioni kod tipa proizvoda, referentni broj deklaracije o performansama, nivo ili klasa performansi navedenih u deklaraciji o performansama, upućivanje na primenjenu srpsku tehničku specifikaciju ili tehnički propis, identifikacioni broj imenovanog tela koje je sprovelo ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi, i ako je primenljivo, predviđena upotreba koja je utvrđena u primenjenoj srpskoj tehničkoj specifikaciji ili tehničkom propisu.
Srpski znak usaglašenosti stavlja se na građevinski proizvod pre njegovog stavljanja na tržište Republike Srbije. Može biti propraćen piktogramom ili drugim znakom koji jasno označava poseban rizik ili upotrebu.
Na znak usaglašenosti koji se stavlja na građevinski proizvod primenjuju se opšta načela koja se odnose na znak usaglašenosti propisana zakonom kojim se uređuje tržišni nadzor.
Shodna primena
Član 13.
Na pitanja koja se odnose na oblik i izgled srpskog znaka usaglašenosti, koji se stavlja na građevinski proizvod, shodno se primenjuju odredbe propisa kojima se uređuje način stavljanja, kao i oblik, izgled i sadržina znaka usaglašenosti.
IV. OBAVEZE PRIVREDNIH SUBJEKATA
Obaveze proizvođača
Član 14.
Proizvođač građevinskog proizvoda (u daljem tekstu: proizvođač), sačinjava deklaraciju o performansama u skladu sa čl. 7. i 9. ovog zakona i stavlja srpski znak usaglašenosti u skladu sa čl. 11. i 12. ovog zakona.
Proizvođač, kao osnov za izradu deklaracije o performansama, izrađuje tehničku dokumentaciju za građevinski proizvod (u daljem tekstu: tehnička dokumentacija), koja sadrži sve relevantne elemente u vezi sa zahtevanim sistemom ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi.
Proizvođač čuva tehničku dokumentaciju i deklaraciju o performansama tokom perioda od deset godina nakon stavljanja građevinskog proizvoda na tržište.
Ministar nadležan za poslove građevinarstva donosi tehnički propis, kojim može biti izmenjen period iz stava 3. ovog člana za pojedine familije građevinskih proizvoda na osnovu očekivanog veka trajanja ili uloge koju građevinski proizvod ima u objektu.
Proizvođač obezbeđuje uspostavljanje postupaka kojima se osigurava da serijska proizvodnja građevinskog proizvoda zadržava performanse navedene u deklaraciji o performansama, uzimajući u obzir eventualne nastale promene u tipu proizvoda odnosno tehničkoj dokumentaciji ili u odgovarajućim srpskim tehničkim specifikacijama ili tehničkom propisu.
U cilju obezbeđivanja tačnosti, pouzdanosti i postojanosti performansi građevinskog proizvoda navedenih u deklaraciji o performansama, proizvođač obavlja ispitivanje uzoraka građevinskog proizvoda koji je stavljen na tržište ili učinjen dostupnim na tržištu, proverava da li ima reklamacija, neusaglašenih i opozvanih građevinskih proizvoda i vodi evidenciju reklamacija, neusaglašenih i opozvanih građevinskih proizvoda i o tome obaveštava distributere.
Proizvođač obezbeđuje da njegovi građevinski proizvodi imaju broj tipa, serijski broj ili broj partije, šarže ili drugi element kojim se omogućava njihova identifikacija ili, ako to nije moguće zbog dimenzija ili prirode proizvoda, potrebne elemente naznačava na ambalaži ili u dokumentaciji koja prati građevinski proizvod.
Proizvođač navodi na građevinskom proizvodu odnosno, na njegovoj ambalaži ili u dokumentaciji koja prati građevinski proizvod, svoje ime, registrovan trgovački naziv ili registrovani žig i adresu. Adresa ukazuje na jedinstveno mesto na kojem je moguće stupiti u kontakt s proizvođačem.
Kada se građevinski proizvod čini dostupnim na tržištu, proizvođač obezbeđuje da proizvod prate tehnička uputstva iz člana 10. stav 5. ovog zakona, na srpskom jeziku.
Proizvođač koji ima razloga da sumnja da je građevinski proizvod koji je stavio na tržište usaglašen sa deklaracijom o performansama ili usklađen sa drugim zahtevima iz ovog zakona, dužan je da odmah preduzme neophodne korektivne radnje kako bi usaglasio taj građevinski proizvod sa deklaracijom o performansama, odnosno taj građevinski proizvod povukao sa tržišta ili opozvao.
Ako građevinski proizvod iz stava 10. ovog člana predstavlja rizik, proizvođač je dužan da odmah o tome obavesti nadležne organe tržišnog nadzora, pružajući potrebne informacije, naročito u pogledu neusklađenosti i svih preduzetih korektivnih radnji.
Na obrazloženi zahtev nadležnog organa tržišnog nadzora, proizvođač pruža sve potrebne informacije i dokumentaciju neophodnu za dokazivanje usaglašenosti građevinskog proizvoda sa deklaracijom o performansama i usklađenosti sa drugim zahtevima iz ovog zakona, na srpskom jeziku.
Proizvođač je dužan da, na zahtev nadležnog organa tržišnog nadzora, sarađuje u svakoj aktivnosti koja se preduzima u cilju uklanjanja rizika koji predstavlja građevinski proizvod koji je stavio na tržište.
Zastupnik
Član 15.
Proizvođač može da ovlasti zastupnika pisanim ovlašćenjem da obavlja najmanje sledeće poslove:
1) stavlja na raspolaganje nadležnim organima tržišnog nadzora deklaraciju o performansama i tehničku dokumentaciju tokom perioda iz člana 14. st. 3. i 4. ovog zakona;
2) na obrazloženi zahtev nadležnog organa tržišnog nadzora, pruža tom organu sve informacije i dokumentaciju neophodnu za dokazivanje usaglašenosti građevinskog proizvoda sa deklaracijom o performansama i usklađenosti sa drugim važećim zahtevima iz ovog zakona;
3) sarađuje sa nadležnim organima tržišnog nadzora, na njihov zahtev, u svakoj aktivnosti koja se preduzima radi uklanjanja rizika koji predstavljaju građevinski proizvodi obuhvaćeni ovlašćenjem zastupnika.
Na osnovu ovlašćenja iz stava 1. ovog člana, zastupnik može obavljati i druge poslove, osim posla izrade tehničke dokumentacije.
Obaveze uvoznika
Član 16.
Uvoznik stavlja na tržište Republike Srbije samo građevinske proizvode koji su usklađeni sa zahtevima utvrđenim ovim zakonom.
Uvoznik je dužan da pre stavljanja građevinskog proizvoda na tržište Republike Srbije, obezbedi da je:
1) proizvođač sproveo ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi;
2) proizvođač izradio tehničku dokumentaciju utvrđenu članom 14. stav 2. ovog zakona;
3) proizvođač izradio deklaraciju o performansama u skladu sa čl. 7. i 9. ovog zakona;
4) na građevinski proizvod, kada je propisano, stavljen srpski znak usaglašenosti;
5) građevinski proizvod praćen dokumentacijom i tehničkim uputstvima na srpskom jeziku, koji su propisani ovim zakonom;
6) proizvođač ispunio zahteve utvrđene članom 14. st. 7. i 8. ovog zakona.
Uvoznik koji ima razloga da sumnja da je građevinski proizvod usaglašen sa deklaracijom o performansama ili usklađen sa drugim zahtevima iz ovog zakona, ne može taj građevinski proizvod da stavi na tržište, sve dok ne bude usaglašen sa pratećom deklaracijom o performansama i usklađen sa drugim zahtevima utvrđenim ovim zakonom ili dok deklaracija o performansama ne bude ispravljena.
Ako građevinski proizvod iz stava 3. ovog člana predstavlja rizik, uvoznik je dužan da o tome obavesti proizvođača i nadležni organ tržišnog nadzora.
Uvoznik je dužan da naznači svoje ime, registrovan trgovački naziv ili registrovani žig i svoju adresu za kontakt na građevinskom proizvodu ili, ako to nije moguće, potrebne elemente naznačava na ambalaži građevinskog proizvoda ili u dokumentaciji koja prati građevinski proizvod.
Kada se građevinski proizvod čini dostupnim na tržištu, uvoznik je dužan da obezbedi da građevinski proizvod prate tehnička uputstva na srpskom jeziku.
Uvoznik obezbeđuje da uslovi skladištenja ili prevoza građevinskog proizvoda ne ugrožavaju njegovu usaglašenost sa deklaracijom o performansama i usklađenost sa drugim zahtevima iz ovog zakona za građevinski proizvod u periodu u kom je odgovoran.
U cilju obezbeđivanja tačnosti, pouzdanosti i postojanosti performansi građevinskog proizvoda navedenih u deklaraciji o performansama, uvoznik obavlja ispitivanje uzoraka građevinskog proizvoda koji je stavljen na tržište ili učinjen dostupnim na tržištu, proverava da li ima reklamacija, neusaglašenih i opozvanih građevinskih proizvoda, i ako ih ima vodi evidenciju reklamacija, neusaglašenih proizvoda i opozvanih proizvoda i o tome obaveštava distributere.
Uvoznik koji ima razloga da sumnja da je građevinski proizvod koji je stavio na tržište usaglašen sa deklaracijom o performansama ili usklađen sa drugim zahtevima utvrđenim ovim zakonom, dužan je da odmah preduzme neophodne korektivne radnje kako bi usaglasio taj građevinski proizvod sa deklaracijom o performansama, odnosno taj građevinski proizvod povukao sa tržišta ili opozvao.
Ako građevinski proizvod iz stava 9. ovog člana predstavlja rizik, uvoznik je dužan da odmah o tome obavesti nadležne organe tržišnog nadzora, pružajući potrebne informacije, naročito u pogledu neusklađenosti i preduzetih korektivnih radnji.
Uvoznik je dužan da u periodu iz člana 14. st. 3. i 4. ovog zakona, stavi na raspolaganje primerak deklaracije o performansama nadležnom organu tržišnog nadzora i obezbedi da tehnička dokumentacija bude dostupna organu tržišnog nadzora na njihov zahtev.
Na obrazloženi zahtev nadležnog organa tržišnog nadzora uvoznik je dužan da pruži sve informacije i dokumentaciju neophodnu za dokazivanje usaglašenosti građevinskog proizvoda sa deklaracijom o performansama i usklađenosti sa drugim zahtevima iz ovog zakona, na srpskom jeziku.
Uvoznik je dužan da, na zahtev nadležnog organa tržišnog nadzora, sarađuje sa organom tržišnog nadzora, u svakoj aktivnosti koja se preduzima radi otklanjanja rizika koji predstavlja građevinski proizvod koji je stavio na tržište.
Obaveze distributera
Član 17.
Distributer čini dostupnim na tržište Republike Srbije građevinske proizvode koji su usklađeni sa zahtevima utvrđenim ovim zakonom.
Distributer je dužan da pre nego što učini dostupnim građevinski proizvod na tržištu Republike Srbije, obezbedi da je:
1) na građevinski proizvod, kada je propisano, stavljen srpski znak usaglašenosti;
2) građevinski proizvod praćen dokumentacijom i tehničkim uputstvima na srpskom jeziku, koji su propisani ovim zakonom;
3) proizvođač i uvoznik ispunio zahteve propisane članom 14. st. 7. i 8, odnosno članom 16. stav 5. ovog zakona;
4) postupljeno u skladu sa članom 10. stav 5. ovog zakona.
Distributer koji ima razloga da sumnja da je građevinski proizvod usaglašen sa deklaracijom o performansama ili usklađen sa drugim zahtevima iz ovog zakona, ne može taj građevinski proizvod da učini dostupnim na tržištu do trenutka usaglašavanja građevinskog proizvoda sa pratećom deklaracijom o performansama i usklađivanja sa drugim zahtevima utvrđenim ovim zakonom ili do trenutka ispravljanja deklaracije o performansama.
Ako građevinski proizvod iz stava 3. ovog člana predstavlja rizik, distributer je dužan da o tome obavesti proizvođača ili uvoznika i nadležni organ tržišnog nadzora.
U periodu u kom je distributer odgovoran za građevinski proizvod, on obezbeđuje da uslovi skladištenja ili prevoza građevinskog proizvoda ne ugrožavaju njegovu usaglašenost sa deklaracijom o performansama i usklađenost sa drugim zahtevima iz ovog zakona.
Distributer koji ima razloga da sumnja da je građevinski proizvod koji je učinio dostupnim na tržištu usaglašen sa deklaracijom o performansama ili usklađen sa drugim zahtevima utvrđenim ovim zakonom, dužan je da odmah preduzme neophodne korektivne radnje kako bi usaglasio taj građevinski proizvod, odnosno taj građevinski proizvod povukao sa tržišta ili opozvao.
Ako građevinski proizvod iz stava 6. ovog člana predstavlja rizik, distributer odmah o tome obaveštava nadležne organe tržišnog nadzora, pružajući potrebne informacije, naročito u pogledu neusklađenosti i svim preduzetim korektivnim merama.
Na obrazloženi zahtev nadležnog organa tržišnog nadzora distributer je dužan da, pruži sve informacije i dokumentaciju neophodnu za dokazivanje usaglašenosti građevinskog proizvoda sa deklaracijom o performansama i usklađenosti sa drugim zahtevima iz ovog zakona, na srpskom jeziku.
Distributer, na zahtev nadležnog organa tržišnog nadzora, sarađuje sa organom tržišnog nadzora u svakoj aktivnosti koja se preduzima radi otklanjanja rizika koji predstavljaju građevinski proizvodi koje je učinio dostupnim na tržištu.
Slučajevi u kojima prava i obaveze proizvođača preuzima uvoznik ili distributer
Član 18.
Uvoznik ili distributer ima prava i obaveze proizvođača propisane članom 14. ovog zakona ako stavlja građevinski proizvod na tržište pod svojim imenom ili žigom ili menja građevinski proizvod koji je već stavljen na tržište na način koji može uticati na njegovu usaglašenost sa deklaracijom o performansama.
Identifikacija privrednih subjekata
Član 19.
Tokom perioda iz člana 14. st. 3. i 4. ovog zakona, privredni subjekti dužni su da, na zahtev nadležnog organa tržišnog nadzora, pružaju podatke radi identifikacije privrednog subjekta koji im je isporučio građevinski proizvod, kao i podatke radi identifikacije privrednog subjekta kome je taj privredni subjekat isporučio građevinski proizvod.
V. TEHNIČKI PROPISI ZA GRAĐEVINSKE PROIZVODE I SRPSKE TEHNIČKE SPECIFIKACIJE
Tehnički propisi i srpski standardi
Član 20.
Tehničkim propisom i/ili srpskim standardom obezbeđuju se metode i kriterijumi za ocenjivanje performansi građevinskih proizvoda u vezi sa njihovim bitnim karakteristikama.
Tehničkim propisom ili srpskim standardom može se utvrditi i predviđena upotreba građevinskog proizvoda.
Za ocenjivanje performansi građevinskih proizvoda koje se odnose na njihove bitne karakteristike tehničkim propisom ili srpskim standardom mogu se utvrditi manje zahtevne metode od metode ispitivanja, pod uslovom da se na taj način ne ugrožava tačnost, pouzdanost ili postojanost rezultata.
Tehnički propis ili srpski standard utvrđuje odgovarajuću fabričku kontrolu proizvodnje kojom se uzimaju u obzir posebni uslovi proizvodnog procesa za građevinski proizvod na koji se odnosi.
Tehnički propis ili srpski standard utvrđuje tehničke detalje neophodne za sprovođenje sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskog proizvoda na koji se odnosi.
Ovlašćenje za donošenje tehničkih propisa
Član 21.
Ministar nadležan za poslove građevinarstva donosi tehničke propise koji se odnose na građevinske proizvode.
Ministar nadležan za poslove građevinarstva propisom sastavlja spisak srpskih standarda kojima su preuzeti harmonizovani standardi koji se primenjuju u skladu sa ovim zakonom (u daljem tekstu: Spisak 1) i spisak donetih srpskih dokumenata za ocenjivanje (u daljem tekstu: Spisak 2), sa utvrđenim datumom početka njihove primene.
Srpski standard sa Spiska 1 osnov je za izradu deklaracije o performansama za građevinski proizvod na koji se odnosi, počev od datuma početka njegove primene.
Srpski dokumenti za ocenjivanje
Član 22.
Za svaki građevinski proizvod koji nije obuhvaćen ili nije u potpunosti obuhvaćen harmonizovanim standardom, tehničkim propisom ili srpskim standardom i za koji performanse u vezi sa njegovim bitnim karakteristikama ne mogu biti u potpunosti ocenjene u skladu sa postojećim harmonizovanim standardom, tehničkim propisom ili srpskim standardom, na zahtev proizvođača za srpsku tehničku ocenu, telo za tehničko ocenjivanje sastavlja srpski dokument za ocenjivanje, uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove građevinarstva, u slučajevima kada:
1) građevinski proizvod ne potpada u oblast primene nekog postojećeg harmonizovanog standarda, tehničkog propisa ili srpskog standarda;
2) metod ocenjivanja predviđen postojećim harmonizovanim standardom, tehničkim propisom ili srpskim standardom ne odgovara za ocenu nijedne bitne karakteristike tog građevinskog proizvoda ili
3) postojeći harmonizovani standard, tehnički propis ili srpski standard ne obezbeđuje nijednu metodu ocenjivanja u vezi sa najmanje jednom bitnom karakteristikom tog građevinskog proizvoda.
Ministar nadležan za poslove građevinarstva može koristiti srpske dokumente za ocenjivanje kao osnov za predlog nacionalnom telu za standardizaciju za donošenje srpskog standarda za proizvode iz stava 1. ovog člana.
Postupak izrade i donošenja srpskog dokumenta za ocenjivanje
Član 23.
Srpski dokument za ocenjivanje izrađuje se i donosi tako da:
1) je transparentan za proizvođača na koga se odnosi;
2) definiše odgovarajuće obavezne rokove za izradu u cilju izbegavanja neopravdanog kašnjenja;
3) na odgovarajući način uzima u obzir zaštitu poslovne tajne i poverljivosti;
4) omogućava odgovarajuće učešće ministarstva nadležnog za poslove građevinarstva;
5) je isplativ za proizvođača;
6) obezbeđuje dovoljan stepen koordinacije između tela za tehničko ocenjivanje koja su imenovana za proizvod na koji se srpski dokument za ocenjivanje odnosi.
Ministar nadležan za poslove građevinarstva bliže propisuje postupak izrade, način donošenja i sadržinu srpskog dokumenta za ocenjivanje.
Obaveze tela za tehničko ocenjivanje koje primi zahtev za srpsku tehničku ocenu
Član 24.
Telo za tehničko ocenjivanje koje primi zahtev za srpsku tehničku ocenu obaveštava proizvođača da li je građevinski proizvod obuhvaćen, u potpunosti ili delimično, harmonizovanim standardom, srpskim standardom ili tehničkim propisom na sledeći način:
1) kada je proizvod u potpunosti obuhvaćen harmonizovanim standardom, srpskim standardom ili tehničkim propisom, telo za tehničko ocenjivanje obaveštava proizvođača da srpska tehnička ocena ne može biti izdata;
2) kada je proizvod u potpunosti obuhvaćen srpskim dokumentom za ocenjivanje, telo za tehničko ocenjivanje obaveštava proizvođača da će dokument biti korišćen kao osnov za izdavanje srpske tehničke ocene;
3) kada proizvod nije obuhvaćen ili nije u potpunosti obuhvaćen ni jednim harmonizovanim standardom, srpskim standardom ili tehničkim propisom, telo za tehničko ocenjivanje primenjuje postupak propisan članom 23. ovog zakona.
U slučajevima iz tač. 2) i 3) stava 1. ovog člana, telo za tehničko ocenjivanje obaveštava ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva o sadržini zahteva i odgovarajućem sistemu ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi koji telo za tehničko ocenjivanje namerava da primeni na taj proizvod.
Objavljivanje srpskog dokumenta za ocenjivanje
Član 25.
Srpski dokument za ocenjivanje koji je izradilo telo za tehničko ocenjivanje dostavlja ministarstvu nadležnom za poslove građevinarstva, koje:
1) obaveštava ministarstvo nadležno za prijavljivanje tehničkih propisa u skladu sa posebnim propisom;
2) daje saglasnost na sadržinu srpskog dokumenta za ocenjivanje;
3) objavljuje spisak izrađenih srpskih dokumenata za ocenjivanje u “Službenom glasniku Republike Srbije”.
Sadržina srpskog dokumenta za ocenjivanje
Član 26.
Srpski dokument za ocenjivanje sadrži naročito opšti opis predmetnog građevinskog proizvoda, spisak bitnih karakteristika od značaja za predviđenu upotrebu građevinskog proizvoda koju je predložio proizvođač i kako je usaglašeno između proizvođača i tela za tehničko ocenjivanje, kao i metode i kriterijume za ocenjivanje performansi građevinskog proizvoda u vezi sa njegovim bitnim karakteristikama.
Srpski dokument za ocenjivanje sadrži i glavne postavke/principe fabričke kontrole proizvodnje koji će se primenjivati, pri čemu se uzimaju u obzir uslovi proizvodnog procesa građevinskog proizvoda.
Ako performanse pojedinih bitnih karakteristika građevinskog proizvoda mogu na odgovarajući način biti ocenjene primenom metoda i kriterijuma koji su već utvrđeni u drugim tehničkim specifikacijama ili tehničkim propisima, postojeći metodi i kriterijumi za ocenjivanje se koriste pri izradi srpskog dokumenta za ocenjivanje.
Primedbe na srpski dokument za ocenjivanje
Član 27.
Ako zainteresovano lice na tržištu građevinskih proizvoda ili organ koji vrši nadzor nad primenom ovog zakona smatra da srpski dokument za ocenjivanje ne zadovoljava u potpunosti zahteve koje treba da ispuni u vezi sa osnovnim zahtevima za objekat, podnosi ministarstvu nadležnom za poslove građevinarstva primedbe, navodeći svoje argumente. Ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva, nakon razmatranja primedaba i savetovanja sa telom za tehničko ocenjivanje koje je izradilo, odnosno izrađuje srpski dokument za ocenjivanje, daje svoje mišljenje.
Ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva na osnovu mišljenja iz stava 1. ovog člana zadržava, zadržava uz ograničenje ili povlači upućivanja na srpske dokumente za ocenjivanje, odnosno objavljuje, ne objavljuje ili objavljuje uz ograničenje upućivanja na srpske dokumente za ocenjivanje u “Službenom glasniku Republike Srbije”.
Ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva obaveštava telo za tehničko ocenjivanje koje je izradilo, odnosno izrađuje srpski dokument za ocenjivanje o odluci iz stava 2. ovog člana i, ako je potrebno, zahteva izmenu tog srpskog dokumenta za ocenjivanje u skladu sa mišljenjem iz stava 1. ovog člana.
Srpska tehnička ocena
Član 28.
Srpsku tehničku ocenu izdaje telo za tehničko ocenjivanje, na zahtev proizvođača, a na osnovu srpskog dokumenta za ocenjivanje utvrđenog u skladu sa ovim zakonom.
Srpska tehnička ocena obuhvata, prema nivoima, klasama ili opisno, performanse koje se navode za pojedine bitne karakteristike koje su usaglašene između proizvođača i tela za tehničko ocenjivanje koje je primilo zahtev za srpsku tehničku ocenu za navedenu predviđenu upotrebu i tehničke detalje neophodne za sprovođenje sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi.
Ministar nadležan za poslove građevinarstva bliže propisuje oblik i sadržinu srpske tehničke ocene.
Nivoi ili klase performansi
Član 29.
Tehničkim propisom ministar nadležan za poslove građevinarstva može da propiše nivoe ili klase performansi u vezi sa bitnim karakteristikama građevinskih proizvoda.
Ako nivoi ili klase performansi nisu propisani propisom iz stava 1. ovog člana, mogu biti utvrđeni srpskim standardom.
Sistemi ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi
Član 30.
Ocenjivanje i verifikacija stalnosti performansi građevinskog proizvoda u vezi sa njegovim bitnim karakteristikama sprovodi se u skladu sa jednim od sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi: sistem 1+, sistem 1, sistem 2+, sistem 3 i sistem 4.
Radnje koje u okviru sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi iz stava 1. ovog člana sprovodi proizvođač ili imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi su:
1) fabrička kontrola proizvodnje;
2) dalje ispitivanje uzoraka uzetih od strane proizvođača u proizvodnom pogonu u skladu sa propisanim planom ispitivanja;
3) ocenjivanje performansi građevinskog proizvoda sprovedeno na osnovu ispitivanja (uključujući uzorkovanje), proračuna, tabelarnih vrednosti ili opisne dokumentacije proizvoda;
4) početni pregled proizvodnog pogona i fabričke kontrole proizvodnje;
5) stalni nadzor, ocenjivanje i vrednovanje fabričke kontrole proizvodnje;
6) kontrolno ispitivanje uzoraka uzetih od strane imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi u proizvodnom pogonu ili skladišnim prostorijama proizvođača.
U zavisnosti od sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi koji se sprovodi, imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi može biti:
1) imenovano sertifikaciono telo za proizvod;
2) imenovano sertifikaciono telo za fabričku kontrolu proizvodnje ili
3) imenovana laboratorija.
U zavisnosti od sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi koji se sprovodi, imenovano telo izrađuje dokument o sprovedenom ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi, i to:
1) sertifikat o stalnosti performansi građevinskog proizvoda;
2) sertifikat o usaglašenosti fabričke kontrole proizvodnje ili
3) izveštaj o ispitivanju.
Ministar nadležan za poslove građevinarstva bliže propisuje način sprovođenja ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi, sisteme ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi, vrste tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi i sadržinu i vrste dokumenata o ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi u zavisnosti od primenjenog sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi utvrđenog tehničkom specifikacijom ili tehničkim propisom kojim je obuhvaćen građevinski proizvod.
Ministar nadležan za poslove građevinarstva tehničkim propisom može da propiše ili izmeni sistem ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi koji će se primenjivati na građevinski proizvod ili familiju građevinskih proizvoda obuhvaćenih srpskim standardom sa Spiska 1 ili bitne karakteristike građevinskog proizvoda, utvrđene srpskim standardom sa Spiska 1, uzimajući u obzir, naročito, uticaj na zdravlje i bezbednost ljudi i životnu sredinu.
Ministar nadležan za poslove građevinarstva propisuje sistem ili sisteme ocenjivanja i verifikacije stalnosti performasni koji će se primenjivati na građevinski proizvod ili familiju građevinskih proizvoda obuhvaćenih srpskim standardom na koji se poziva tehnički propis ili tehničkim propisom ili bitne karakteristike građevinskog proizvoda, utvrđene srpskim standardom na koji se poziva tehnički propis, uzimajući u obzir, naročito, uticaj na zdravlje i bezbednost ljudi i životnu sredinu.
VI. POJEDNOSTAVLjENI POSTUPCI
Upotreba odgovarajuće tehničke dokumentacije
Član 31.
Pri utvrđivanju tipa proizvoda, proizvođač može da zameni ispitivanje tipa ili proračune tipa odgovarajućom tehničkom dokumentacijom kojom se dokazuje da:
1) građevinski proizvod koji proizvođač stavlja na tržište postiže određen nivo ili klasu performansi, za jednu ili više bitnih karakteristika tog građevinskog proizvoda, bez ispitivanja ili proračuna ili bez dodatnih ispitivanja ili proračuna u skladu sa uslovima utvrđenim u odgovarajućem srpskom standardu sa Spiska 1;
2) građevinski proizvod, obuhvaćen srpskim standardom sa Spiska 1, koji proizvođač stavlja na tržište odgovara tipu proizvoda drugog građevinskog proizvoda koji je proizveo drugi proizvođač i koji je već ispitan u skladu sa odgovarajućim srpskim standardom kojim je preuzet harmonizovani standard, u kom slučaju proizvođač ima pravo da navede performanse koja odgovaraju svim ili pojedinim rezultatima ispitivanja tog drugog proizvoda. Proizvođač može da koristi rezultate ispitivanja koje je dobio neki drugi proizvođač samo nakon što dobije ovlašćenje od tog proizvođača koji ostaje odgovoran za tačnost, pouzdanost i postojanost tih rezultata ispitivanja ili
3) građevinski proizvod, koji proizvođač stavlja na tržište i koji je obuhvaćen srpskim standardom sa Spiska 1, predstavlja sistem sačinjen od delova koje proizvođač sklapa propisno prateći precizna uputstva koja je dao isporučilac takvog sistema ili njegovog dela, a koji je već ispitao sistem ili taj deo sistema u vezi sa jednom ili više bitnih karakteristika u skladu sa odgovarajućim srpskim standardom kojim je preuzet harmonizovani standard, u kom slučaju proizvođač ima pravo da navede performanse koje odgovaraju svim ili pojedinim rezultatima ispitivanja tog sistema ili tog dela sistema koji je isporučen. Proizvođač može da koristi rezultate ispitivanja koje je dobio drugi proizvođač ili isporučilac sistema, nakon što dobije ovlašćenje od tog proizvođača ili isporučioca sistema koji ostaje odgovoran za tačnost, pouzdanost i postojanost tih rezultata ispitivanja.
Ako građevinski proizvod iz stava 1. ovog člana pripada familiji građevinskih proizvoda na koju se, za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi primenjuje sistem 1 + ili sistem 1 iz člana 30. ovog zakona, odgovarajuću tehničku dokumentaciju iz stava 1. ovog člana proverava imenovano telo za sertifikaciju proizvoda iz člana 30. ovog zakona.
Primena pojednostavljenih postupaka od strane mikro pravnog lica
Član 32.
Mikro pravno lice koje proizvodi građevinski proizvod obuhvaćen standardom sa Spiska 1, može da:
1) zameni utvrđivanje tipa proizvoda na osnovu ispitivanja tipa za odgovarajuće sisteme 3 i 4 iz člana 30. ovog zakona upotrebom metoda koje se razlikuju od onih koje su sadržane u odgovarajućem srpskom standardu kojim je preuzet harmonizovani standard;
2) postupa sa građevinskim proizvodom na koji se primenjuje sistem 3 u skladu sa odredbama za sistem 4.
Kada primenjuje pojednostavljene postupke, pravno lice iz stava 1. ovog člana dokazuje usklađenost građevinskog proizvoda sa važećim zahtevima pomoću specifične tehničke dokumentacije i dokazuje jednakost korišćenih postupaka sa postupcima utvrđenim u odgovarajućem srpskom standardu kojim je preuzet harmonizovani standard.
Upotreba specifične tehničke dokumentacije
Član 33.
Za građevinski proizvod obuhvaćen srpskim standardom sa Spiska 1 koji je, po zahtevu za posebnu narudžbinu, proizveden zasebno ili po meri u neserijskoj proizvodnji i koji je ugrađen u pojedinačno prepoznatljiv objekat, proizvođač može da zameni deo o ocenjivanju performansi iz odgovarajućeg sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi, specifičnom tehničkom dokumentacijom kojom se dokazuje usklađenost građevinskog proizvoda sa zahtevima utvrđenim u odgovarajućem srpskom standardu kojim je preuzet harmonizovani standard i jednakost korišćenih postupaka sa postupcima utvrđenim u odgovarajućem srpskom standardu kojim je preuzet harmonizovani standard.
Ako građevinski proizvod iz stava 1. ovog člana pripada familiji građevinskih proizvoda na koju se, za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi, primenjuje sistem 1+ ili sistem 1 iz člana 30. ovog zakona, specifičnu tehničku dokumentaciju proverava imenovano telo za sertifikaciju proizvoda utvrđeno članom 30. ovog zakona.
Elektronska kontakt tačka za građevinske proizvode
Član 34.
Poslove elektronske kontakt tačke za građevinske proizvode obavlja ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva.
Elektronska kontakt tačka za građevinske proizvode ima obavezu da zainteresovanim licima pruža informacije o:
1) tehničkim propisima koji se primenjuju na određenu vrstu proizvoda na teritoriji Republike Srbije, odnosno informacije da li ta vrsta proizvoda podleže prethodnom pribavljanju dokumenata o ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi shodno propisima Republike Srbije, kao i informacije o potrebi sprovođenja postupka priznavanja inostranih dokumenata o ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi na teritoriji Republike Srbije;
2) podacima o nadležnim organima u Republici Srbiji koji omogućavaju da se ti organi kontaktiraju direktno, uključujući i pojedinosti o organima koji su odgovorni za nadzor nad primenom tehničkih propisa za građevinske proizvode na teritoriji Republike Srbije;
3) pravnim sredstvima u Republici Srbiji u slučaju spora između nadležnih organa i privrednog subjekta.
Za pružanje informacija preko elektronske kontakt tačke za građevinske proizvode iz stava 2. ovog člana ne plaća se taksa.
VII. TELA ZA TEHNIČKO OCENjIVANjE
Imenovanje tela za tehničko ocenjivanje
Član 35.
Na zahtev pravnog lica, ministar nadležan za poslove građevinarstva, donosi rešenje o imenovanju tela za tehničko ocenjivanje koje sprovodi ocenjivanje performansi i izdavanje tehničke ocene za jednu ili više oblasti građevinskih proizvoda utvrđenih u članu 3. stav 1. ovog zakona.
Način imenovanja i oduzimanja odobrenja telu za tehničko ocenjivanje, kao i način utvrđivanja ispunjenosti zahteva za imenovanje tela za tehničko ocenjivanje sprovodi se po posebnom propisu kojim su uređeni tehnički zahtevi za proizvode i ocenjivanje usaglašenosti.
Zahteve za imenovanje tela za tehničko ocenjivanje utvrđuje ministar nadležan za poslove građevinarstva.
Nakon pravnosnažnosti rešenja iz stava 1. ovog člana ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva, u skladu sa posebnim propisom, dostavlja Evropskoj komisiji i drugim državama članicama Evropske unije podatke o nazivu, adresi i oblastima građevinskih proizvoda za koje je telo za tehničko ocenjivanje imenovano, na zahtev tela za tehničko ocenjivanje.
Ispunjenost zahteva iz stava 3. ovog člana za imenovanje tela za tehničko ocenjivanje utvrđuje se rešenjem na predlog komisije koju obrazuje ministar nadležan za poslove građevinarstva.
Članovi komisije iz stava 5. ovog člana imaju pravo na naknadu za rad.
Za izdavanje rešenja iz stava 1. ovog člana plaća se republička administrativna taksa.
Rešenje iz stava 1. ovog člana je konačno.
Obaveze tela za tehničko ocenjivanje
Član 36.
Telo za tehničko ocenjivanje sprovodi ocenjivanje performansi i izdaje tehničku ocenu za oblast građevinskih proizvoda za koju je imenovano.
Telo za tehničko ocenjivanje obavezno je da ispunjava zahteve utvrđene propisom donetim na osnovu ovog zakona za oblast građevinskih proizvoda za koju je imenovano.
Telo za tehničko ocenjivanje javno objavljuje svoju organizacionu šemu i imena lica odgovornih za donošenje odluka.
Nadzor nad radom tela za tehničko ocenjivanje
Član 37.
Telo za tehničko ocenjivanje dužno je da jednom godišnje od dana pravnosnažnosti rešenja iz člana 35. stav 1. ovog zakona, kao i na pisani zahtev ministarstva nadležnog za poslove građevinarstva, izveštava ministarstvo o sprovođenju ocenjivanja i izdavanja tehničkih ocena za oblast građevinskih proizvoda za koje je imenovano. Uz izveštaj se dostavljaju i dokazi potrebni za proveru i nadzor nad ispunjavanjem propisanih zahteva za obavljanje poslova za koje je doneto rešenje iz člana 35. stav 1. ovog zakona.
Ako telo za tehničko ocenjivanje prestane da ispunjava zahteve za obavljanje poslova za koje je doneto rešenje iz člana 35. stav 1. ovog zakona, dužno je da o tome, bez odlaganja, a najkasnije u roku od tri radna dana od dana nastajanja tih okolnosti, izvesti ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva.
U slučaju iz stava 2. ovog člana, ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva donosi rešenje o ukidanju ili delimičnom ukidanju rešenja iz člana 35. stav 1. ovog zakona.
Rešenje iz stava 3. ovog člana je konačno.
Član 38.
Nakon saznanja o mogućem prestanku ispunjenosti propisanih zahteva, odnosno o neispunjavanju obaveza i/ili istekom roka za dostavu podataka iz člana 37. stav 2. ovog zakona, ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva po službenoj dužnosti pokreće postupak provere ispunjenosti propisanih zahteva, odnosno obaveza tela za tehničko ocenjivanje.
Ako u postupku provere utvrdi nedostatke usled kojih telo za tehničko ocenjivanje ne ispunjava propisane zahteve, ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva rešenjem određuje rok za otklanjanje nedostataka koji ne može biti duži od 60 dana.
U slučaju da imenovano telo za tehničko ocenjivanje ne otkloni nedostatke iz stava 2. ovog člana u određenom roku, ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva donosi rešenje o ukidanju ili delimičnom ukidanju rešenja iz člana 35. stav 1. ovog zakona.
U slučaju potpunog ili delimičnog ukidanja rešenja iz člana 35. stav 1. ovog zakona za telo za tehničko ocenjivanje prijavljeno Evropskoj komisiji i drugim državama članicama Evropske unije, po pravnosnažnosti rešenja, ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva o tome obaveštava Evropsku komisiju i države članice Evropske unije.
Ako u postupku provere utvrdi da telo za tehničko ocenjivanje i dalje ispunjava propisane zahteve, ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva obustavlja postupak provere.
Rešenje iz stava 3. ovog člana o potpunom ili delimičnom ukidanju rešenja iz člana 35. stav 1. ovog zakona je konačno.
VIII. TELA ZA OCENjIVANjE I VERIFIKACIJU STALNOSTI PERFORMANSI GRAĐEVINSKIH PROIZVODA
Imenovanje tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi građevinskih proizvoda
Član 39.
Na zahtev pravnog lica, ministar nadležan za poslove građevinarstva, donosi rešenje o imenovanju tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi kojim se odobrava obavljanje zadataka nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskog proizvoda.
Način davanja i oduzimanja odobrenja za obavljanje zadataka nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskih proizvoda, kao i način utvrđivanja ispunjenosti propisanih zahteva za imenovanje tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi sprovode se po posebnom propisu kojim su uređeni tehnički zahtevi za proizvode i ocenjivanje usaglašenosti.
Rešenje iz stava 1. ovog člana donosi se na predlog komisije koju obrazuje ministar nadležan za poslove građevinarstva.
Članovi komisije iz stava 3. ovog člana imaju pravo na naknadu za rad.
Za izdavanje rešenja iz stava 1. ovog člana plaća se republička administrativna taksa.
Rešenjem iz stava 1. ovog člana, telu za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskog proizvoda, odobrava se obavljanje zadataka nezavisne treće strane u periodu od četiri godine.
Rešenje iz stava 1. ovog člana je konačno.
Zahtevi za imenovanje tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi građevinskih proizvoda
Član 40.
Imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi može da obavlja zadatke nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskog proizvoda, ako ispunjava sledeće zahteve:
1) da je osnovano u skladu sa posebnim propisima i ima status pravnog lica;
2) da predstavlja treću stranu nezavisnu od organizacije koju ocenjuje ili građevinskog proizvoda koji ocenjuje;
3) da je nezavisno i da ne postoji sukob interesa u slučaju da pripada nekom poslovnom udruženju ili strukovnom udruženju koje predstavlja pravna ili fizička lica uključena u projektovanje, proizvodnju, obezbeđivanje, sklapanje, upotrebu ili održavanje građevinskih proizvoda koje ocenjuje;
4) da njegovo rukovodstvo i zaposlena i druga radno angažovana lica odgovorna za obavljanje zadataka nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi nisu projektant, proizvođač, isporučilac, lice koje ugrađuje, kupac, vlasnik, korisnik ili lice koje održava građevinski proizvod koje to imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi ocenjuje, niti zastupnik bilo koje od tih strana. Ovim zahtevom se ne isključuje upotreba ocenjenih proizvoda koji su neophodni za rad imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi ili upotrebu proizvoda u lične svrhe;
5) da njegovo rukovodstvo, zaposlena i druga radno angažovana lica odgovorna za obavljanje zadataka nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi nisu direktno uključena u projektovanje, proizvodnju ili izgradnju, plasiranje, ugradnju, upotrebu ili održavanje građevinskih proizvoda koje ocenjuje, niti zastupaju strane uključene u te aktivnosti. Rukovodstvo i zaposlena i druga radno angažovana lica odgovorna za obavljanje zadataka nezavisne treće strane ne mogu biti angažovana u aktivnosti koja može biti u sukobu sa njihovom nezavisnošću u donošenju odluka i integritetom u vezi sa aktivnostima za koje su određeni rešenjem iz člana 39. stav 1. ovog zakona, naročito u pogledu pružanja konsultantskih usluga;
6) da obezbeđuje da aktivnosti njegovih povezanih pravnih lica ili podugovarača ne utiču na poverljivost, objektivnost i nepristrasnost njegovih aktivnosti ocenjivanja i/ili verifikacije;
7) da njegova zaposlena i druga radno angažovana lica obavljaju zadatke nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi uz najveći stepen profesionalnog integriteta i potrebne tehničke stručnosti u određenoj oblasti i oslobođeno svakog uticaja, naročito finansijskih, koji može da utiče na njihovo donošenje odluka ili rezultate njihovih aktivnosti ocenjivanja i/ili verifikacije, posebno kada to čine lica ili grupe lica koja imaju interes u pogledu rezultata tih aktivnosti;
8) da ima kapacitet da obavlja sve zadatke nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskog proizvoda, za koje je podneo zahtev iz člana 39. stav 1. ovog zakona.
Imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi dužno je da u svakom trenutku i za svaki sistem ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi i za svaku vrstu ili kategoriju građevinskih proizvoda za koju su tehnički zahtevi utvrđeni tehničkom specifikacijom ili tehničkim propisom, a u vezi sa bitnim karakteristikama i zadacima za koje je izdato rešenje iz člana 39. stav 1. ovog zakona, ima na raspolaganju sledeće:
1) neophodna zaposlena i druga radno angažovana lica sa stručnim znanjem i odgovarajućim iskustvom za obavljanje zadataka nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi;
2) neophodan opis postupaka u skladu sa kojima se obavlja ocenjivanje performansi, a kojima se osigurava transparentnost i mogućnost ponovnog obavljanja tih postupaka; uspostavljene odgovarajuće politike i postupke kojima se mogu razgraničiti zadaci koje obavlja kao imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi i druge aktivnosti;
3) neophodne postupke za obavljanje svojih aktivnosti kojima se na odgovarajući način uzimaju u obzir veličina proizvođača, sektor u kome posluje, organizacija, stepen složenosti primenjenog tehnološkog procesa i masovna ili serijska priroda proizvodnog procesa.
Imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi mora da raspolaže neophodnim sredstvima za obavljanje tehničkih i administrativnih poslova u vezi sa zadacima za koje je izdato rešenje iz člana 39. stav 1. ovog zakona i ima pristup potrebnoj opremi ili kapacitetima.
Zaposlena i druga radno angažovana lica imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi građevinskog proizvoda odgovorna za obavljanje radnji u okviru sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi poseduje sledeće:
1) tehničku i stručnu obuku kojom su obuhvaćeni svi zadaci nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi u okviru odgovarajućeg obima primene za koje je izdato rešenje iz člana 39. stav 1. ovog zakona;
2) poznavanje zahteva za ocenjivanje i verifikaciju koje obavljaju i odgovarajuće ovlašćenje za obavljanje tih poslova;
3) poznavanje i razumevanje tehničkih specifikacija i tehničkih propisa i odgovarajućih odredbi ovog zakona;
4) stručnost neophodnu za izradu sertifikata, zapisa i izveštaja kojima se dokazuje da su ocenjivanje i verifikacija stalnosti performansi građevinskog proizvoda sprovedeni.
Nepristrasnost imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi, njegovog rukovodstva i zaposlenih i drugih radno angažovanih lica za ocenjivanje mora biti zagarantovana.
Naknada za rad rukovodstva imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi i njegovih zaposlenih i drugih radno angažovanih lica za ocenjivanje ne zavisi od broja sprovedenih ocenjivanja niti od rezultata takvih ocenjivanja.
Imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi poseduje osiguranje od odgovornosti za sprovedeno ocenjivanje i/ili verifikaciju.
Zaposlena i druga radno angažovana lica imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi obavezna su da čuvaju poslovnu tajnu u vezi sa svim informacijama dobijenim prilikom obavljanja zadataka nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi, osim kada to zahteva nadležni organ tržišnog nadzora, pri čemu prava svojine proizvođača moraju biti zaštićena.
Ministar nadležan za poslove građevinarstva bliže propisuje zahteve za imenovanje tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi.
Uloga akreditacije u postupku imenovanja tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi
Član 41.
Imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi, koje poseduje sertifikat o akreditaciji ispunjava propisane zahteve iz člana 40. ovog zakona u meri u kojoj su propisani zahtevi obuhvaćeni obimom akreditacije, uzimajući u obzir postupke ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi za građevinske proizvode obuhvaćene akreditacijom.
Povezana pravna lica i podugovarači imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi
Član 42.
Ako imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi podugovori određene poslove u vezi sa zadacima nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskog proizvoda ili poveri nekom povezanom pravnom licu, imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi obezbeđuje da podugovarač ili povezano pravno lice ispunjava zahteve iz člana 40. ovog zakona i o tome, obaveštava ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva.
Imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi preuzima odgovornost za zadatke koje obavljaju podugovarači ili povezana pravna lica.
Radnje u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi mogu biti podugovorene uz saglasnost naručioca tih radnji.
Imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi čuva dokumentaciju koja se odnosi na ocenjivanje kompetentnosti svakog podugovarača ili povezanog pravnog lica i na zadatke koje su obavili u postupcima ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskog proizvoda i dostavlja, po zahtevu, ministarstvu nadležnom za poslove građevinarstva.
Obavljanje ispitivanja izvan laboratorije za ispitivanje imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi
Član 43.
Na zahtev proizvođača i ako je to opravdano iz tehničkih, ekonomskih ili logističkih razloga, imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi može da odluči da sprovede ispitivanja iz člana 30. ovog zakona, za sisteme ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi 1+, 1 i 3 ili da dopusti da se ta ispitivanja sprovode pod njegovim nadzorom, bilo u proizvodnim pogonima u kojima se koristi oprema za ispitivanje interne laboratorije proizvođača ili uz prethodni pristanak proizvođača, u eksternoj laboratoriji, koristeći opremu za ispitivanje te laboratorije.
Na zahtev tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi ministar nadležan za poslove građevinarstva rešenjem iz člana 39. stav 1. ovog zakona odobrava i obavljanje ispitivanja izvan njegovih akreditovanih laboratorija za ispitivanje.
Pre sprovođenja ispitivanja iz stava 2. ovog člana, imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi proverava da li su zadovoljeni zahtevi metode ispitivanja i ocenjuje da li:
1) oprema za ispitivanje poseduje odgovarajući sistem etaloniranja i da li je garantovana sledljivost merenja;
2) je obezbeđen kvalitet rezultata ispitivanja.
Provera ispunjenosti zahteva za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi i obaveza imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi
Član 44.
Proveru ispunjenosti propisanih zahteva i obaveza imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi i nakon pravosnažnosti rešenja iz člana 39. stav. 1. ovog zakona, vrši ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva.
Obaveze imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi
Član 45.
Imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi obavlja zadatke nezavisne treće strane u skladu sa sistemima ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi propisanim članom 30. ovog zakona.
Ocenjivanje i verifikacija stalnosti performansi sprovodi se transparentno u odnosu na proizvođača i na odgovarajući način, uz izbegavanje nepotrebnog tereta za privredne subjekte. Imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi obavlja zadatke uzimajući u obzir veličinu privrednog subjekta, delatnost koju obavlja, organizaciju, stepen složenosti primenjenog tehnološkog procesa i prirodu proizvodnog procesa.
Ocenjivanje i verifikacija stalnosti performansi sprovodi se u skladu članom 30. ovog zakona, shodno nivou zahteva za proizvod i ulozi koju taj građevinski proizvod ima u ispunjenju svih osnovnih zahteva za objekte.
Imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi zahteva da proizvođač preduzme odgovarajuće korektivne radnje i u tom slučaju ne izdaje sertifikat, ako u toku sprovođenja početnog pregleda proizvodnog pogona i fabričke kontrole proizvodnje utvrdi da proizvođač nije obezbedio stalnost performansi proizvedenog građevinskog proizvoda.
Ako imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi u toku sprovođenja stalnog nadzora koji ima za cilj da proveri stalnost performansi proizvedenog građevinskog proizvoda, utvrdi da performanse tog građevinskog proizvoda ne odgovaraju pripadajućem tipu proizvoda, imenovano telo zahteva da proizvođač preduzme odgovarajuće korektivne radnje i ako je potrebno ne izdaje sertifikat, ograničava važenje ili povlači sertifikat.
Ako korektivne radnje nisu preduzete ili nemaju adekvatan efekat, imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi ograničava, obustavlja ili povlači sertifikate.
Obaveze imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi u vezi sa izveštavanjem
Član 46.
Imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi izveštava ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva o:
1) svakom odbijanju izdavanja, ograničenju, obustavljanju ili povlačenju sertifikata;
2) svim okolnostima koje utiču na obim primene i zahteve na osnovu kojih je izdato rešenje iz člana 39. stav 1. ovog zakona;
3) svakom zahtevu za pružanje informacija o svim sprovedenim aktivnostima ocenjivanja i/ili verifikacije stalnosti performansi koji su primili od organa tržišnog nadzora;
4) zadacima nezavisne treće strane u skladu sa sistemima ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi koje je sprovelo u obimu za koji ispunjava zahteve za obavljanje zadataka nezavisne treće strane i svim drugim sprovedenim aktivnostima, uključujući prekogranične aktivnosti i podugovaranja, na zahtev ministarstva nadležnog za poslove građenja.
Imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi pruža odgovarajuće informacije o pitanjima u vezi sa negativnim i na zahtev, pozitivnim rezultatima tih ocenjivanja i/ili verifikacija, drugim telima koja prema ovom zakonu ispunjavaju zahteve za sprovođenje sličnih zadataka nezavisne treće strane u skladu sa sistemima ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi za građevinske proizvode obuhvaćene istom tehničkom specifikacijom ili istim tehničkim propisom.
Ako imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi prestane da ispunjava zahteve za obavljanje zadataka nezavisne treće strane na osnovu kojih je doneto rešenje iz člana 39. stav 1. ovog zakona, dužno je da o tome bez poziva i odlaganja, a najkasnije u roku od tri radna dana od dana nastanka tih okolnosti, izvesti ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva.
U slučaju iz stava 3. ovog člana, ministar nadležan za poslove građevinarstva donosi rešenje o ukidanju ili delimičnom ukidanju rešenja iz člana 39. stav 1. ovog zakona.
Rešenje iz stava 4. ovog člana je konačno.
Nakon saznanja o mogućem prestanku ispunjenosti zahteva, odnosno obaveza utvrđenih ovim zakonom i/ili istekom roka za dostavu podataka iz stava 3. ovog člana, ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva po službenoj dužnosti pokreće postupak provere ispunjavanja zahteva, odnosno ispunjenje obaveza imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi.
Ako se u postupku provere utvrdi postojanje nedostataka usled kojih je imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi prestalo da ispunjava zahteve propisane ovim zakonom, ministar nadležan za poslove građevinarstva donosi rešenje kojim određuje rok za otklanjanje nedostataka koji ne može biti duži od 60 dana.
U slučaju da imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi ne otkloni nedostatke iz stava 6. ovog člana u određenom roku, ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva donosi rešenje o ukidanju ili delimičnom ukidanju rešenja iz člana 39. stav 1. ovog zakona.
Rešenje iz stava 7. ovog člana o potpunom ili delimičnom ukidanju rešenja iz člana 39. stav 1. ovog zakona je konačno.
U slučaju delimičnog ili potpunog ukidanja rešenja iz člana 39. stav. 1. ovog zakona ili kada imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi prestane da obavlja svoju delatnost, ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva nalaže imenovanom telu da izvrši prenos dokumentacije u vezi sa ocenjivanjem i verifikacijom stalnosti performansi drugom imenovanom telu ili da dokumentaciju učini dostupnom ministarstvu nadležnom za poslove građevinarstva ili nadležnim organima tržišnog nadzora.
Za potrebe postupka provere, privredni subjekti i nadležni organi tržišnog nadzora, na zahtev ministarstva nadležnog za poslove građevinarstva, dostavljaju bez odlaganja tražene podatke i dokumentaciju.
Ako se u postupku provere utvrdi da imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi i dalje ispunjava propisane zahteve, ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva obustavlja postupak.
Koordinacija imenovanih tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi
Član 47.
Imenovana tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi međusobno sarađuju i koordiniraju aktivnosti.
Identifikacioni brojevi i spisak imenovanih tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi
Član 48.
Ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva dostavlja primerak rešenja iz člana 39. stav 1. ovog zakona ministarstvu nadležnom za vođenje registra imenovanih tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi, saglasno propisu kojim se uređuju tehnički zahtevi za proizvode i ocenjivanje usaglašenosti, radi upisa u registar.
Ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva, nakon upisa imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi u registar, na svojoj internet stranici objavljuje spisak imenovanih tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi iz stava 1. ovog člana, uz navođenje identifikacionog broja i zadataka nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskih proizvoda koji su im odobreni.
Ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva objavljuje svaku promenu spiska iz stava 2. ovog člana na svojoj internet stranici.
Telo iz stava 2. ovog člana obavlja zadatke nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskog proizvoda po pravnosnažnosti rešenja iz člana 39. stav 1. ovog zakona.
Prijavljivanje tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi
Član 49.
Za obavljanje zadataka nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi u skladu sa harmonizovanom tehničkom specifikacijom, imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi podnosi organu nadležnom za prijavljivanje, preko ministarstva nadležnog za poslove građevinarstva, zahtev za prijavljivanje Evropskoj komisiji i državama članicama, u skladu sa zakonom kojim se uređuju tehnički zahtevi za proizvode i ocenjivanje usaglašenosti i propisima donetim na osnovu tog zakona.
Član 50.
Imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi može biti prijavljeno kao:
1) telo prijavljeno za sertifikaciju stalnosti performansi građevinskog proizvoda;
2) telo prijavljeno za sertifikaciju fabričke kontrole proizvodnje i/ili
3) laboratorija prijavljena za merenje, istraživanje, ispitivanje, proračun ili drugi način ocenjivanja performansi građevinskog proizvoda, za obavljanje zadataka nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi u skladu sa odgovarajućom harmonizovanom tehničkom specifikacijom.
U slučajevima kada nije neophodno upućivanje na odgovarajuće harmonizovane tehničke specifikacije utvrđenim u članu 6. stav 4. ovog zakona, imenovano telo iz člana 30. ovog zakona može biti prijavljeno kao laboratorija prijavljena za ispitivanje: reakcije na požar, otpornosti na požar, performansi pri spoljašnjem požaru, apsorpcije buke i emisije opasnih materija.
Član 51.
Prijavljivanje tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi iz člana 49. ovog zakona, sprovodi se u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje postupak prijavljivanja, način utvrđivanja ispunjenosti propisanih zahteva za prijavljivanje, nadzor nad radom tih tela, kao i suspenzija i povlačenje prijavljivanja, donetim na osnovu zakona kojim se uređuju tehnički zahtevi za proizvode i ocenjivanje usaglašenosti.
IX. VAŽENjE DOKUMENATA O SPROVEDENOM OCENjIVANjU I VERIFIKACIJI STALNOSTI PERFORMANSI GRAĐEVINSKIH PROIZVODA I ZNAKOVA USAGLAŠENOSTI IZDATIH U INOSTRANSTVU
Član 52.
Dokumenti o sprovedenom ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi građevinskog proizvoda izdati u inostranstvu važe u Republici Srbiji, ako su izdati u skladu sa potvrđenim međunarodnim sporazumom čiji je potpisnik Republika Srbija.
Član 53.
Ministar nadležan za poslove građevinarstva rešenjem može priznati važenje dokumenta o sprovedenom ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi koji je izdalo telo koje obavlja poslove nezavisne treće strane u skladu sa inostranim tehničkim propisom, ukoliko ne postoji imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi u skladu sa srpskom tehničkom specifikacijom ili tehničkim propisom odnosno telo za ispitivanje i/ili ocenjivanje usaglašenosti u skladu sa odgovarajućim srpskim tehničkim propisom.
Član 54.
Ispunjenost zahteva za priznavanje dokumenata o sprovedenom ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi iz člana 53. ovog zakona utvrđuje se rešenjem ministra nadležnog za poslove građevinarstva.
Rešenje iz stava 1. ovog člana donosi se na predlog komisije koju obrazuje ministar nadležan za poslove građevinarstva.
Članovi komisije iz stava 2. ovog člana imaju pravo na naknadu za rad.
Za izdavanje rešenja iz stava 1. ovog člana plaća se republička administrativna taksa.
Član 55.
Ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva dostavlja rešenje iz člana 54. stav 1. kao i podatke o dokumentima o sprovedenom ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi građevinskog proizvoda iz člana 52. ovog zakona, ministarstvu nadležnom za poslove tehničkih propisa radi upisa u registar priznatih dokumenata o sprovedenom ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi građevinskog proizvoda izdatih u inostranstvu.
X. NADZOR
Član 56.
Nadzor nad sprovođenjem ovog zakona i propisa donetih na osnovu ovog zakona, sprovodi ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva.
Nadzor iz stava 1. ovog člana uključuje i nadzor nad radom i trajnim ispunjavanjem propisanih zahteva tela za tehničko ocenjivanje, imenovanih i prijavljenih tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi.
Postupanje nadležnog organa tržišnog nadzora kada građevinski proizvod predstavlja ozbiljan rizik
Član 57.
Ako organi tržišnog nadzora preduzimaju mere u skladu sa zakonom kojim se uređuje tržišni nadzor ili ako imaju osnovanu sumnju da građevinski proizvod ne poseduje performanse navedene u deklaraciji o performansama i predstavlja ozbiljan rizik po ispunjenje osnovnih zahteva za objekte, organi tržišnog nadzora sprovode proveru tog proizvoda koja obuhvata proveru ispunjenosti odgovarajućih zahteva utvrđenih ovim zakonom i propisima donetim na osnovu ovog zakona.
Ako u toku provere iz stava 1. ovog člana, nadležni organ tržišnog nadzora utvrdi da građevinski proizvod nije usaglašen sa zahtevima iz ovog zakona, tehničke specifikacije ili tehničkog propisa i da predstavlja ozbiljan rizik, uključujući ozbiljan rizik čije posledice nisu trenutne i zahtevaju hitno postupanje, organ tržišnog nadzora bez odlaganja nalaže nadziranom subjektu koji građevinski proizvod stavlja ili čini dostupnim na tržištu da u primerenom roku preduzme potrebne korektivne mere kako bi građevinski proizvod uskladio sa propisanim zahtevima ili obezbeđuje da građevinski proizvod bude opozvan ili povučen ili da zabrani njegovo stavljanje ili isporuku na tržište.
Ako je u postupak ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskih proizvoda uključeno imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi, nadležni organ tržišnog nadzora, u skladu sa zakonom kojim se uređuje tržišni nadzor, obaveštava imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi.
Privredni subjekt obezbeđuje preduzimanje svih odgovarajućih korektivnih mera na svim građevinskim proizvodima koje je taj privredni subjekt učinio dostupnim na tržištu.
Ako privredni subjekt tokom perioda iz stava 2. ovog člana ne preduzme odgovarajuće korektivne mere, nadležni organ tržišnog nadzora donosi rešenje kojim nadziranom privrednom subjektu zabranjuje ili ograničava činjenje dostupnim na tržištu građevinskog proizvoda ili nalaže nadziranom subjektu da građevinski proizvod povuče sa tržišta ili da građevinski proizvod opozove.
Nadležni organi tržišnog nadzora o merama iz stava 5. ovog člana obaveštavaju, bez odlaganja, ministarstvo nadležno za poslove tržišnog nadzora. Informacije iz stava 5. ovog člana obuhvataju sve dostupne detalje, posebno podatke potrebne za identifikaciju neusaglašenog građevinskog proizvoda, poreklo tog građevinskog proizvoda, prirodu pretpostavljene neusaglašenosti i podrazumevanog rizika, prirodu i trajanje preduzetih mera, kao i argumente koje je izneo odgovarajući privredni subjekt. Nadležni organ tržišnog nadzora naročito naznačava kada je uzrok neusaglašenosti nemogućnost proizvoda da zadovolji performanse navedene u deklaraciji o performansama i/ili ispuni zahteve u vezi sa ispunjenjem osnovnih zahteva za objekte utvrđene ovim zakonom, tehničkom specifikacijom ili tehničkim propisom.
Postupanje nadležnog organa tržišnog nadzora ako usaglašeni građevinski proizvod predstavlja rizik po zdravlje i bezbednost
Član 58.
Ako nakon sprovedene provere u skladu sa članom 57. ovog zakona nadležni organ tržišnog nadzora utvrdi da građevinski proizvod, i pored toga što je usaglašen sa ovim zakonom, tehničkom specifikacijom ili tehničkim propisom, predstavlja rizik po ispunjenje osnovnih zahteva za objekte, zdravlje ili bezbednost ljudi ili druge aspekte zaštite javnog interesa, nadležni organ tržišnog nadzora zahteva od privrednog subjekta da preduzme sve odgovarajuće mere kako bi obezbedio da predmetni građevinski proizvod prilikom stavljanja na tržište ne predstavlja rizik, povuče taj građevinski proizvod sa tržišta ili ga opozove u nekom razumnom roku, srazmerno prirodi tog rizika.
Privredni subjekt obezbeđuje preduzimanje svih korektivnih mera shodno rešenju nadležnog inspektora, u vezi sa svim građevinskim proizvodima iz stava 1. ovog člana, koje je privredni subjekt učinio dostupnim na tržištu.
Ovlašćenja nadležnog inspektora
Član 59.
Nadležni inspektor u vršenju tržišnog nadzora, osim ovlašćenja u skladu sa drugim propisima, ima pravo i obavezu da:
1) zahteva od nadziranih subjekata sve podatke i potrebnu dokumentaciju o ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi i druge dokaze o usklađenosti građevinskog proizvoda sa zahtevima utvrđenim ovim zakonom i propisima donetim na osnovu ovog zakona;
2) preduzima potrebne radnje u cilju sprovođenja pregleda i ispitivanja građevinskog proizvoda i nakon njegovog stavljanja na tržište ili činjenja dostupnim na tržištu, a radi provere usaglašenosti građevinskog proizvoda sa performansama navedenim u deklaraciji o performansama građevinskog proizvoda, odredbama ovog zakona i propisima donetim na osnovu ovog zakona;
3) uzima uzorke građevinskog proizvoda i daje na ispitivanje i ocenjivanje usaglašenosti sa performansama navedenim u deklaraciji o performansama građevinskog proizvoda, odredbama ovog zakona i propisima donetim na osnovu ovog zakona.
Nadležni organ tržišnog nadzora koji ne raspolaže potrebnim stručnim kapacitetima ili opremom za sprovođenje pregleda ili ispitivanja iz stava 1. tač. 2) i 3) ovog člana, u okviru inspekcijskog nadzora, može po zahtevu nadležnog inspektora poveriti obavljanje ovih radnji telu akreditovanom u skladu sa odgovarajućom tehničkom specifikacijom ili tehničkim propisom, ukoliko ne postoji telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi imenovano u skladu sa odgovarajućom tehničkom specifikacijom ili tehničkim propisom.
Telu za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi, odnosno akreditovanom telu iz stava 2. ovog člana može se poveriti obavljanje radnji iz stava 1. tač. 2) i 3) ovog člana, ukoliko nije bilo uključeno u ispitivanje i ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi predmetnog građevinskog proizvoda pre njegovog stavljanja na tržište ili činjenja dostupnim na tržištu.
Dužnosti nadležnog inspektora
Član 60.
U vršenju tržišnog nadzora nadležni inspektor je ovlašćen da privrednom subjektu koji građevinski proizvod stavlja na tržište:
1) naloži dostavljanje deklaracije o performansama građevinskog proizvoda izrađene u skladu sa ovim zakonom, tehničkom specifikacijom ili tehničkim propisom;
2) naloži da građevinski proizvod moraju da prate propisana tehnička uputstva na srpskom jeziku, odnosno uputstva i informacije o bezbednosti, ukoliko utvrdi da su ona nepotpuna ili ukoliko ne prate građevinski proizvod;
3) privremeno zabrani činjenje dostupnim na tržištu, ponudu isporuke, oglašavanje ili izlaganje građevinskog proizvoda u periodu potrebnom za različite preglede i ispitivanja, odnosno dok postoji osnovana sumnja da taj proizvod nije usaglašen sa performansama navedenim u deklaraciji o performansama građevinskog proizvoda, odredbama ovog zakona i propisima donetim na osnovu ovog zakona;
4) naredi otklanjanje utvrđenih neusaglašenosti i odredi primeren rok za njihovo otklanjanje;
5) rešenjem zabrani ili ograniči stavljanje na tržište ili činjenje dostupnim na tržištu neusaglašenih građevinskih proizvoda, ili naredi njihovo povlačenje sa tržišta ili opoziv od krajnjeg korisnika;
6) rešenjem naloži da privredni subjekt, bez odlaganja, obezbedi da građevinski proizvod bude opozvan ili povučen ili da rešenjem zabrani stavljanje na tržište ili činjenje dostupnim na tržištu građevinskog proizvoda koji nije usaglašen sa zahtevima utvrđenim ovim zakonom, tehničkom specifikacijom ili tehničkim propisom i predstavlja ozbiljan rizik, uključujući ozbiljan rizik čije posledice nisu trenutne i zahtevaju hitno postupanje;
7) rešenjem naloži da privredni subjekt preduzme sve potrebne mere kako bi za građevinski proizvod, koji i pored usaglašenosti sa zahtevima iz ovog zakona, tehničkih specifikacija ili tehničkog propisa, predstavlja rizik po zdravlje i bezbednost, obezbedio da prilikom stavljanja na tržište ili činjenja dostupnim na tržištu više ne predstavlja rizik, građevinski proizvod povukao sa tržišta ili opozvao u roku srazmernom prirodi tog rizika;
8) rešenjem naredi uništavanje neusaglašenih građevinskih proizvoda u skladu sa posebnim propisima kojima se uređuje zaštita životne sredine, ako je to neophodno za zaštitu zdravlja i bezbednosti ljudi, životinja i biljaka, životne sredine i imovine.
Nadležni inspektor je ovlašćen da privrednom subjektu naloži otklanjanje formalnih neusaglašenosti i odredi primeren rok za otklanjanje ako utvrdi da građevinski proizvod koji je stavljen na tržište ili učinjen dostupnim na tržištu:
1) nije označen znakom usaglašenosti ili je znak usaglašenosti stavljen u suprotnosti sa odredbama ovog zakona i propisima kojima se uređuje tržišni nadzor i način stavljanja, kao i oblik, izgled i sadržina znaka usaglašenosti;
2) nije praćen dokumentom o ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi;
3) nije praćen deklaracijom o performansama ili je deklaracija o performansama nepotpuna;
4) nije praćen propisanim tehničkim uputstvima ili su tehnička uputstva nepotpuna;
5) nije praćen odgovarajućom tehničkom dokumentacijom ili je ta dokumentacija nepotpuna.
Ako privredni subjekt u određenom roku ne otkloni neusaglašenosti iz stava 2. ovog člana, nadležni inspektor donosi rešenje kojim se zabranjuje ili ograničava činjenje dostupnim na tržištu građevinskog proizvoda ili opoziva ili povlači sa tržišta građevinski proizvod sa formalnim nedostatkom.
Kad nadležni inspektor preduzima mere iz ovog člana, mora da postupa tako da se te mere sprovode na način srazmeran ozbiljnosti rizika i vodeći računa da preduzeta mera bude primerena vrsti opasnosti ili rizika.
Žalba izjavljena protiv rešenja inspektora iz stava 1. tač. 6), 7) i 8) ovog člana i stava 3. ovog člana ne odlaže izvršenje rešenja.
Troškovi inspekcijskog postupka
Član 61.
Troškove ispitivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskog proizvoda, kao i druge troškove koji nastanu u postupku preduzimanja mera nadležnih organa inspekcijskog nadzora, snosi privredni subjekt, ako se utvrdi da proizvod nije usaglašen sa propisanim zahtevima.
Obaveze nadziranih subjekata
Član 62.
Tela za tehničko ocenjivanje, imenovana i prijavljena tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi, privredni subjekti i druga lica koja su uključena u postupak proizvodnje, stavljanja na tržište i činjenje dostupnim na tržištu građevinskih proizvoda dužni su da ministarstvu nadležnom za poslove građevinarstva ili organima ovlašćenim za sprovođenje nadzora u skladu sa ovim zakonom omoguće pregled svih prostorija i uvid u sve radnje i/ili dokumente vezane za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi građevinskog proizvoda, tehničko ocenjivanje, stavljanje na tržište ili činjenje dostupnim građevinskog proizvoda.
XI. KAZNENE ODREDBE
Član 63.
Novčanom kaznom od 1.000.000 do 2.000.000 dinara kazniće se za prekršaj telo za tehničko ocenjivanje koje sprovodi ocenjivanje stalnosti performansi, odnosno izdaje tehničke ocene bez rešenja iz člana 35. stav 1. ovog zakona, van oblasti utvrđene tim rešenjem ili nakon donošenja rešenja o ukidanju ili delimičnom ukidanju rešenja iz člana 35. stav 1. ovog zakona.
Novčanom kaznom od 1.000.000 do 2.000.000 dinara kazniće se za prekršaj imenovano ili prijavljeno telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi koje sprovodi ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi bez rešenja iz člana 39. stav 1. ovog zakona, van obima utvrđenog utvrđenog tim rešenjem ili nakon donošenja rešenja o ukidanju ili delimičnom ukidanju rešenja iz člana 39. stav 1. ovog zakona.
Za prekršaj iz st. 1. i 2. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od 100.000 do 150.000 dinara i odgovorno lice imenovanog ili prijavljenog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi, odnosno tela za tehničko ocenjivanje.
Član 64.
Novčanom kaznom od 100.000 do 300.000 dinara kazniće se za prekršaj telo za tehničko ocenjivanje, odnosno imenovano ili prijavljeno telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi ako:
1) ne dostavi izveštaj nadležnom ministarstvu u skladu sa obavezama iz člana 37. st. 1. i 2. ovog zakona, odnosno člana 46. st. 1, 2. i 3. ovog zakona;
2) ne postupi po nalogu nadležnog ministra iz člana 46. stav 7. ovog zakona.
Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od 50.000 do 100.000 dinara i odgovorno lice tela za tehničko ocenjivanje, odnosno imenovanog ili prijavljenog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi.
Član 65.
Novčanom kaznom od 100.000 do 2.000.000 dinara kazniće se za prekršaj privredni subjekt ukoliko:
1) stavi na tržište građevinski proizvod koji nije usaglašen sa propisanim zahtevima u skladu sa članom 16. stav 1, a u vezi sa članom 5. ovog zakona ili učini dostupnim na tržištu građevinski proizvod koji nije usaglašen sa propisanim zahtevima u skladu sa članom 17. stav 1, a u vezi sa članom 5. ovog zakona;
2) ne dostavi organu tržišnog nadzora deklaraciju o performansama i tehničku dokumentaciju u skladu sa članom 15. stav 1. tačka 1) i članom 16. stav 11. ovog zakona;
3) stavi ili učini dostupnim na tržištu građevinski proizvod dok postoji sumnja da taj proizvod nije usaglašen sa performansama navedenim u deklaraciji o performansama ili usklađen sa drugim zahtevima iz ovog zakona u skladu sa članom 16. stav 3. i članom 17. stav 3. ovog zakona i ne obavesti odgovarajuće privredne subjekte i nadležne organe tržišnog nadzora u skladu sa članom 16. stav 4. i članom 17. stav 4. ovog zakona;
4) ne obezbedi da građevinski proizvod prate propisana tehnička uputstva na srpskom jeziku u skladu sa članom 14. stav 9. i članom 16. stav 6. ovog zakona;
5) stavi ili učini dostupnim na tržištu građevinski proizvod za koji nije obezbedio da su ispunjeni uslovi iz člana 16. stav 2. i člana 17. stav 2. ovog zakona;
6) ne obezbedi uslove skladištenja ili prevoza iz člana 16. stav 7. i člana 17. stav 5. ovog zakona;
7) ne postupi u skladu sa članom 14. stav 13, članom 15. stav 1. tačka 3), članom 16. stav 13. i članom 17. stav 9. ovog zakona;
8) ne preduzme neophodne korektivne radnje, ne povuče sa tržišta odnosno ne opozove građevinski proizvod u skladu sa članom 14. stav 10, članom 16. stav 9. i članom. 17. stav 6. ovog zakona i ne obavesti nadležne organe tržišnog nadzora u skladu sa članom 14. stav 11, članom 16. stav 10. i članom 17. stav 7. ovog zakona;
9) ne obavlja ispitivanje uzoraka građevinskog proizvoda, ne proverava da li ima reklamacija, neusaglašenih i opozvanih proizvoda i ne vodi evidenciju u skladu sa članom 14. stav 6. i članom 16. stav 8. ovog zakona;
10) nije obezbedio uspostavljanje postupaka u skladu sa članom 14. stav 5. ovog zakona;
11) ne povuče sa tržišta, ne opozove, ponovo učini dostupnim na tržištu neusaglašen građevinski proizvod koji predstavlja ozbiljan rizik uključujući ozbiljan rizik čije posledice nisu trenutne i zahtevaju hitno postupanje prema nalogu nadležnog inspektora utvrđenog rešenjem iz člana 60. stav 1. tačka 6) ovog zakona;
12) ne povuče, ne opozove ili ne preduzme sve potrebne mere prema nalogu nadležnog inspektora utvrđenog rešenjem iz člana 60. stav 1. tačka 7) ovog zakona;
13) ne uništi neusaglašeni građevinski proizvod u skladu sa posebnim propisima kojima se uređuje zaštita životne sredine prema rešenju nadležnog inspektora iz člana 60. stav 1. tačka 8) ovog zakona.
Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od 100.000 do 150.000 dinara i odgovorno lice u privrednom subjektu.
Član 66.
Novčanom kaznom od 150.000 do 500.000 dinara kazniće se za prekršaj privredni subjekt ukoliko:
1) ne postupi po rešenju nadležnog inspektora za otklanjanje neusaglašenosti iz člana 60. stav 3. ovog zakona;
2) ne čuva tehničku dokumentaciju i deklaraciju o performansama u skladu sa članom 14. stav 3. ovog zakona.
Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od 10.000 do 150.000 dinara i odgovorno lice u privrednom subjektu.
Član 67.
Novčanom kaznom od 50.000 do 2.000.000 dinara kazniće se za prekršaj privredni subjekt ukoliko ne postupi u skladu sa obavezama utvrđenim članom 14. stav 12, članom 15. stav 1. tačka 2), članom 16. stav 12, članom 17. stav 8. i članom 19. ovog zakona na obrazloženi zahtev nadležnog organa.
Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se novčanom kaznom od 10.000 do 150.000 dinara i odgovorno lice u privrednom subjektu.
XII. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Započeti postupci
Član 68.
Postupci izdavanja isprava o usaglašenosti za građevinske proizvode započeti do dana stupanja na snagu ovog zakona, odnosno do početka primene tehničkih propisa za predmetni građevinski proizvod i predmetnu oblast građevinskih proizvoda donetih u skladu sa ovim zakonom, do dana stupanja na snagu potvrđenog ASAA sporazuma ili ako taj sporazum ne bude zaključen, do dana stupanja na snagu ugovora o pristupanju Republike Srbije Evropskoj uniji, okončaće se u skladu sa propisima po kojima su započeti.
Član 69.
Tela koja sprovode postupke ispitivanja i/ili ocenjivanja usaglašenosti koja ispunjavaju uslove utvrđene tehničkim propisom donetim do dana stupanja na snagu ovog zakona, nastavljaju da obavljaju poslove ispitivanja i/ili ocenjivanja usaglašenosti za određenu oblast građevinskih proizvoda, na način i pod uslovima utvrđenim odgovarajućim tehničkim propisom, a najduže do stupanja na snagu, odnosno početka primene tehničkog propisa za predmetni građevinski proizvod i predmetnu oblast građevinskih proizvoda donetim u skladu sa ovim zakonom.
Važenje propisa i pojedinačnih pravnih akata
Član 70.
Tehnički propisi kojima se propisuju zahtevi za stavljanje na tržište građevinskih proizvoda i/ili uslovi za njihovu ugradnju doneti do dana stupanja na snagu ovog zakona, važe do stupanja na snagu, odnosno početka primene tehničkih propisa za predmetni građevinski proizvod i predmetnu oblast građevinskih proizvoda donetih u skladu sa ovim zakonom.
Isprave o usaglašenosti građevinskih proizvoda koje su izdate u skladu sa tehničkim propisima kojima su utvrđeni zahtevi za te građevinske prizvode važe do datuma važenja isprave o usaglašenosti, a najduže dve godine od dana stupanja na snagu potvrđenog ASAA sporazuma ili ako taj sporazum ne bude zaključen, najduže dve godine od dana stupanja na snagu ugovora o pristupanju Republike Srbije Evropskoj uniji.
Donošenje propisa
Član 71.
Podzakonski akti iz člana 9. stav 3, člana 21. stav 2, člana 23. stav 2, člana 28. stav 3, člana 30. stav 5, člana 35. stav 3. i člana 40. stav 9. ovog zakona doneće se u roku od 12 meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Podzakonski akti iz člana 6. stav 5, člana 14. stav 4, člana 29. stav 1. i člana 30. st. 6. i 7. ovog zakona doneće se do dana stupanja na snagu ugovora o pristupanju Republike Srbije Evropskoj uniji.
Prestanak važenja odredaba Zakona o planiranju i izgradnji
Član 72.
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaju da važe odredbe člana 6. st. 1. i 3, kao i odredbe člana 7. i člana 201. stav 2. Zakona o planiranju i izgradnji (“Službeni glasnik RS”, br. 72/09, 81/09 - ispravka, 64/10 - US, 24/11, 121/12, 42/13 - US, 50/13 - US, 98/13 - US, 132/14 i 145/14), u delu koji se odnosi na tehničke propise o kvalitetu građevinskih proizvoda.
Odložena primena
Član 73.
Odredbe člana 11. stav 7, člana 35. stav 4, člana 38. stav 4, člana 49. i čl. 50. i 51. ovog zakona, primenjuju se od dana stupanja na snagu potvrđenog ASAA sporazuma ili ako taj sporazum ne bude zaključen, od dana stupanja na snagu ugovora o pristupanju Republike Srbije Evropskoj uniji.
Stupanje na snagu
Član 74.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom glasniku Republike Srbije”.
O B R A Z L O Ž E Nj E
I. PRAVNI OSNOV
Ustavni osnov za donošenje ovog zakona sadržan je u odredbi člana 72. stav 1. tačka 9. Ustava Republike Srbije, kojom je predviđeno da Republika Srbija uređuje i obezbeđuje, između ostalog, i osnovne pravce privrednog i tehnološkog razvoja, kao i u odredbi člana 72. stav 1. tačka 12. Ustava, a u vezi odredbi člana 74. stav 3, člana 82. stav 1, člana 83, člana 84. st. 1, 2. i 4, člana 90. Ustava. Naime, odredbom člana 72. stav 1. tačka 12. predviđeno je da Republika Srbija uređuje i obezbeđuje i druge odnose od interesa za Republiku, u skladu sa Ustavom, dok se ustavnim odredbama čl. 74, 82, 83, 84. i 90. u Republici Srbiji predviđa da je svako dužan da čuva i poboljšava životnu sredinu, uspostavlja se otvoreno i slobodno tržište, sloboda privređivanja i slobodno obavljanje privredne delatnosti pod jednakim uslovimau skladu sa Ustavom i zakonom, jamči se stranom licu obavljanje privredne delatnosti pod uslovima koji su zakonom utvrđeni za domaća lica, predviđa se slobodna razmena roba i usluga i utvrđuje protivustavnim svaki akt ili radnja kojima se stvara ili podstiče monopolski položaj, odnosno kojima se na drugi način ograničava tržište, garantuje se zaštita potrošača i zabranjuje se delovanje na tržištu usmereno protiv zdravlja i bezbednosti potrošača.
II. RAZLOZI DONOŠENjA PROPISA
Najvažniji razlog za donošenje Predloga zakona o građevinskim proizvodima je potreba da se opštim propisom uredi stavljanje na tržište građevinskih proizvoda, što do sada nije bilo uređeno. U cilju obezbeđivanja standardizacije građevinskih proizvoda i sigurnosti na tržištu stavljanjem u promet samo građevinskih proizvoda koji su pogodni za predviđenu upotrebu, odnosno imaju karakteristike koje omogućavaju da objekti u koje se ugrađuju ispunjavaju bitne zahteve, ovaj zakon sadrži tehničke i druge zahteve kojima se obezbeđuje zaštita bezbednosti, života i zdravlja ljudi, zaštita životinja, biljaka i životne sredine, zaštita potrošača i drugih korisnika i zaštita imovine svih građana Republike Srbije, kao i svih investitora.
Drugi bitan razlog za donošenje ovog zakona je ispunjavanje obaveze usklađivanja domaćeg zakonodavstva sa propisima Evropske unije (u daljem tekstu: EU) iz Pregovaračkog poglavlja 1 - Sloboda kretanja robe, uzimajući u obzir da se propisi EU u ovoj oblasti redovno menjaju i dopunjuju, dok pravni sistem Republike Srbije ostaje bez rešenja i potpuno je neusklađen. Pozitivni propis EU u ovoj oblasti CPR (REGULATION (EU) No 305/2011 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 9 March 2011 laying down harmonized conditions for the marketing of construction products and repealing Council Directive 89/106/EEC) usvojen je od strane Evropskog parlamenta i Saveta Evropske unije u martu 2011. godine.
Put Republike Srbije ka pridruživanju EU podrazumeva, pored mnogih drugih reformskih procedura, i pripremu za prilike i zahteve konkurentnog zajedničkog tržišta. Ovo zahteva veliku posvećenost kvalitetu proizvoda i usluga. Stoga, uspostavljanje nacionalnog sistema infrastrukture kvaliteta građevinskih proizvoda ima višestruki cilj i predstavlja:
1) preduslov slobodnog protoka robe i otklanjanja tehničkih barijera u trgovini;
2) glavni pokazatelj stavljanja bezbednih građevinskih proizvoda na tržište;
3) strukturu koja ima direktan uticaj na inovacije i konkurentnost;
4) preduslov za pristup međunarodnim tržištima;
5) pokazatelj stepena zaštite potrošača (zdravlje, bezbednost, zaštita životne sredine);
6) podršku ekonomskom razvoju uopšte.
Građevinarstvo, kao kompleksna delatnost, podrazumeva usluge i procese (od projektovanja do izvođenja), kao i ugradnju gotovih građevinskih proizvoda, pri čemu završni rezultat - objekat treba u svakom pogledu da zadovolji zahteve projekta, bezbednosti i krajnjeg korisnika. Delatnost građevinarstva je uslovljena zaštitom životne sredine, predstavlja bitan faktor održivog razvoja i neizostavno je procesno povezana sa drugim delatnostima (elektrotehnikom, mašinstvom, tehnologijom, saobraćajem i dr). Pored toga, građevinarstvo je strateški jedna od najvažnijih privrednih grana, jer obezbeđuje objekte i infrastrukturu za sve ostale privredne i socijalne kategorije. Stoga je razvoj zakonodavstva EU u oblasti građevinarstva permanentan proces, a instrumenti ostvarivanja politike kvaliteta u ovoj oblasti su veoma složeni i u velikoj meri se razlikuju u odnosu na druge.
Imajući u vidu da Predlog zakona o građevinskim proizvodima utvrđuje uslove za stavljanje na tržište 35 oblasti građevinskih proizvoda, značaj i pozitivni efekti odredaba ovog zakona utiču na sve aktere na tržištu građevinskih proizvoda, od industrije građevinskih proizvoda, preko investitora, projektanata, izvođača, tela za ocenjivanje usaglašenosti (TOU), do nadzornih organa.
Donošenje Predloga zakona o građevinskim proizvodima, između ostalog, omogućava pripremu svih aktera na tržištu građevinskih proizvoda za trenutak kada će početi neposredna primena Regulation (EU) No 305/2011, odnosno obavezna primena svih harmonizovanih tehničkih specifikacija, do čega će doći trenutkom pristupa Republike Srbije EU ili potpisivanjemACCA sporazuma.
III. OBJAŠNjENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I POJEDINAČNIH REŠENjA
Član 1. Predloga zakonautvrđuje predmet uređivanja zakona koji se odnosi na: uslove za stavljanje na tržište i činjenje dostupnim na tržištu građevinskih proizvoda, sačinjavanje deklaracije o performansama i stavljanje znaka usaglašenosti na građevinske proizvode, obaveze privrednih subjekata, tehničke propise za građevinske proizvode i srpske tehničke specifikacije, pojednostavljene postupke, tela za tehničko ocenjivanje, tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi građevinskih proizvoda, važenje dokumenata o sprovedenom ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi građevinskih proizvoda i znakova usaglašenosti izdatih u inostranstvu i druga pitanja od značaja za oblast građevinskih proizvoda.
Član 2. Predloga zakona definiše pojmove upotrebljene u ovom zakonu, kao što su: familija građevinskih proizvoda, bitne karakteristike građevinskog proizvoda, performanse građevinskog proizvoda, tip proizvoda, tehnička specifikacija, harmonizovana tehnička specifikacija, srpska tehnička specifikacija, harmonizovani standard, osnovni zahtevi za objekte i dr.
Član 3. Predloga zakona utvrđuje oblasti građevinskih proizvoda na koje se primenjuje ovaj zakon.
Član 4. Predloga zakonautvrđuje da se na sva pitanja postupaka koja nisu uređena ovim zakonom, primenjuju odredbe zakona kojim je uređen opšti upravni postupak.
Član 5. Predloga zakona utvrđuje uslove za stavljanje na tržište ili činjenje dostupnim građevinske proizvode na tržištu.
Član 6. Predloga zakona utvrđuje koje osnovne zahteve za objekte na koje utiču bitne karakteristike građevinskog proizvoda treba da budu ispunjeni i način na koji se bitne karakteristike utvrđuju i propisuju.
Član 7. Predloga zakona utvrđuje obavezu proizvođača da izradi deklaraciju o performansama pre stavljanja građevinskog proizvoda na tržište, kao i odgovornost proizvođača za usaglašenost građevinskog proizvoda sa performansama navedenim u deklaraciji o performansama.
Član 8. Predloga zakona utvrđuje izuzetke u kojima proizvođač nije u obavezi da sačini deklaraciju o performansama prilikom stavljanja građevinskog proizvoda na tržište.
Član 9. Predloga zakona utvrđuje sadržinu deklaracije o performansama, nadležnost za bliže propisivanje sadržine i načina izrade deklaracije o performansama i ostale relevantne informacije utvrđene drugim propisima koje prate deklaraciju o performansama.
Član 10. Predloga zakona bliže utvrđuje formu, način dostavljanja i dostupnost deklaracije o performansama i tehničkog uputstva, kao i uslove pod kojima privredni subjekt objaljuje deklaraciju o performansama na internet stranici.
Član 11. Predloga zakonautvrđuje stavljanje srpskog znaka usaglašenosti na građevinski proizvod, stavljanje znaka SE i ostale znakove usaglašenosti u skladu sa tehničkim propisima kojima su utvrđeni zahtevi za stavljanje znaka usaglašenosti.
Član 12. Predloga zakona utvrđuje način stavljanja srpskog znaka usaglašenosti i sadržina koja ga prati.
Član 13. Predloga zakona utvrđuje shodnu primenu propisa kojima se uređuje način stavljanja, oblik, izgled i sadržina znaka usaglašenosti na pitanja koja se odnose na oblik i izgled srpskog znaka usaglašenosti.
Član 14.Predloga zakona utvrđuje obaveze proizvođača u vezi sa stavljanjem građevinskog proizvoda na tržište.
Član 15.Predloga zakona utvrđuje koje poslove zastupnik po ovlašćenju proizvođača najmanje može obaljati i ograničenja tog ovlašćenja.
Član 16. Predloga zakona utvrđuje obaveze uvoznika u vezi sa stavljanjem građevinskog proizvoda na tržište.
Član 17. Predloga zakona utvrđuje obaveze distributera kada građevinski proizvod čini dostupnim na tržištu.
Član 18. Predloga zakona utvrđuje slučajeve u kojima prava i obaveze proizvođača preuzima uvoznik ili distributer.
Član 19. Predloga zakona utvrđuje obavezu privrednih subjekata da, na zahtev organa tržišnog nadzora, identifikikuju privredne subjekte koji su im isporučili građevinski proizvod i/ili kome su oni isporučili građevinski proizvod, tokom perioda u kojem su dužni da čuvaju tehničku dokumentaciju.
Član 20. Predloga zakona definiše predmet utvrđivanja tehničkog propisa i srpskog standarda.
Član 21. Predloga zakona utvrđuje ovlašćenje za donošenje tehničkih propisa koji se odnose na građevinske proizvode, sastavljanje spiska srpskih standarda (Spisak 1) i spiska donetih srpskih dokumenata za ocenjivanje (Spisak 2).
Član 22. Predloga zakona utvrđuje slučajeve u kojima telo za tehničko ocenjivanje sastavlja srpski dokument za ocenjivanje i kada se srpski dokument za ocenjivanje može koristiti kao osnov za donošenje srpskog standarda za proizvod.
Član 23. Predloga zakona utvrđuje postupak izrade i donošenja srpskog dokumenta za ocenjivanje i nadležnost za propisivanje tog postupka i sadržine srpskog dokumenta za ocenjivanje.
Član 24. Predloga zakona utvrđuje obaveze tela za tehničko ocenjivanje koje primi zahtev za izdavanje srpske tehničke ocene.
Član 25. Predloga zakona utvrđuje obaveze ministarstva nadležnog za poslove građevinarstva kada mu telo za tehničko ocenjivanje dostavi srpski dokument za ocenjivanje.
Član 26. Predloga zakona utvrđuje sadržinu srpskog dokumenta za ocenjivanje.
Član 27. Predloga zakona utvrđuje postupanje ministarstva nadležnog za poslove građevinarstva po primedbama podnetim na srpski dokument za ocenjivanje.
Član 28. Predloga zakona utvrđuje ko i pod kojim uslovima može izdati srpsku tehničku ocenu i nadležnost za bliže propisivanje oblika i sadržine srpske tehničke ocene.
Član 29. Predloga zakona utvrđuje nadležnost za propisivanje nivoa ili klasa performansi u vezi sa bitnim karakteristikama građevinskih proizvoda.
Član 30. Predloga zakona utvrđuje sisteme ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskog proizvoda u vezi sa njegovim bitnim karakteristikama (sistem 1, sistem 1+, sistem 2+, sistem 3 i sistem 4), radnje koje proizvođač i imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi sprovode u okviru tih sistema, nadležnost za propisivanje: načina sprovođenja ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi, izmene sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskog proizvoda u odnosu na one utvrđene standardom sa Spiska 1.
Član 31. Predloga zakona utvrđuje upotrebu odgovarajuće tehničke dokumentacije, u pojednostavljenom postupku, pri utvrđivanju tipa proizvoda u slučajevima kada je to moguće.
Član 32. Predloga zakona utvrđuje slučajeve primene pojednostavljenih postupaka od strane mikro pravnog lica.
Član 33. Predloga zakona utvrđuje slučajeve kada je moguća upotreba specifične tehničke dokumentacije u primeni pojednostavljenog postupka.
Član 34. Predloga zakona bliže utvrđuje nadležnost za obavljanje poslova elektronske kontakt tačke, predmet i način rada njenog rada.
Član 35. Predloga zakona definiše postupak imenovanja tela za tehničko ocenjivanje, nadležnost za utvrđivanje zahteva za imenovanje koje telo za tehničko ocenjivanje treba da ispuni, obavezu dostavljanja Evropskoj komisiji podataka o telu za tehničko ocenjivanje koje je imenovano, utvrđuje način imenovanja tela za tehničko ocenjivanje i način na koji se utvrđuje ispunjenost zahteva koje telo za tehničko ocenjivanje mora da ispuni.
Član 36. Predloga zakona utvrđuje obaveze tela za tehničko ocenjivanje.
Član 37. Predloga zakona utvrđuje nadležnost i način sprovođenja nadzora nad radom tela za tehničko ocenjivanje kao i obaveze i dužnosti tela za tehničko ocenjivanje u slučaju kad telo prestane da ispunjava zahteve za obavljanje poslova za koje je imenovano rešenjem.
Član 38. Predloga zakona utvrđuje postupak sprovođenja provere ispunjenosti propisanih zahteva, odnosno obaveza tela za tehničko ocenjivanje, obaveze ministarstva nadležnog za poslove građevinarstva, u slučaju nakon saznanja o mogućem prestanku ispunjenosti propisanih zahteva odnosno o neispunjavanju obaveza tela za tehničko ocenjivanje.
Član 39. Predloga zakona utvrđuje postupak imenovanja tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi građevinskih proizvoda za obavljanje zadataka nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskog proizvoda, način davanja i oduzimanja odobrenja za obavljanje zadataka, način utvrđivanja ispunjenosti propisanih zahteva za imenovanje tela.
Član 40. Predloga zakona utvrđuje zahteve za imenovanje tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi koje to telo treba da zadovolji kako bi moglo da obavlja zadatke nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskog proizvoda, dužnosti koje ima telo tokom svog rada, i nadležnost za bliže propisivanje zahteva za imenovanje tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi.
Član 41. Predloga zakona utvrđuje ulogu akreditacije u postupku imenovanja tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi.
Član 42. Predloga zakona utvrđuje odgovornosti i obaveze imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi prilikom podugovoranja određenih poslova u vezi sa zadacima nezavisne treće strane u postupku ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskog proizvoda sa povezanim pravnim licima i podugovaračima imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi.
Član 43. Predloga zakona utvrđuje pod kojim uslovima imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi obavlja ispitivanja izvan laboratorije za ispitivanje imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi.
Član 44. Predloga zakona utvrđuje obavezu ministarstva nadležnog za poslove građevinarstva da proverava ispunjenosti zahteva za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti.
Član 45. Predloga zakonautvrđuje obaveze imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi tokom rada tela, postupanje tokom sprovođenja radnji u okviru sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi i slučajeve kada se proizvođaču upućuje zahtev za preduzmanje korektivnih mera.
Član 46. Predloga zakona utvrđuje obaveze imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi u vezi izveštavanja nadležnog organa o svom radu, saradnji sa drugim telima, prestanku ispunjavanja zahteva za obaljanje zadataka nezavisne treće strane odnosno obaveza, nadležnosti i postupanju nadležnog organa, i pokretanju postupka provere ispunjavanja zahteva/obaveza tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi.
Član 47. Predloga zakona utvrđuje međusobnu koordinaciju imenovanihtela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi i njihovih aktivnosti.
Član 48. Predloga zakona utvrđuje obavezu ministarstva nadležnog za poslove građevinarstva da dostavi rešenje o imenovanju radi upisa imenovanih tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi u registar od strane ministarstva nadležnog za vođenje registra imenovanih tela i vođenje spiska imenovanih tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi.
Član 49. Predloga zakona utvrđuje prijavljivanje tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi Evropskoj komisiji.
Član 50. Predloga zakona utvrđuje vrste prijavljenih tela u skladu sa harmonizovanom tehničkom specifikacijom i vrste prijavljenih tela u slučajevima bitnih karakteristika građevinskih proizvoda kada nije neophodno prijavljivanje u skladu sa harmonizovanom tehničkom specifikacijom.
Član 51. Predloga zakona utvrđuje da se postupak prijavljivanja, način utvrđivanja ispunjenosti propisanih zahteva za prijavljivanje, nadzor nad radom prijavljenih tela, kao i suspenzija i povlačenje prijavljivanja, vrši u skladu sa posebnim propisom donetim na osnovu zakona kojim se uređuju tehnički zahtevi za proizvode i ocenjivanje usaglašenosti.
Član 52. Predloga zakona utvrđuje važenje dokumenta o sprovedenom ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi građevinskog proizvoda izdatog u inostranstvu, u skladu sa potvrđenim međunarodnim sporazumom čiji je potpisnik Republika Srbija.
Član 53. Predloga zakona utvrđuje mogućnost da ministar nadležan za poslove građevinarstva može priznati važenja dokumenta o sprovedenom ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi građevinskog proizvoda, izdatog od strane tela koje obavlja poslove nezavisne treće strane u skladu sa inostranim tehničkim propisom u određenom slučaju.
Član 54. Predloga zakona utvrđuje da se ispunjenost zahteva za priznavanje inostranih dokumenata o sprovedenom ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi, utvrđuje na predlog komisije koju formira ministar nadležan za poslove građevinarstva.
Član 55. Predloga zakona utvrđuje obavezu ministarstva nadležnog za poslove građevinarstva da rešenje o priznavanju kao i podatke o dokumentima o sprovedenom ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi građevinskog proizvoda izdatih u inostranstvu dostavlja ministarstvu nadležnom za poslove tehničkih propisa radi upisa u registar.
Član 56. Predloga zakona utvrđuje da nadzor nad sprovođenjem ovog zakona i propisa donetih na osnovu ovog zakona, sprovodi ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva.
Član 57. Predloga zakonautvrđuje postupanje nadležnog organa tržišnog nadzora u slučaju kada građevinski proizvod predstavlja ozbiljan rizik.
Član 58. Predloga zakona utvrđuje postupanje nadležnog organa tržišnog nadzora u slučaju kada usaglašeni građevinski proizvod predstavlja rizik po ispunjenje osnovnih zahteva za objekte, zdravlje ili bezbednost ljudi ili druge aspekte zaštite javnog interesa.
Član 59. Predloga zakonautvrđuje prava i obaveze nadležnog inspektora u vršenju tržišnog nadzora.
Član 60. Predloga zakona utvrđuje dužnosti nadležnog inspektora u vršenju tržišnog nadzora prema privrednom subjektu koji stavlja građevinski proizvod na tržište, slučajeve u kojima je ovlašćen da naloži privrednom subjektu otklanjanje formalnih neusaglašenosti ili zabranu ili ograničavanje činjenja dostupnim na tržištu građevinskog proizvoda sa formalnim nedostatkom.
Član 61. Predloga zakonauvrđuje ko i u kom slučaju snosi troškove inspekcijskog postupka.
Član 62. Predloga zakonautvrđuje obaveze nadziranih subjekata uključenih u postupak proizvodnje, stavljanja na tržište i činjenja dostupnim građevinskog proizvoda.
Čl. 63-67. Predloga zakonapropisuju se kaznene odredbe.
Član 68. Predloga zakonautvrđuje nastavak sprovođenja postupaka za izdavanje isprava o usaglašenosti započetih započeti do dana stupanja na snagu, odnosno početka primene tehničkih propisa za predmetni građevinski proizvod i predmetnu oblast građevinskih proizvoda donetog u skladu sa ovim zakonom, do dana stupanja na snagu potvrđenog ASAA sporazuma ili ako taj ugovor ne bude zaključen, do dana stupanja na snagu ugovora o prisutpanju Republike Srbije EU.
Član 69. Predloga zakonapropisuje datela koja sprovode postupke ispitivanja i/ili ocenjivanja usaglašenosti po ranije donetim tehničkim propisima, nastavljaju da obavljaju poslove ispitivanja i/ili ocenjivanja usaglašenosti najduže do stupanja na snagu, odnosno početka primene tehničkih propisa donetih u skladu sa ovim zakonom.
Član 70. Predloga zakonapropisuje nastavak važenja radnije donetih tehničkih propisa, do stupanja na snagu, odnosno početka primene propisa na osnovu ovog zakona i nastavak važenja isprava o usaglašenosti izdatih prema ranije donetim tehničkim propisima.
Član 71. Predloga zakonautvrđuje rok za donošenje propisa za sprovođenje ovog zakona.
Član 72. Predloga zakonapropisuje odredbe propisa koje prestaju da važe stupanjem na snagu ovog zakona.
Član 73. Predloga zakonautvrđuje odredbe ovog zakona koje imaju odloženu primenu tj. primenjuju se od dana stupanja na snagu potvrđenog ASAA sporazuma, ili, ako taj ugovor ne bude zaključen, od dana stupanja na snagu ugovora o pristupanju Republike Srbije EU.
Član 74. Predloga zakonapropisuje stupanje na snagu ovog zakona osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom glasniku Republike Srbije”.
IV. PROCENA FINANSIJSKIH SREDSTAVA ZA PROVOĐENjE ZAKONA
Za sprovođenje ovog zakona nije potrebno trajno obezbediti posebna sredstva u budžetu Republike Srbije.
V. ANALIZA EFEKATA ZAKONA
1. Koji su problemi koje zakon treba da reši
Stavljanje i činjenje dostupnim na tržištu građevinskih proizvoda i ostala pitanja od značaja za građevinske proizvode su uređena Zakonom o planiranju i izgradnji (“Službeni glasnik RS”, br. 72/09, 81/09 - ispravka, 64/10 - US, 24/11, 121/12, 42/13 - US, 50/13 - US, 98/13 - US, 132/14 i 145/14), Zakonom o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti (“Službeni glasnik RS”, broj 36/09) i njegovim podzakonskim aktima i tehničkim propisima kojima su propisani uslovi za činjenje dostupnimna tržištu ili upotrebu pojedinih proizvoda/grupa građevinskih proizvoda. Zajedno sa Zakonom o standardizaciji (“Službeni glasnik RS”, br. 36/09 i 46/15), Zakonom o akreditaciji (“Službeni glasnik RS”, broj 73/10), Zakonom o tržišnom nadzoru (“Službeni glasnik RS”, broj 92/11) i Zakonom o opštoj bezbednosti proizvoda (“Službeni glasnik RS”, broj 41/09), navedeni propisi čine postojeći pravni okvir infrastrukture kvaliteta građevinskih proizvoda. Tehnički propisi koji se odnose na pojedine proizvode/grupe građevinskih proizvoda obuhvataju kako savremene propise (Pravilnik o kvalitetu cementa (“Službeni glasnik RSˮ, br. 34/13 i 44/14), Uredba o tehničkim i drugim zahtevima za čelik za armiranje betona (“Službeni glasnik RSˮ, br. 35/15 i 44/16), Uredba o tehničkim i drugim zahtevima za konstrukcione hladnooblikovane zavarene šuplje profile od nelegiranih i sitnozrnih čelika (“Službeni glasnik RSˮ, broj 93/15), tako i veći broj onih donetih 80-tih i 90-tih godina prošlog veka, koji do danas nisu menjani, a koji sadrže različite odredbe koje predstavljaju neopravdane prepreke u trgovini, kao recimo pozivanje na, u međuvremenu, povučene JUS standarde radi propisivanja tehničkih zahteva za stavljanje u promet ili upotrebu građevinskih proizvoda. Za određene proizvode/grupe građevinskih proizvoda tehnički zahtevi nisu uopšte propisani domaćim tehničkim propisima, pa je odgovornost za upotrebu, odnosno ugradnju tih proizvoda u objekte, na odgovornim projektantima koji izrađuju tehničku dokumentaciju. Ovo znači da oblast građevinskih proizvoda nije uređena na celovit i jedinstven način opštim propisom.
Takođe, u ovakvom pravnom okviru nije moguće dalje uređivati oblast građevinskih proizvoda, što je neophodno s obzirom na napredak tehnike i tehnologije u ovoj oblasti, pojavu novih građevinskih proizvoda i izazove koje pred domaću industriju građevinskih proizvoda postavljaju zahtevi razvijenih i izuzetno kompetitivnih tržišta, kao što je tržište EU.
Bez pravnog uređivanja ove oblasti, nije moguć ni razvoj građevinarstva kao kompleksne delatnosti koja podrazumeva različite usluge i procese, kao i ugradnju gotovih proizvoda u objekat, pri čemu je završni rezultat proizvod koji u svakom pogledu treba da zadovolji propisane osnovne zahteve. Građevinarstvo kao bitan faktor održivog razvoja, u strateškom smislu predstavlja jednu od najvažnijih privrednih grana, jer obezbeđuje objekte i infrastrukturu za sve ostale privredne i socijalne kategorije. Ono zahteva da razvoj zakonodavstva kojim se uređuje ta oblast bude permanentan proces, a instrumenti ostvarivanja politike kvaliteta u ovoj oblasti su veoma složeni i u određenoj meri različiti u odnosu na one koji se odnose na druge oblasti.
Postojeći pravni okvir za građevinske proizvode, međutim, ne uvažava specifičnost građevinskih proizvoda u odnosu na sve druge proizvode. Ta specifičnost se ogleda u činjenici da građevinski proizvodi tek ugradnjom u objekat postižu svoje performanse koje se odnose na bitne karakteristike građevinskih proizvoda, a koje zavise od njihove predviđene upotrebe i u vezi su sa ispunjavanjem osnovih zahteva za objekte. Osnovni zahtevi koje objekat treba da zadovolji tokom ekonomski prihvatljivog veka upotrebe su: mehanička otpornost i stabilnost, bezbednost u slučaju požara, higijena, zdravlje i životna sredina, bezbednost i pristupačnost prilikom upotrebe, zaštita od buke, ušteda energije i zadržavanje toplote i održivo korišćenje prirodnih resursa.
Postojeći pravni okvir za građevinske proizvode takođe nije usklađen sa zakonodavstvom EU iz ove oblasti, odnosno sa Regulation (EU) No 305/2011 of 9 March 2011 laying down harmonised conditions for the marketing of construction products and repealing Council Directive 89/106/EEC (Uredba (EU) br. 305/2011 od 9. marta 2011. godine o utvrđivanju harmonizovanih uslova za plasiranje građevinskih proizvoda na tržište i o prestanku važenja Direktive Saveta 89/106/EEZ) i sprovedbenim i delegiranim uredbama koje su donete na osnovu navedenog propisa EU. Zajedno sa ranije donetim odlukama Evropske komisije koje se odnose na građevinske proizvode, a koje su i dalje na snazi, postoji oko 120 akata EU koji se odnose na građevinske proizode. Trećom revizijom Nacionalnog programa za usvajanje pravnih tekovina EU (NPAA) usvojenom 2018. godine, predviđeno je preuzimanje Regulation (EU) No 305/2011 i tri delegirane i jedne sprovedbene uredbe EU, koje spadaju u korpus zakonodavstva obuhvaćenog Pregovaračkim poglavljem 1 - Sloboda kretanja robe.
Neusklađenost domaćeg zakonodavstva sa evropskim u ovoj oblasti prepreka je konkuretnosti naših proizvođača i tela za ocenjivanje usaglašenosti (u daljem tekstu: TOU) na tom tržištu i drugim stranim tržištima. Domaći privredni subjekti koji su svoje poslovanje već prilagodili propisima EU i već posluju na tom tržištu, imaju dodatne troškove jer svoje proizvode moraju da usklade i sa domaćim zakonodavstvom, koje je u odnosu na evropsko u najvećoj meri zastarelo.
Nasleđena tehnička regulativa na području građevinskih proizvoda ima svoj glavni pravni osnov u Zakonu o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti. Pojedini građevinski proizvodi, odnosno njihove grupe, za postupak potvrđivanja usaglašenosti osnovu nalaze u naredbama o obaveznom atestiranju kojima se proizvođačima nalaže da u postupak potvrđivanja usaglašenosti uključe “treću stranuˮ, odnosno tela za ocenjivanje usaglašenosti.
Postojeći propisi o izgradnji ne sadrže osnovne zahteve za objekte. Određivanje nivoa i opsega zahteva u potpunosti je u rukama odgovornih (licenciranih) projektanata.
Nedostatak ovih propisa u smislu zastarelog načina propisivanja tehničkih zahteva, glomaznih i dugotrajnih procedura ocenjivanja usaglašenosti, kao i nepostojanje uslova za fabričku kontrolu proizvodnje građevinskih proizvoda i njihova generalna neusaglašenost sa zahtevima harmonizovanih evropskih standarda, predstavlja još jedan razlog za sagledavanje stanja, odnosno mogućnosti građevinskog sektora da se na brz, efikasan i održiv način usaglasi sa zahtevima evropske regulative.
Prema podacima o tržišnom nadzoru građevinskih proizvoda Sektora tržišne inspekcije Ministarstva trgovine, turizma i telekomunikacija, u toku 2016. godine, obavljene su tri kontrole čelika za armiranje betona i doneto jedno rešenje o zabrani isporuke na tržište, kao i 254 kontrole keramičkih pločica i keramičke sanitarne opreme, a doneto je 58 rešenja o otklanjanju nedostataka i zabrani prometa po Zakonu o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti i podneta su 42 zahteva za pokretanje prekršajnog postupka.
U Republici Srbiji postoje proizvođači građevinskih proizvoda koji su, pored toga što posluju na domaćem tržištu, i izvozno orijentisani, odnosno već prilikom proizvodnje i činjenja dostupnim svojih građevinskih proizvoda, pored domaćih tehničkih propisa, primenjuju i odredbe Regulation (EU) No 305/2011 za harmonizovano područje.
Postoji međutim i veliki broj domaćih proizvođača koji nisu izvozno orijentisani, kojima će za prilagođavanje novom sistemu poslovanja i promenjenim uslovima na tržištu koji će biti uspostavljeni donošenjem Zakona o građevinskim proizvodima, biti potrebno više vremena.
Prema sada važećim tehničkim propisima, samo tri tehnička propisa za građevinske proizvode, doneta na osnovu Zakona o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti, propisuju imenovanje tela za ocenjivanje usaglašenosti i to za cement, za čelik za armiranje betona i za hladnooblikovane zavarene šuplje profile od nelegiranih i sitnozrnih čelika. Za ove građevinske proizvode do sada su izdata ukupno tri rešenja o imenovanju tela za ocenjivanje usaglašenosti (jedno za cement i dva za čelik za armiranje betona). Imenovano telo za ocenjivanje usaglašenosti cementa poseduje sertifikat o akreditaciji kao sertifikaciono telo za cement. Imenovana tela za čelik za armiranje betona oba poseduju sertifikate o akreditaciji za ispitivanje čelika za armiranje betona, i nalaze se u postupku proširenja obima akreditacije sertifikacionog tela i na sertifikaciju čelika za armiranje betona, što je bilo uzeto u obzir prilikom izdavanja rešenja o imenovanju za telo za ocenjivanje usaglašenosti čelika za armiranje betona. Za imenovanje tela za ocenjivanje usaglašenosti hladnooblikovanih zavarenih šupljih profila od nelegiranih i sitnozrnih čelika nije bilo podntih zahteva.
Radi nesmetanog funkcionisanja tržišta potrebno je obezbediti dostupnost tehničkih propisa kako bi privredni subjekti, a posebno mala i srednja preduzeća, raspolagala pouzdanim i tačnim informacijama o odredbama propisa koji su na snazi u Republici Srbiji. U tu svrhu, potrebno je uspostaviti državni servis koji će pružati takve informacije zainteresovanim stranama. Ovakva usluga pružana je u poslednje tri godine, bez formiranja posebne organizacione jedinice, domaćim i stranim zainteresovanim pravnim i fizičkim licima. U određenom broju slučajeva upiti su stizali preko Ministarstva privrede, koje je zainteresovane strane upućivalo bilo usmeno ili putem elektronske pošte na obraćanje Ministarstvu građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture radi dobijanja odgovora na pitanja koja su se odnosila na građevinske proizvode. Na ovaj način gubi se neko vreme u prosleđivanju informacija, pa je zaključeno da bi bilo bolje da Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture formira elektronsku kontakt tačku za građevinske proizvode.
2. Ciljevi koji se postižu donošenjem zakona
Opšti ciljevi ovog zakona su: stvaranje uslova da građevinski proizvodi koji se stavljaju i čine dostupnim na tržištu Republike Srbije, a koji se ugrađuju u objekte zadovoljavaju propisane zahteve u pogledu ispunjavanja osnovih zahteva za objekte, i postizanje veće konkurentnosti domaćih aktera na tržištu, proizvođača građevinskih proizvoda i TOU, i to kako na domaćem tržištu građevinskih proizvoda, tako i na tržištu EU i drugim globalnim tržištima.
Ovi ciljevi će se postići primenom sledećih mera:
1. Utvrđivanje osnova za propisivanje tehničkih zahteva za građevinske proizvode;
2. Utvrđivanje zahteva koje treba da ispunjavaju imenovana tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi i imenovana tela za tehničko ocenjivanje;
3. Uspostavljanje elektronske kontakt tačke - elektronskog servisa za pružanje informacija o odredbama propisa Republike Srbije koji se odnose na građevinske proizvode;
4. Propisivanje nadzora nad primenom ovog zakona i propisa donetih na osnovu zakona i efikasne kontrole svih aktera u primeni odredaba ovog zakona;
5. Usvajanje u domaći pravni sistem novih instituta i nove terminologije koja se odnosi na građevinske proizvode, koja je korišćena u već prevedenim harmonizovanim standardima, čiju obaveznu primenu predviđa ovaj zakon.
Jedan od pokazatelja ostvarivanja ovih ciljeva i parametar za praćenje može da bude obim izvoza građevinskih proizvoda, a u toku sprovođenja zakona biće doneta odluka o tome koji parametri će se pratiti, kao pokazatelji ostvarivanja ciljeva donošenja zakona.
3. Da li su razmatrane mogućnosti za rešavanje problema bez donošenja akta
Imajući u vidu činjenicu da Republika Srbija nema opšti propis kojim bi na jedinstven način bila uređena pitanja koja se odnose na činjenje dostupnim na tržištu građevinskih proizvoda, kao i kompleksnu prirodu oblasti građevinskih proizvoda, mišljenja smo da nije postojala mogućnost da se problemi koji se rešavaju ovim zakonom urede na drugačiji način od donošenja zakona.
Neophodnost donošenja zakona proizilazi i iz obaveze Republike Srbije utvrđene Nacionalnim programom za usvajanje pravnih tekovina EU (NPAA), kojim je predviđeno preuzimanje Regulation (EU) No 305/2011, koja spada u oblast obuhvaćenu Pregovaračkim poglavljem 1 - Sloboda kretanja robe.
Zajednički tehnički jezik, koji podrazumeva način utvrđivanja osnovnih zahteva za objekte, potom bitne karakteristike građevinskih proizvoda koji na njih imaju uticaj i naročito način iskazivanja performansi tih bitnih karakteristika, koji je u EU delimično ustanovljen još donošenjem Direktive o građevinskim proizvodima, koju Republika Srbija nije preuzela u svoj pravni sistem, karakterističan je za građevinske proizvode i objekte i kao takav nije deo postojećeg domaćeg pravnog okvira. Pored navedenog, kod građevinskih proizvoda se ne sprovodi ocenjivanje usaglašenosti proizvoda, na kojem se zasniva postojeća regulativa u Republici Srbiji koja čini pravni okvir infrastrukture kvaliteta ostalih proizvoda koji se isporučuju na tržište, već se sprovodi ocenjivanje i verifikacija stalnosti performansi uz primenu sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi svojstvenih samo građevinskim proizvodima. Iz navedenih razloga je u Evropskoj uniji donet propis koji se odnosi samo na građevinske proizvode i koji na celovit i sveobuhvatan način uređuje ovu oblast.
Bez obzira na činjenicu da je trenutno važeća nacionalna regulativa kojom su utvrđeni zahtevi za tela za ocenjivanje usalgašenosti i uslovi i postupci imenovanja/ovlašćivanja, usaglašena sa evropskim propisima, samo jedan deo opštih zahteva koji se odnose na ta tela može se primeniti na građevinske proizvode. Naime, specifičnost pristupa kod definisanja sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskih proizvoda utvrđenih Regulation (EU) No 305/2011, za razliku od utvrđenih modula za ocenjivanje usaglašenosti koji se mogu primeniti kod većine proizvoda koje pokrivaju evropske direktive novog pristupa, uslovljava postojanje specifičnih tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi kao i zahteve koje ista moraju da zadovolje. Stoga, sa sigurnošću možemo reći da u nacionalnoj regulativi nedostaju i odredbe koje utvrđuju vrste tela za ocenjivanje i verfikaciju stalnosti performansi građevinskih proizvoda. Bez tih odredbi, potpunu primenu ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskih proizvoda prema sistemu koji zahteva učešće treće strane, praktično je nemoguće sprovesti.
Predlog zakona o građevinskim proizvodima u domaći pravni sistem uvodi postupak ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskih proizvoda koji je različit od postupka ocenjivanja usaglašenosti koji se vrši za sve ostale proizvode. Predlogom zakona o građevinskim proizvodima propisano je da potpunu odgovornost za stavljanje proizvoda na tržište snosi isključivo proizvođač građevinskog proizvoda koji u deklaraciji o perfarmansama navodi performanse građevinskog proizvoda u vezi sa njegovim bitnim karakteristikama i na taj način potvrđuje njegovu usaglašenost sa zahtevima utvrđenim srpskom tehničkom specifikacijom odnosno zahtevima utvrđenim tehničkim propisom i zakonom. Nije, dakle, nezavisna treća strana odn. telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi to koje potvrđuje usaglašenost građevinskog proizvoda sa propisanim zahtevima, kao što je to slučaj u postupku ocenjivanja usaglašenosti ostalih proizvoda koji se stavljaju na tržište, već je to proizvođač. U zavisnosti od primenjenog sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi može da obavlja sledeće radnje:
- ocenjivanje performansi građevinskog proizvoda sprovedeno na osnovu ispitivanja (uključujući uzorkovanje), proračuna, tabelarnih vrednosti ili opisne dokumentacije proizvoda;
- početni pregled proizvodnog pogona i fabričke kontrole proizvodnje;
- stalni nadzor, ocenjivanje i vrednovanje fabričke kontrole proizvodnje;
- kontrolno ispitivanje uzoraka uzetih od strane imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi u proizvodnom pogonu ili skladišnim prostorijama proizvođača.
U okviru sistema 4 ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi telo ne obavlja ni jednu od navedenih radnji.
Saglasno podzakonskom aktu Zakona o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti, ocenjivanje usaglašenosti sprovodi se na osnovu osam modula koji su propisani tehničkim propisom, a osim tih osam modula, tehničkim propisom mogu da se propišu i drugi moduli ocenjivanja usaglašenosti. S obzirom na broj građevinskih proizvoda (oko 1200 različitih građevinskih proizvoda svrstanih u 35 oblasti), čak i da se na njih primenjuju moduli, to nije moguće.
S obzirom na navedeno, jasno je da Predlog zakona o građevinskim proizvodima predviđa potpuno drugačija rešenja kojima će biti propisani zahtevi za građevinske proizvode u odnosu na ona koja sadrži Zakon o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti, a koja se odnose na sve ostale proizvode.
4. Zašto je donošenje akta najbolji način za rešavanje problema
Uređivanje: uslova za stavljanje na tržište i činjenje dostupnim na tržištu građevinskih proizvoda, načina iskazivanja performansi građevinskih proizvoda koji se čine dostupnim na tržištu, a koje se odnose na njihove bitne karakteristike, uslova za upotrebu znaka usaglašenosti na građevinskim proizvodima, uspostavljanje pet sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi građevinskih proizvoda, radnje koje u okviru tih sistema sprovode proizvođač i imenovana tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi, vrste dokumenata o ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi, zahtevi za imenovanje tela za tehničko ocenjivanje, zahtevi za imenovanje tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi, postupak prijavljivanja i obaveze tih tela, obaveze privrednih subjekata prilikom činjenja dostupnim građevinskih proizvoda na tržištu, vršenje nadzora nad primenom odredaba zakona i na osnovu njega donetih propisa, predstavljaju predmet zakonske regulative, te se stoga ova oblast može urediti isključivo na ovaj način.
5. Na koga i kako će najverovatnije uticati rešenja u zakonu
Rešenja u zakonu će uticati na:
- privredne subjekte (proizvođače, uvoznike i distributere građevinskih proizvoda)
- TOU (laboratorije, sertifikaciona tela)
- odgovorne projektante, odgovorne izvođače radova, lica koja vrše stručni nadzor u toku građenja objekata odnosno izvođenja radova,
- pravna lica koja izrađuju tehničku dokumentaciju i izvode radove,
- državne organe,
- investitore.
Uticaj koji će rešenja u zakonu imati na proizvođače i TOU se ogleda u potrebi da se proizvodnja odnosno pružanje usluga iz ove oblasti prilagode zahtevima novog propisa. To znači da će biti potrebno ulaganje u nabavku standarda, obuku osoblja za primenu standarda ili novih tehničkih propisa, ulaganje u novu, ili gde je to moguće, prilagođavanje postojeće, opreme.
Prelazak na evropske standarde za ispitivanje proizvoda u nekim oblastima u suštini neće imati uticaja, jer su ti standardi slični ili isti kao stari JUS i propisuju isti postupak ispitivanja, koji se sprovodi na istoj opremi. U drugim područjima standardi zahtevaju istu opremu kao i stari JUS standardi, ali je sam postupak ispitivanja drugačiji. U najnepovoljnijem slučaju, evropski standardi predviđaju sasvim nova ispitivanja, a samim tim i novu opremu.
Jedna od promena za tela za ocenjivanje usaglašenosti je i prelazak na nove frekvencije pojedinih ispitivanja (manje ili veće). Npr. kod betonskih ivičnjaka učestalost ispitivanja čvrstoće pri savijanju će se povećati, dok će se učestalost ispitivanja otpornosti na dejstvo mraza i soli smanjiti. Iz razloga racionalizacije, proizvođačima će biti isplativije da nabave opremu za ispitivanja koja su do sada podugovarali u laboratorijama.
Stepen regulisanosti proizvoda će se promeniti. Neki proizvodi, za koja je bilo obavezno atestiranje prema naredbama i JUS standardima, će preći na sistem 4 ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi (npr. betonske cevi za kanalizaciju dužine preko 1m), dok će se za neke druge proizvode stepen regulisanosti povećati (npr. betonske cigle).
Nov je i princip obezbeđivanja stalnosti performansi proizvoda, jer su početno ispitivanje i fabrička kontrola proizvodnje nametnuli proizvođaču dodatne zahteve po pitanju izvođenja i dokumentovanja kontrole proizvodnje, kao i izdavanja dokumenata od strane proizvođača (izjava o stalnosti performansi, obeležavanje proizvoda, bezbednosni list, uputstvo za upotrebu itd). Novo je i to, da u sistemima ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi 2+ i višim, telo za ocenjivanje i verfikaciju stalnosti performasni nadgleda i sprovođenje fabričke kontrole proizvodnje.
Zahtevi novog zakona koji će biti usklađen sa propisom EU (REGULATION (EU) No 305/2011) su manje strogi za same građevinske proizvode, nego što je to bio prethodni sistem. Razlog je u tome što se uspostavlja princip da budu zadovoljeni minimalni zahtevi za građevinske proizvode, koji važe za sve evropske zemlje. Sam građevinski proizvod i proizvodni postupak tako, u velikoj većini slučajeva, ne bi trebalo menjati. Proizvođačima u Republici Srbiji zbog toga neće biti potrebno mnogo vremena za prilagođavanje. Najviše pomoći će biti potrebno malim i mikro preduzećima, pre svega na području edukacije o zahtevima novih propisa i na pripremi dokumentacije fabričke kontrole proizvodnje. U tom postupku pružanja pomoći aktivna bi pre svega trebala da budu tela za ocenjivanje usaglašenosti, razna udruženja, uz aktivno učestvovanje predstavnika državne uprave (tržišna inspekcija i zaposleni na poslovima donošenja i primene tehničkih propisa iz ove oblasti). Zbog postupnog uvođenja novih harmonizovanih standarda ta pomoć neće biti potrebna za sve oblasti građevinskih proizvoda odjednom, već će se vremenski prilagoditi potrebama industrije.
Fokus rada tela za ocenjivanje usaglašenosti će se značajno pomeriti sa uzimanja uzoraka i ispitivanja na nadzor fabričke kontrole proizvodnje. Za to će biti neophodno da se promeni način razmišljanja zaposlenih, što je veliki izazov, posebno za iskusno osoblje ovih tela.
Značajna je i promena metoda kao i frekvencija ispitivanja, koje obavljaju tela za ocenjivanje usaglašenosti, koja će biti značajno manja. U odnosu na prethodni sistem, mnogo je manje područja proizvoda gde se ispitivanja građevinskog proizvoda rade u imenovanom telu. Zbog toga nabavka opreme za proizvode u sistemima ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi 1 i 3 može biti za imenovano telo neisplativa. Predlog zakona i zbog toga predviđa mogućnost ispitivanja na opremi koja nije vlasništvo tela za ocenjivanje i vefikaciju stalnosti performansi.
Tela za tehničko ocenjivanje nisu do sada postojala u domaćem sistemu ocenjivanja usaglašenosti. Interes da to postanu pronaći će institucije čiji su zaposleni angažovani u komisijama za usvajanje standarda Instituta za standardizaciju, fakulteti, instituti i tela za ocenjivanje usaglašenosti ukoliko za to imaju kapaciteta. Inovativnost u oblasti građevinskih proizvoda je zastupljena kao i u drugim oblastima, zahvaljujući novim tehnologijama kao i materijalima koji se koriste u proizvodnji građevinskih proizvoda, a ocenjivanje i vrednovanje ovakvih proizvoda vrlo često nije obuhvaćeno već postojećim tehničkim specifikacijima ili tehničkim propisima, naročito na domaćem tržištu. Na ovaj način se uspostavlja sistem koji omogućava da i takvi proizvodi pronađu svoj put da budu učinjeni dostupnim na domaćem tržištu, ali na jasan, pravno uređen i kontrolisan način.
Primena novog zakona će izazvati troškove i kod ostalih privrednih subjekata (distributeri, uvoznici, zastupnici) koji građevinske proizvode čine dostupnim na tržištu u smislu potrebe za obukom o primeni novog propisa. Ti troškovi će biti izraženi odmah nakon donošenja propisa, dok će se s protokom vremena njihov uticaj na poslovanje smanjivati. S obzirom da su obaveze privrednih subjekata prilikom stavljanja i činjenja dostupnim proizvoda na tržištu već propisane Zakonom o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti, donošenjem novog zakona te obaveze će biti samo precizirane i specifikovane u odnosu na činjenje dostupnim na tržištu građevinskih proizvoda.
Preduzeća koja se bave projektovanjem i izvođenjem radova, kao i lica koja izrađuju tehničku dokumentaciju, rukovode izvođenjem radova ili vrše stručni nadzor biće u obavezi da se edukuju o promenama koje primena zakona donosi. Takođe, biće potrebno ulaganje u nabavku standarda koji se odnose na građevinske proizvode.
Biće potrebno da državni organi i institucije koje će učestvovati u primeni zakona edukuju svoje zaposlene i usvoje nove procedure u skladu sa odredbama ovog zakona.
Rešenja u zakonu imaće uticaj na investitore objekata i građane koji te objekte koriste, kroz stvaranje uslova da se na tržištu Republike Srbije čine dostupnim bezbedni građevinski proizvodi koji se zatim ugrađuju u objekte, uzimajući u obzir, naročito, zdravlje i bezbednost ljudi tokom čitavog životnog ciklusa tih objekata, zaštitu životinja i biljaka, zaštitu životne sredine, zaštitu potrošača i drugih korisnika i zaštitu imovine.
Promene koje se na tržištu mogu očekivati kada zakon stupi na snagu, procenjene su na osnovu rezultata studije: “Analiza usaglašenosti građevinskog sektora iz oblasti proizvodnje agregata za građevinarstvo, betona, armiranog i prednapregnutog betona, betonskih proizvoda i materijala za završnu obradu puteva sa zahtevima za transponovanje - prilagođavanje evropskom zakonodavstvu (Uredbe o građevinskim proizvodima)ˮ izrađene 2014. godine, koju je finasirala Švedska agencija za međunarodnu razvojnu saradnju (Sida) preko fonda PROFID (Projektni fond za institucionalni razvoj) za potrebe Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture. Implementacija propisa EU u Srbiji iz oblasti građevinskih proizvoda prouzrokovaće promene u radu svih aktera na tržištu, uključenih u sistem proizvodnje, distribucije, ugradnje i kontrole građevinskih proizvoda.
Očekivane promene kod proizvođača:
1. Prelazak na harmonizovane evropske standarde za ispitivanje proizvoda
U nekim oblastima ti standardi su isti kao stari JUS standardi i propisuju isti postupak ispitivanja, koji se sprovodi na istoj opremi. U drugim područjima standardi zahtevaju istu opremu kao i stari JUS standardi, ali je postupak drugačiji. U najnepovoljnijem slučaju, standardi predviđaju sasvim nova ispitivanja (nova oprema).
2. Prelazak na nove frekvencije pojedinih ispitivanja (manje ili veće)
Npr. kod betonskih ivičnjaka učestalost ispitivanje čvrstoće pri savijanju se povećava, dok se učestalost ispitivanja otpornosti na dejstvo mraza i soli smanjuje. Iz razloga racionalizacije, proizvođači mogu da se odluče da nabave opremu za ispitivanja koja su pre toga podugovarali u laboratorijama.
3. Promena stepena regulisanosti proizvoda
Neki proizvodi, za koja je bilo obavezno atestiranje prema Naredbama i JUS standardima, preći će na sistem 4 ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi (npr. betonske cevi za kanalizaciju dužine preko 1m), dok se za neke druge proizvode stepen regulisanosti povećava (npr. betonske cigle).
4. Novi princip obezbeđivanja stalnosti performansi proizvoda
Početno ispitivanje i fabrička kontrola proizvodnje nameću proizvođaču dodatne zahteve u smislu izvođenja i dokumentovanja kontrole proizvodnje, kao i izdavanja dokumenata od strane proizvođača (deklaracija o performansama, označavanje proizvoda, informacije o bezbednosti, uputstvo za upotrebu itd.). Novo je i to, da u sistemima 2+ i višim, imenovano telo nadgleda i sprovođenje fabričke kontrole proizvodnje.
Očekivane promene kod TOU:
1. Fokus rada TOU će se pomeriti sa uzimanja uzoraka i ispitivanja na nadzor fabričke kontrole proizvodnje.
Za to je neophodno da se promeni način razmišljanja zaposlenih u TOU, što može predstavljati veliki izazov, posebno za iskusno osoblje TOU. U Evropi su postojale dve vrste TOU - ona koja proizilaze iz ispitnih laboratorija i ona koja proizilaze iz sertifikacionih tela za QMS (ISO 9001). U evropskoj anketi sprovedenoj pre usvajanja Regulation (EU) No 305/2011, TOU koja proizlaze iz ispitnih laboratorija prepoznata su od strane proizvođača kao kompetentnija i korisnija za sistem potvrđivanja usaglašenosti.
2. Promena metoda i frekvencije ispitivanja koje su zadatak TOU
U odnosu na prethodni sistem mnogo je manje oblasti građevinskih proizvoda gde se ispitivanja rade u imenovanom telu za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi. Zbog toga nabavka opreme za proizvode za koje se primenjuju sistemi 1 i 3 ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi može biti za TOU neisplativa. Regulation (EU) No 305/2011 zbog toga predviđa mogućnost ispitivanja na opremi koja nije vlasništvo TOU.
Studija: “Analiza usaglašenosti građevinskog sektora iz oblasti proizvodnje agregata za građevinarstvo, betona, armiranog i prednapregnutog betona, betonskih proizvoda i materijala za završnu obradu puteva sa zahtevima za transponovanje - prilagođavanje evropskom zakonodavstvu (Uredbe o građevinskim proizvodima)ˮ imala je za cilj da se, na osnovu prikupljenih i obrađenih rezultata sa terena, o stepenu usaglašenosti građevinske industrije, tačnije proizvođača četri grupe građevinskih proizvoda i TOU, proceni realno potreban vremenski period za usaglašavanje industrije i TOU sa zahtevima evropske regulative, kako bi se na transparentan i predvidiv način izvršilo prenošenje Regulation (EU) No 305/2011 of 9 March 2011 laying down harmonised conditions for the marketing of construction products and repealing Council Directive 89/106/EEC u nacionalno zakonodavstvo, imajući u vidu činjenicu da je usaglašavanje sa odredbama harmonizovanih standarda, ispunjenje tehničkih zahteva, tačnije obezbeđenje uslova i opreme za ispitivanje proizvoda u okviru fabričke kontrole proizvodnje, uslov koji u najvećoj meri određuje potrebno vreme za usaglašavanje.
Procena potrebnog vremena za usaglašavanje sa zahtevima harmonizovanih standarda koju su dali proizvođači:
|
Proizvod/Grupa proizvoda |
Vremenski period |
|
Agregat |
4 godine i više |
|
Beton |
2 godine |
|
Betonski proizvodi |
2 - 4 godine |
|
Asfaltne mešavine |
4 godine |
Procena potrebnog vremena za usaglašavanje sa zahtevima harmonizovanih standarda koju su dala TOU:
|
Proizvod/Grupa proizvoda |
Vremenski period |
|
Agregat |
2 - 4 godine |
|
Beton |
2 - 4 godine |
|
Betonski proizvodi |
2 - 4 godine |
|
Asfaltne mešavine |
2 - 4 godine |
6. Kakve troškove će primena zakona izazvati građanima i privredi, a naročito malim i srednjim preduzećima
Troškovi koje će primena zakona izazvati građanima i privredi odnose se na troškove za obuku osoblja za primenu novih standarda, troškove za ulaganje u nabavku nove opreme ili prilagođavanje postojeće opreme. Biće potrebno da proizvođači koji nemaju uspostavljenu fabričku kontrolu proizvodnje investiraju u istu, ili te poslove podugovore sa nekim telom za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi.
Predlogom zakona predviđeno je da akreditacija bude jedan od načina dokazivanja kompetentnosti tela koja žele da budu imenovana za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi, pa u troškove primene zakona treba uvrstiti i troškove akreditacije. Takođe, treba napomenuti da su za TOU koja su već prisutna na tržištu novi samo troškovi proširenja obima akreditacije, pošto su ta tela već akreditovana. Strukturu troškova akreditacije, između ostalog, čine: troškovi obrade prijave za otpočinjanje prve akreditacije (48.000 RSD), troškovi obrade prijave za proširenje obima akreditacije (30.000R RSD), troškovi ocenjivanja po dan/ocenjivaču (48.000 RSD), troškovi održavanja akreditacije na godišnjem nivou koji npr. za sertifikaciona tela za sertifikaciju proizvoda do deset proizvoda/grupa proizvoda iznose 60.000 RSD.
S obzirom da se ovim zakonom u domaći pravni sistem prenosi propis EU, to znači i priključivanje ovog sektora domaće privrede evropskom tržištu građevinskih proizvoda. Za proizvođače iz Republike Srbije to znači da će primena odredbi zakona značiti da im je otvoreno evropsko tržište bez dodatnih troškova, ali, sa druge strane će domaće tržište isto tako biti otvoreno konkurenciji bez znatnijih dodatnih troškova. Bitna promena tržišnih uslova se može desiti samo kod onih proizvoda, gde je prevoz na dugim relacijama ekonomski održiv (metalni proizvodi, hemijski proizvodi, specijalni proizvodi sa većom dodatom vrednošću, itd).
Vrsta troškova koji se mogu očekivati primenom zakona kao i kojim akterima na tržištu će biti potrebna pomoć da podnesu taj teret, mogu se proceniti i na osnovu iskustava Republike Slovenije koja su predstavljena u napred navedenoj studiji: “Analiza usaglašenosti građevinskog sektora iz oblasti proizvodnje agregata za građevinarstvo, betona, armiranog i prednapregnutog betona, betonskih proizvoda i materijala za završnu obradu puteva sa zahtevima za transponovanje - prilagođavanje evropskom zakonodavstvu (Uredbe o građevinskim proizvodima)ˮ. S obzirom da, saglasno EU zakonodavstvu, sam građevinski proizvod i proizvodni postupak, u velikoj većini slučajeva nije bilo potrebno menjati, proizvođači u Sloveniji su se zbog toga prilično brzo prilagodili. Najviše pomoći bilo je potrebno malim i mikro preduzećima, pre svega na području edukacije o zahtevima novih propisa i na pripremi dokumentacije koja se odnosi na fabričku kontrolu proizvodnje. Zbog postupnog uvođenja novih harmonizovanih standarda ta pomoć nije bila potrebna za sve sektore odjednom, nego je bilo moguće prilagoditi je vremenski različitim potrebama industrije.
Što se tiče formiranja i funkcionisanja elektronske kontakt tačke za građevinske proizvode, neće biti dodatnih troškova s obzirom da su poslovi elektronske kontakt tačke i do sada obavljani sa postojećim kapacitetima u okviru Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, a za njeno formiranje neće biti potrebna ni dodatna ulaganja.
7. Da li su pozitivne posledice donošenja zakona takve da opravdavaju troškove koje će on stvoriti
Očekuje se da će pozitivne posledice donošenja ovog zakona opravdati troškove koji će nastati njegovim stupanjem na snagu, s obzirom da će se privrednim subjektima (proizvođači, TOU) omogućiti postizanje veće konkurentnosti na tržištu, a posebno uzimajući u obzir i propisivanje prelaznih perioda za prilagođavanje promenama do kojih će primena odredbi zakona dovesti.
Troškovi koje će primena odredbi zakona izazvati malim i srednjim preduzećima olakšavaju se odredbama čl. 31-33. zakona kojima se utvrđuju pojednostavljeni postupci, i u skladu sa kojima pod određenim uslovima:
- pri utvrđivanju tipa proizvoda, proizvođač može da zameni ispitivanje tipa ili proračune tipa odgovarajućom tehničkom dokumentacijom (član 31);
- mikro pravno lice koje proizvodi građevinski proizvod obuhvaćen standardom sa Spiska 1, može pod određenim uslovima da zameni utvrđivanje tipa proizvoda upotrebom drugih metoda, odnosno postupa s građevinskim proizvodom na koji se primenjuje sistem 3 u skladu sa odredbama za sistem 4 (član 32);
- za građevinski proizvod obuhvaćen srpskim standardom sa Spiska 1 koji je proizveden zasebno ili po meri u neserijskoj proizvodnji, proizvođač može da zameni deo o ocenjivanju performansi iz odgovarajućeg sistema specifičnom tehničkom dokumentacijom (član 33).
Akreditacija je način kojim se utvrđuje kompetentnost tela za ocenjivanje usaglašenosti za obavljanje poslova: ispitivanja, kontrolisanja i sertifikacije proizvoda. Predlogom zakona je predviđeno da imenovano telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi, koje poseduje sertifikat o akreditaciji ispunjava propisane zahteve za imenovanje u meri u kojoj su ti zahtevi obuhvaćeni obimom akreditacije, uzimajući u obzir postupke ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi za građevinske proizvode obuhvaćene akreditacijom. Akreditaciono telo Srbije raspolaže i kapacitetima i znanjima za obavljanje poslova akreditacije, a takođe je spremno da vrši akreditaciju tela po novim harmonizovanim standardima.
Jedna od novina predviđenih ovim zakonom je, između ostalog, fabrička kontrola proizvodnje koja je obavezna u okviru svih sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi. Fabrička kontrola proizvodnje omogućava da proizvođač bude odgovoran za navedene performanse jer se u toku same proizvodnje građevinskog proizvoda ta proizvodnja stalno kontroliše, a ta kontrola dokumentuje, pa se eventualne uočene nepravilnosti u proizvodnji mogu odmah otkloniti, za razliku od ocenjivanja usaglašenosti gde nezavisna treća strana potvrđuje usaglašenost proizvoda sa propisanim zahtevima, tek kada je taj proizvod već proizveden, što znači da nije obezbeđen kontinuitet kontrole proizvodnje samog proizvoda. Prednost koju donosi ovaj zakon predstavlja i mogućnost da proizvođači koji nemaju uspostavljenu fabričku kontrolu proizvodnje odnosno ne žele da investiraju u njeno uspostavljanje angažuju telo za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi, što je opet dodatna mogućnost proširenja delatnosti za postojeća tela za ocenjivanje usaglašenosti, odnosno mogućnost preorijentacije za postojeća tela kod građevinskih proizvoda kod kojih će se primenjivati sistem 4 ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi.
Primena novih harmonizovanih standarda za građevinske proizvode znači s jedne strane usklađivanje tih proizvoda sa zahtevima evropskog zakonodavstva čime se njihovim proizvođačima, nakon pristupanja Republike Srbije EU, odnosno potpisivanja ASAA Sporazuma o ocenjivanju usaglašenosti i prihvatanju industrijskih proizvoda sporazuma (Agreement on Conformity Assessment and Acceptance of Industrial Products), otvara pristup unutrašnjem tržištu od preko 500 miliona potrošača, čiji je ukupan BDP oko 13 triliona €. Obavezna primena harmonizovanih standarda proizvođačima koji su ih već prihvatili i koji izvoze na tržište EU i druga strana tržišta, znači i ukidanje obaveze dvostruke sertifikacije, koja im je do donošenja ovog zakona opterećivala poslovanje i odražavala se na cene njihovih proizvoda, ako su ih pored izvoza stavljali i na tržište Republike Srbije.
Primena harmonizovanih standarda odraziće se pozitivno i na podsticaj inovativnosti i brži tehnološki razvoj privrede Republike Srbije, kao i poboljšanja u smislu bezbednosti i zaštite životne sredine.
Imajući u vidu sve navedeno, smatramo da će troškovi koji će nastati primenom odredbi ovog zakona i obaveznom primenom harmonizovanih standarda biti u potpunosti opravdani s obzirom na koristi koje će njegova primena doneti.
8. Da li se zakonom podržavaju stvaranje novih privrednih subjekata i tržišna konkurencija
Očekuje se da će se donošenjem ovog zakona stvoriti uslovi za stvaranje novih privrednih subjekata i povećanje konkurencije na domaćem tržištu građevinskih proizvoda, kao i da će to rezultirati povećanjem konkurentnosti domaćih privrednih subjekata na tržištu EU i drugim svetskim tržištima.
Navodimo iskustva Republike Slovenije, predstavljena u napred citiranoj studiji: “Analiza usaglašenosti građevinskog sektora iz oblasti proizvodnje agregata za građevinarstvo, betona, armiranog i prednapregnutog betona, betonskih proizvoda i materijala za završnu obradu puteva sa zahtevima za transponovanje - prilagođavanje evropskom zakonodavstvu (Uredbe o građevinskim proizvodima)ˮ, koja mogu biti indikativna za situaciju na tržištu Republike Srbije u implementaciji harmonizovanih standarda, za sledeće proizvodne oblasti: agregat, beton i betonske proizvode, u periodu od 2002. do 2006. godine. Na osnovu podataka Statističkog ureda Republike Slovenije, u tom periodu broj proizvođača tih građevinskih proizvoda povećao se je za 7%, a njihovi prihodi od prodaje za 80%. Broj preduzeća iz oblasti građevinarstva u tom periodu povećao se za 25 %, a njihovi prihodi za 60 %. Treba napomenuti da je u navedenom periodu, odnosno 2004. godine Slovenija postala punopravni član EU, čime se tržište za plasiranje građevinskih proizvoda proizvedenih u toj državi multiplikovalo.
9. Da li su sve zainteresovane strane imale priliku da se izjasne o zakonu
Predmetna pravna materija prvobitno je pripremljena u formi Predloga uredbe o građevinskim proizvodima. U pripremi Predloga uredbe o građevinskim proizvodima učestvovali su predstavnici svih zainteresovanih strana (proizvođača, TOU, akademske zajednice, nadležnih organa i institucija) u svojstvu članova Radne grupe. Pojedini članovi Radne grupe dali su doprinos i svojim učešćem na nekim javnim skupovima na kojima su predstavljena predložena zakonska rešenja. Neposredna iskustva članova Radne grupe pomogla su u definisanju i uobličavanju pravnih normi propisa.
Prezentacija predloženih rešenja održana je u saradnji sa Privrednom komorom Srbije, koja je obezbedila organizaciju i prostor za održavanje skupova, po sledećem rasporedu:
Valjevo - 9. novembar 2016. godine;
Novi Sad - 17. novembar 2016. godine;
Beograd - 21. novembar 2016. godine;
Niš - 24. novembar 2016. godine i
Beograd - 29. novembar 2016. godine.
Nakon svake od održanih prezentacija Predloga uredbe o građevinskim proizvodima, vođene su diskusije i davani odovori na pitanja učesnika. Određeni broj prisutnih na prezentacijama izrazio je svoje primedbe, predloge i sugestije, a neke su dostavljene elektronskom poštom. Sve opravdane i osnovane sugestije, primedbe i predlozi ugrađeni su u tekst u predlog propisa.
S obzirom da je naknadnim proverama utvrđeno je da zbog obimnosti materije koju REGULATION (EU) No 305/2011 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 9 March 2011 laying down harmonised conditions for the marketing of construction products and repealing Council Directive 89/106/EEC uređuje, ista ne može biti preneta u domaći pravni sistem kroz uredbu, Predlog uredbe o građevinskim proizvodima je povučen iz procedure, a na osnovu njegovog sadržaja pripremljen je tekst Nacrta zakona o građevinskim proizvodima.
Na predlog Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, Odbor za privredu i finansije Vlade, na sednici održanoj 26. jula 2017. godine, je doneo Zaključak kojim je utvrdio Program javne rasprave o Nacrtu zakona o građevinskim proizvodima.
Javna rasprava o Nacrtu zakona u vidu javnih prezentacija praćenih diskusijama sprovedena je u periodu od 1. do 31. avgusta 2017. godine, i to:
2. avgusta 2017. godine u Regionalnoj privrednoj komori u Beogradu,
9. avgusta 2017. godine u Regionalnoj privrednoj komori u Novom Sadu,
16. avgusta 2017. godine u Regionalnoj privrednoj komori u Nišu,
23. avgusta 2017. godine u Regionalnoj privrednoj komori u Kragujevcu i
30. avgusta 2017. godine u Regionalnoj privrednoj komori u Valjevu.
Tekst Nacrta zakona bio je postavljen na internet prezentaciji Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, www.mgsi.gov.rs i na portalu e-uprave.
U toku predstavljanja prisutnima su u vidu prezentacije predstavljena nova rešenja, nakon čega su održane diskusije o predloženim rešenjima. Određeni broj prisutnih na prezentacijama je dostavio svoje primedbe, predloge i sugestije. Sve opravdane sugestije, primedbe i predlozi ugrađeni su u tekst Nacrta zakona. S druge strane, određenim sugestijama, primedbama i predlozima nije bilo mesto u Nacrtu zakona ili uopšte ne predstavljaju zakonsku materiju i nisu predmet ovog ili drugih zakona, ili su suviše generalne prirode, neodređene i uopštene, ili mogu biti rešeni na drugi način ili su već rešeni zakonom, a određene sugestije, primedbe i predlozi nisu bili opravdani i osnovani.
Opšta ocena na svim održanim raspravama može se sumirati kao davanje podrške Nacrtu zakona, čije je donošenje ocenjeno kao neophodno i čime će biti rešen veliki broj otvorenih pitanja u vezi sa činjenjem dostupnim na tržištu građevinskih proizvoda.
Posebno ističemo sugestiju koja nam je upućena da se u Nacrt zakona uvrsti pojam Nacionalne tehničke ocene - dokumentovane ocene performansi građevinskog proizvoda koja se odnosi na njegove bitne karakteristike, a koja je izdata u skladu sa odgovarajućim evropskim, odnosno nacionalnim dokumentom za ocenjivanje, s obzirom da postoji mnogo građevinskih proizvoda koji se nalaze u neharmonizovanoj oblasti. Ovakvo zakonsko rešenje još nalažu i: ubrzan razvoj tehnike i tehnologije u oblasti repromaterijala i proizvodne opreme, proizvodnja građevinskih proizvoda proizvedenih primenom najnovijih tehničko-tehnoloških dostignuća koji izlaze iz okvira postojećih tehničkih specifikacija zbog čega ih nije moguće staviti na tržište, ukoliko se ne predvidi mogućnost izdavanja Nacionalne tehničke ocene. Ova sugestija je prihvaćena kroz odredbe koje se odnose na imenovanje i delovanje tela za tehničko ocenjivanje, izradu srpskog dokumenta za ocenjivanje i izdavanje srpske tehničke ocene.
Drugi značajan predlog odnosi se na neophodnost postojanja prelaznog perioda za primenu odredaba novog zakona od najmanje dve godine, kako bi se stekli potrebni uslovi (imenovanje potrebnih tela za ocenjivanje i verifikaciju performansi, donošenje novih tehničkih poropisa i drugih podzakonskih akata u skladu sa novim zakonom, pripreme proizvođača) za primenu harmonizovanih standarda, odnosno za njihovo stavljanje na Spisak 1 sa obaveznom primenom. Predlog će takođe biti prihvaćen kroz odredbe koje se odnose na donošenje pravilnika sa spiskom harmonizovanih standarda čija će primena biti obavezna, ali nakon određenog prelaznog perioda.
10. Koje će se mere tokom primene zakona preduzeti da bi se postiglo ono što se zakonom predviđa
Ovaj zakon predviđa mere koje se tiču jačanja institucija i organizacionog okvira, kao i inspekcijski nadzor i kaznene odredbe.
Pored toga, u cilju sprovođenja zakona Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture će organizovati obuke za primenu odredbi zakona, a biće organizovane i obuke koje će imati za cilj unapređenje kapaciteta za zaposlene u organima tržišnog nadzora.
Nadzor nad primenom zakona, koji se odnosi na upotrebu građevinskih proizvoda, u skladu sa ovim zakonom, propisima donetim na osnovu ovog zakona kao i posebnim propisima kojima se utvrđuju zahtevi za upotrebu građevinskih proizvoda, ugradnju i performanse građevinskih proizvoda u odnosu na njihove bitne karakteristike koje utiču na ispunjavanje osnovnih zahteva za objekte, vršiće postojeće inspekcijske službe: građevinski inspektori, inspektori zaštite od požara, inspektori zaštite životne sredine, inspektori rada, sanitarni inspektori i drugi inspektori u skladu sa posebnim propisima, i u tom smislu ne postoji potreba za povećanjem ovih kapaciteta, koja bi nastala zbog donošenja zakona.
Povećanje obaveza aktera na tržištu je opravdano, jer će se njihovim većim angažovanjem postići bolji efekti u sektoru građevinskih proizvoda, u smislu višeg stepena bezbednosti građevinskih proizvoda koji se čine dostupnim na tržištu i stvaranja uslova za povećanje izvoza domaćih građevinskih proizvoda, posebno na tržište EU.
Međuinstitucionalna saradnja između organa i organizacija nadležnih za sprovođenje zakonskih rešenja, kao u vezi sa vođenjem registara imenovanih tela, se nastavlja.
Elektronska kontakt tačka je institut koji je predviđen ovim zakonom i do sada nije postojao u ovom smislu, mada se svi poslovi koje je predviđeno da obavlja elektronska kontakt tačka već obavljaju kroz redovan rad Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, kroz davanje mišljenja o primeni odredbi tehničkih propisa za građevinske proizvode (zvaničnim putem i putem elektronske pošte). Mogući problem u funkcionisanju elektronske kontakt tačke je nedostatak administrativnih kapaciteta, jer su trenutno na poslovima iz oblasti građevinskih proizvoda angažovana dva stalno zaposlena lica i šef odseka koji se bavi i drugim poslovima iz delokruga odseka kao i jedno lice zaposleno po ugovoru. Funkcionisanje elektronske kontakt tačke za građevinske proizvode je jedan od servisa koje je država obavezna da pruža u cilju stvaranja uslova za što brže prilagođavanje domaćeg tržišta zahtevima koje će uspostaviti Regulation (EU) No 305/2011 po pristupanju Republike Srbije EU ili po potpisivanju ACAA sporazuma.
Predlogom zakona o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti predviđeno je da Ministarstvo privrede obavlja poslove elektronske kontakt tačke odnosno, informativnog centra za proizvode, a da nadležno ministarstvo, na zahtev, dostavlja Ministarstvu privrede informacije o zahtevima tehničkih propisa za proizvode iz svog delokruga. Smatramo da je rešenje predloženo Predlogom zakona o građevinskim proizvodima efikasnije jer predviđa da se zainteresovane strane obraćaju direktno organu nadležnom za poslove državne uprave koji se odnose na građevinske proizvode, bez posrednika. Ovakvo rešenje je ekspeditivnije i smatramo logičnije za zainteresovane strane, pogotovo imajući u vidu specifičnost građevinskih proizvoda, u odnosu na sve ostale proizvode.
Što se tiče obavezne primene harmonizovanih standarda za građevinske proizvode, dinamika proglašenja srpskih standarda kojima su preuzeti harmonizovani standardi obaveznim za primenu će biti postepena. Prvo će obaveznim za primenu biti proglašeni oni harmonizovani standardi za proizvodne oblasti za koje u Republici Srbiji nema proizvođača građevinskih proizoda, zatim za one proizvodne oblasti kojima pripadaju proizvođači koji već primenjuju takve standarde jer izvoze svoje proizvode pa ih samim tim već primenjuju, a zatim i na one za koje imamo domaće proizvođače koji sada posluju saglasno postojećim, još neusaglašenim tehničkim propisima. Na ovaj način će se amortizovati pritisak na privredu zbog uvođenja obavezne primene harmonizovanih standarda.
Regulatorne mere:
U sprovođenju ovog zakona, ministar nadležan za poslove građevinarstva:
- bliže propisuje sadržinu i način izrade deklaracije o performansama (član 9. stav 3);
- donosi tehničke propise koji se odnose na građevinske proizvode (član 21. stav 1);
- propisom sastavlja spisak srpskih standarda kojima su preuzeti harmonizovani standardi koji se primenjuju u skladu sa zakonom (u daljem tekstu: Spisak 1) i spisak donetih srpskih dokumenata za ocenjivanje (u daljem tekstu: Spisak 2), sa utvrđenim datumom početka njihove primene (član 21. stav 2);.
- bliže propisuje sadržaj, postupak izrade i donošenja srpskog dokumenta za ocenjivanje (član 23. stav 2);.
- bliže propisuje oblik i sadržaj srpske tehničke ocene (član 28. stav 3);
- bliže propisuje način sprovođenja ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi, sisteme ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi, vrste tela za ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi i sadržaj i vrste dokumenata o ocenjivanju i verifikaciji stalnosti performansi u zavisnosti od primenjenog sistema ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi utvrđenog tehničkom specifikacijom ili tehničkim propisom kojim je obuhvaćen građevinski proizvod (član 30. stav 5);
- utvrđuje zahteve za imenovanje tela za tehničko ocenjivanje (član 35. stav 3);
- bliže utvrđuje zahteve za imenovanje tela za ocenjivanje i vefikaciju stalnosti performansi (član 40. stav 9).
Rok za donošenje propisa za sprovođenje ovog zakona je dvanaest meseci od dana njegovog stupanja na snagu (član 71. stav 1), a ministarstvo poseduje institucionalne kapacitete da propise za sprovođenje ovog zakona donese u predviđenom roku.
Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture obavlja poslove elektronske kontakt tačke za građevinske proizvode, koja pruža besplatne informacije o tehničkim propisima koji se primenjuju na građevinske proizvode na teritoriji Republike Srbije (član 34).
Ministar nadležan za poslove građevinarstva propisuje bitne karakteristike za koje proizvođač navodi performanse građevinskog proizvoda prilikom njegovog stavljanja na tržište, a po potrebi i bitne karakteristike u vezi sa njihovim predviđenim upotrebama, za familije građevinskih proizvoda obuhvaćene srpskim standardom kojim je preuzet harmonizovani standard koji se primenjuje u skladu sa ovim zakonom (član 6. stav 5), kojim mogu biti utvrđene i granične vrednosti performansi u vezi sa bitnim karakteristikama koje je potrebno navesti (član 6. stav 6).
Ministar građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture donosi tehnički propis, kojim može biti izmenjen period tokom kojeg proizvođač čuva tehničku dokumentaciju i deklaraciju o performansama za pojedine familije građevinskih proizvoda, a na osnovu očekivanog veka trajanja ili uloge koju građevinski proizvod ima u objektu (član 14. stav 4).
Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, obaveštava ministarstvo nadležno za prijavljivanje tehničkih propisa u pripremi o dostavljenom srpskom dokumentu ta ocenjivanje, kada je to potrebno u skladu sa posebnim propisom (član 25. stav 1. tačka 1) i daje saglasnost na sadržaj srpskog dokumenta za ocenjivanje i objavljuje spisak donetih srpskih dokumenata za ocenjivanje u Službenom glasniku Republike Srbije (član 25. stav 1. tač. 2) i 3).
Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture daje svoje mišljenje o srpskom dokumentu ta ocenjivanje, nakon savetovanja sa telom za tehničko ocenjivanje koje je izradilo taj srpski dokument za ocenjivanje, ako zainteresovana strana na tržištu građevinskih proizvoda smatra ili organ koji vrši nadzor nad primenom ovog zakona utvrdi da srpski dokument za ocenjivanje ne zadovoljava u potpunosti zahteve koje treba da ispuni u odnosu na bitne zahteve za objekat (član 27. stav 1), na osnovu čega zadržava, zadržava uz ograničenje ili povlači upućivanja na srpske dokumente za ocenjivanje odnosno objavljuje, ne objavljuje ili objavljuje uz ograničenje upućivanja na srpske dokumente za ocenjivanje u “Službenom glasniku Republike Srbijeˮ (član 27. stav 2) i o tome obaveštava telo za tehničko ocenjivanje koje je izradilo odnosno izrađuje srpski dokument za ocenjivanje (član 27. stav 3).
Ministar nadležan za poslove građevinarstva može da propiše nivoe ili klase performansi u vezi sa bitnim karakteristikama građevinskih proizvoda (član 29. stav 1).
Ministar nadležan za poslove građevinarstva može da propiše ili izmeni sistem ocenjivanja i verifikacije stalnosti performansi koji će se primenjivati na građevinski proizvod ili familiju građevinskih proizvoda obuhvaćenih srpskim standardom sa Spiska 1 ili bitne karakteristike građevinskog proizvoda, utvrđene srpskim standardom sa Spiska 1, uzimajući u obzir, naročito, uticaj na zdravlje i bezbednost ljudi i životnu sredinu (član 30. stav 6).
Ministar nadležan za poslove građevinarstva sistem ili sisteme ocenjivanja i verifikacije stalanosti performasni koji će se primenjivati na građevinski proizvod ili familiju građevinskih proizvoda obuhvaćenih srpskim standardom na koji se poziva tehnički propis ili tehničkim propisom ili bitne karakteristike građevinskog proizvoda, utvrđene srpskim standardom na koji se poziva tehnički propis, uzimajući u obzir, naročito, uticaj na zdravlje i bezbednost ljudi i životnu sredinu (član 30. stav 7).
Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, nakon upisa imenovanog tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi u registar, na svojoj internet stranici objavljuje spisak imenovanih tela za ocenjivanje i verifikaciju stalnosti performansi (član 48. stav 2), kao i svaku promenu spiska tog spiska (član 48. stav 3).
IZJAVA O USKLAĐENOSTI PREDLOGA ZAKONA O GRAĐEVINSKIM PROIZVODIMA SA PROPISIMA EVROPSKE UNIJE
1. Ovlašćeni predlagač propisa: Vlada
Obrađivač: Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture
2. Naziv propisa: Predlog zakona o građevinskim proizvodima
The draft law on construction products
3. Usklađenost propisa s odredbama Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju između Evropskih zajednica i njihovih država članica, sa jedne strane, i Republike Srbije sa druge strane (“Službeni glasnik RS”, broj 83/08) (u daljem tekstu: Sporazum):
a) Odredba Sporazuma koja se odnosi na normativnu sadržinu propisa:
Odredbe člana 77. stav 1. Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju između evropskih zajednica i njihovih država članica, sa jedne strane i Republike Srbije, sa druge strane
b) Prelazni rok za usklađivanje zakonodavstva prema odredbama Sporazuma:
Prelazni rok nije ustanovljen
v) Ocena ispunjenosti obaveze koje proizlaze iz navedene odredbe Sporazuma:
Delimično ispunjena
g) Razlozi za delimično ispunjavanje, odnosno neispunjavanje obaveza koje proizlaze iz navedene odredbe Sporazuma:
U ovom trenutku postignuta je delimična ispunjenost obaveza koje proizlaze iz navedene odredbe Sporazuma i Prelaznog sporazuma s obzirom na status Republike Srbije kao nečlanice.
d) Veza sa Nacionalnim programom za usvajanje pravnih tekovina Evropske unije:
3.1.3.13.
4. Usklađenost propisa sa propisima Evropske unije:
Delimična usklađenost
a) Navođenje odredbi primarnih izvora prava Evropske unije i ocene usklađenosti sa njima:
Čl. 34, 35. i 36. Ugovora o funkcionisanju Evropske unije.
Delimična usklađenost
b) Navođenje sekundarnih izvora prava Evropske unije i ocene usklađenosti sa njima:
CPR (REGULATION (EU) No 305/2011 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 9 March 2011 laying down harmonised conditions for the marketing of construction products and repealing Council Directive 89/106/EEC)
Delimična usklađenost
Commission Implementing Regulation (EU) No 1062/2013 of 30 October 2013 on the format of the European Technical Assessment for construction products
Nije usklađeno
Commission Delegated Regulation (EU) No 157/2014 of 30 October 2013 on the conditions for making a declaration of performance on construction products available on a website
Potpuna usklađenost
Commission Delegated Regulation (EU) No 568/2014 of 18 February 2014 amending Annex V to Regulation (EU) No 305/2011 of the European Parliament and of the Council as regards the assessment and verification of constancy of performance of construction products
Potpuna usklađenost
Commission Delegated Regulation (EU) No 574/2014 of 21 February 2014 amending Annex III to Regulation (EU) No 305/2011 of the European Parliament and of the Council on the model to be used for drawing up a declaration of performance on construction products
Nije usklađeno
v) Navođenje ostalih izvora prava Evropske unije i usklađenost sa njima :
Nema
g) Razlozi za delimičnu usklađenost, odnosno neusklađenost:
Predlog zakona o građevinskim proizvodima je delimično usklađen sa navedenim sekundarnim izvorima prava Evropske unije zbog statusa nečlanice Republike Srbije. Takođe, iz finansijskih razloga će se postepeno uvoditi obavezna primena harmonizovanih tehničkih specifikacija. Pored navedenog, Predlog zakona o građevinskim proizvodima sadrži odredbe kojima se uređuju uslovi za stavljanje i isporuku na tržište i građevinskih proizvoda iz neharmonizovanog područja.
Predlog zakona o građevinskim proizvodima nije usklađen sa navedenim izvorima prava Evropske unije jer je ovim zakonom propisano donošenje podzakonskih akata kojima će biti preuzete odredbe koje propisuju sadržinu i način izrade deklaracije o performansama i format tehničke ocene.
d) Rok u kojem je predviđeno postizanje potpune usklađenosti propisa sa propisima Evropske unije:
Datum pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji
5. Ukoliko ne postoje odgovarajuće nadležnosti Evropske unije u materiji koju reguliše propis, i/ili ne postoje odgovarajući sekundarni izvori prava Evropske unije sa kojima je potrebno obezbediti usklađenost, potrebno je obrazložiti tu činjenicu. U ovom slučaju, nije potrebno popunjavati Tabelu usklađenosti propisa. Tabelu usklađenosti nije potrebno popunjavati i ukoliko se domaćim propisom ne vrši prenos odredbi sekundarnog izvora prava Evropske unije već se isključivo vrši primena ili sprovođenje nekog zahteva koji proizilazi iz odredbe sekundarnog izvora prava (npr. Predlogom odluke o izradi strateške procene uticaja biće sprovedena obaveza iz člana 4. Direktive 2001/42/EZ, ali se ne vrši i prenos te odredbe direktive).
Postoje odgovarajući sekundarni izvori prava Evropske unije sa kojima je potrebno obezbediti usklađenost.
6. Da li su prethodno navedeni izvori prava Evropske unije prevedeni na srpski jezik?
Nisu u potpunosti
7. Da li je propis preveden na neki službeni jezik Evropske unije?
Da
8. Saradnja sa Evropskom unijom i učešće konsultanata u izradi propisa i njihovo mišljenje o usklađenosti:
Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture uputilo je Predlog zakona o građevinskim proizvodima Evropskoj komisiji, nakon čega je, u skladu sa komentarima Evropske komisije, tekst Predloga zakona korigovan i ponovo dostavljen Evropskoj komisiji na konsultaciju.
Domaći i strani konsultanti nisu učestvovali u izradi Predloga zakona o građevinskim proizvodima.
Izvor: Vebsajt Narodne skupštine Republike Srbije, 20.10.2018.