RAZLIKE PRAVNIH INSTITUTA KUĆNI ZATVOR I KUĆNI PRITVOR

Kućni zatvor i sudska mera zabrane napuštanja stana, poznatiji kao kućni pritvor, dva su različita pravna instituta, koji se često mešaju u javnosti, tako da se stiče utisak da neko ko još čeka prvostepenu ili pravosnažnu presudu pod merom zabrane napuštanja stana jeste zapravo osuđen na kućni zatvor kao kaznu.

Međutim, kućni pritvor je mera obezbeđenja prisutva okrivljenog za vreme trajanja krivičnog postupka, dakle u vremenu pre donošenja presude, kojom se izriče kazna, što je jedna od preporuka Saveta Evrope.

Kućni zatvor je vrsta sankcije, koja se izriče sudskom presudom. To je kazna koju prema odluci suda osuđeni može da izdržava u svom stanu ili kući.

Kućni pritvor se najčešće određuje kao blaža mera od klasičnog pritvora, na početku krivičnog postupka ili nakon ukidanja pritvora i predviđeno je da bude sa ili bez elektronskog nadzora - "nanogice", uz pomoć koje se prati kretanje okrivljenog.

 Tu meru sve više koriste naši sudovi, jer su poslednjih godina u više navrata od strane međunarodnih institucija kritikovani zbog predugog trajanja pritvora.

Kućni pritvor traje po odluci suda do upućivanja okrviljenog na izdržavanje kazne u zatvor, a sud je dužan da na svaka tri meseca proverava da li i dalje stoje razlozi zbog kojih je određen.

Ukoliko prekrši zabranu napuštanja stana, okrviljeni se šalje u klasičan pritvor.

Prema podacima Uprave za izvršenje krivičnih sankcija, trenutno se u kućnom pritvoru nalaze 173 lica.

Prema Zakonu o izvršenju vanzavodskih sankcija i mera ("Sl. glasnik RS", br. 55/2014 - dalje: Zakon), kućni zatvor predstavlja zamenu za kaznu "klasičnog zatvora" i to kada sud dozvoli okrivljenom da kaznu do jedne godine zatvora izdržava u prostorijama u kojima stanuje.

U Upravi za izvršenje krivičnih sankcija ističu da ovakav način izvršenja zatvorske kazne ima velikih prednosti, jer osuđenom daje mogućnost da sačuva svoje radno mesto, ne naruši porodične odnose i ne bude "inficiran" kriminalnim ponašanjem. Istovremeno, kućni zatvor je velika ušteda za državni budžet.

U oba slučaja, sud prethodno mora da utvrdi tehničke mogućnosti da kazna bude adekvatno izvršena, odnosno da osuđeni ili okrviljeni bude pod elektronskim nadzorom.

To znači da okrviljeni/osuđeni mora da ima stalno mesto prebivališta, odnosno boravišta, da u stanu ima fiksni telefon, koji ne sme da bude "dvojnik", kao i da, ukoliko nije vlasnik stana u kome živi, mora da pribavi saglasnost za instaliranje opreme od vlasnika stana.

Osuđeni, prema Zakonu, ima pravo da u toku dana napusti stan na najviše dva sata, a u posebno odobrenim slučajevima i duže.

On mora neprestano da nosi odašiljač na nozi, poznatiji kao elektronska narukvica, a prijemnik se instalira na odgovarajućem mestu u stanu.

Operativno bezbednosno odeljenje Uprave za izvršenje krivičnih sankcija prati poštovanje zabrane napuštanja stana putem elektronskog nadzora, kao i da li osuđeni poštuje druga ograničenja koja su mu određena odlukom suda.

U slučaju nepoštovanja zabrane, odnosno ako okrivljeni ili osuđeni samovoljno napusti prostorije u kojima živi - jednom duže od šest časova ili dva puta u trajanju do šet časova, sud mu određuje klasičan zatvor ili klasičan pritvor.