ZAKON O DRŽAVLJANSTVU REPUBLIKE SRBIJE: U državljanstvo sada može biti primljen državljanin SFRJ ili druge republike bivše zajedničke države, odnosno državljanin druge zemlje nastale na teritoriji SFRJ, koji na dan 31. decembra 2016. godine i na dan podnošenja zahteva, ima prijavljeno prebivalište u Srbiji

Niko ne zna koliko u Srbiji živi starih ljudi, kolonista, koji su posle Drugog svetskog rata i kasnije, za vreme zajedničke države, došli iz bivših jugoslovenskih republika u Srbiju, tu se nastanili i dobili stalne lične karte. Mislili su, važiće im večno. A onda, kada su se pojavila biometrijska identifikaciona dokumenta, shvatili su da ne mogu da ih izvade jer nemaju srpsko državljanstvo!

- Reč je o ljudima koji su imali nekadašnje savezno državljanstvo i državljanstvo neke od bivših republika, najčešće Hrvatske ili BiH - objašnjava Milan Radojev iz organizacije "Praksis". On kaže da su ti ljudi decenijama živeli širom Srbije i da im niko nije postavio pitanje državljanstva. Imali su prijavljeno prebivalište u Beogradu, Nišu ili Novom Sadu, i to je bilo dovoljno da bi u jednom trenutku dobili trajna dokumenta.

- Ali, ona su prestala da važe sa pojavom plastičnih isprava - nastavlja Radojev.

Upravo zbog tih ljudi poslanici su nedavno izglasali izmene Zakona o državljanstvu Republike Srbije ("Sl. glasnik RS", br. 135/2004, 90/2007 i 24/2018). Kako iz Pres službe MUP-a objašnjavaju, najnovijim dopunama Zakona propisano je da u državljanstvo sada može biti primljen državljanin SFRJ ili druge republike bivše zajedničke države, odnosno državljanin druge zemlje nastale na teritoriji SFRJ, koji na dan 31. decembra 2016. godine i na dan podnošenja zahteva, ima prijavljeno prebivalište u Srbiji.

Zahtev za sticanje državljanstva po ovom osnovu, podsećaju, može se podneti u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog Zakona, odnosno do 3. aprila 2019. godine.

- U postupku zamene ličnih karata utvrđeno je da određeni broj građana, koji je ceo svoj život proveo u Republici Srbiji, koji ima prijavljeno prebivalište u Srbiji i lične karte na starom obrascu, nije mogao da izvrši zamenu, odnosno nije mogla da im se izda biometrijska lična karta jer nisu blagovremeno regulisali svoj državljanski status - navode u MUP-u.

S obzirom na to da je reč o građanima koji više decenija žive u Srbiji, koji su imali prijavljeno prebivalište i izdate lične karte ovde, kao i da je u pitanju staračko stanovništvo, kroz dopune Zakona sada im je omogućeno da steknu naše državljanstvo pod olakšanim uslovima. Međutim, mnoge će u ovome pokolebati ne samo zdravstveno stanje zbog kog se teško kreću i obilaze institucije, već i taksa za prijem u državljanstvo, koja iznosi 19.000 dinara.

- Za jedan broj starih ljudi ovaj iznos je prevelik, pa je "Praksis" pokušao da im pomogne. Nažalost, neki od njih preminuli su ne dočekavši kraj procedure izdavanja dokumenata - kaže Radojev.

Ljudi kojima izmenjeni Zakon olakšava upis u srpsko državljanstvo nisu apatridi, jer imaju državljanstvo neke od bivših jugoslovenskih republika ili stare, nepostojeće države. Osim njih, u zemlji i dalje ima oko 2.000 klasičnih apatrida, koji nisu upisani u matične knjige, nemaju naše državljanstvo, niti osnovna dokumenta. Uglavnom je reč o romskoj, aškalijskoj i egipatskoj populaciji. Od 2009, više od 20.000 ljudi uspelo je preko sudskih postupaka da se upiše u knjige rođenih i dođe do osnovnih dokumenata.