NACRT ZAKONA O IZMENAMA I DOPUNAMA ZAKONA O OSNOVAMA SISTEMA OBRAZOVANJA I VASPITANJA - Tekst propisa
Član 1.
U Zakonu o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja ("Službeni glasnik RS", br. 88/17, 27/18 - dr. zakon i 10/19), posle stava 2. dodaje se novi stav 3. koji glasi:
"Ovim zakonom uspostavlja se i uređuje Jedinstveni informacioni sistem prosvete predškolskog, osnovnog i srednjeg obrazovanja i vaspitanja, obrazovanja odraslih, visokog obrazovanja i učeničkog i studentskog standarda."
Dosadašnji st. 3-5. postaju st. 4-6.
Član 2.
U članu 23. stav 2. reči: "ustanova organizuje učenje jezika, pripremu za nastavu i dopunsku nastavu, po posebnom uputstvu koje donosi ministar", zamenjuju se rečima: "ustanova organizuje učenje srpskog kao stranog jezika".
Posle stava 2. dodaje se novi stav 3. koji glasi:
"Dete stranog državljanina, lica bez državljanstva i tražioca državljanstva pohađa program srpskog kao stranog jezika, besplatno pod uslovom reciprociteta ili na teret roditelja, odnosno drugog zakonskog zastupnika, u organizaciji, odnosno prostorijama ustanove koju odredi ministar."
Dosadašnji stav 3. postaje stav 4.
Član 3.
U članu 56. stav 4. posle reči: " i predškolski program,", dodaju se reči: "osnovna muzička, odnosno osnovna baletska škola i program srednjeg muzičkog, odnosno baletskog obrazovanja i vaspitanja,".
Član 4.
U članu 60. stav 2. tačka 10) reči: "učenika sa smetnjama u razvoju," brišu se.
U tački 10) na kraju teksta tačka se zamenjuje tačka i zapetom i dodaje se tačka 11) koja glasi:
"11) smernice za prilagođavanje programa nastave i učenja kao i za pružanje individualne, odnosno grupne dodatne podrške za učenike sa smetnjama u razvoju i invaliditetom koji obrazovanje stiču, kada je to u najboljem interesu, u školi za obrazovanje i vaspitanje učenika sa smetnjama u razvoju, a na osnovu mišljenja interresorne komisije i uz saglasnost roditelja, odnosno drugog zakonskog zastupnika učenika.".
Član 5.
U članu 73. stav 19. na kraju teksta tačka se zamenjuje zapetom i dodaju se reči: "u skladu sa posebnim zakonom.".
Član 6.
U članu 96. stav 2. reči: "verifikaciji ustanove", zamenjuju se rečima: "odobrenju za rad".
Član 7.
U članu 98. posle stava 4. dodaje se novi stav 5. koji glasi:
"Škola može da ostvaruje i proširenu delatnost kao učenje kroz rad (trening centar), obuke i stručno usavršavanje lica u skladu sa potrebama tržišta rada."
Dosadašnji st. 5-12. postaju st. 6-13.
Član 8.
Naziv dela: "IX. EVIDENCIJE U OBRAZOVANjU I VASPITANjU", zamenjuje se
nazivom: "IX. JEDINSTVENI INFORMACIONI SISTEM PROSVETE".
Član 9.
Naziv člana i član 174. se brišu.
Član 10.
Naziv člana i član 175. menjaju se i glase:
"Uspostavljanje jedinstvenog informacionog sistema prosvete
Član 175.
Jedinstveni informacioni sistem prosvete (u daljem tekstu: JISP) je skup baza podataka i računarskih programa, potrebnih za prikupljanje i obradu podataka u evidencijama i registrima, uz obezbeđivanje zaštite podataka o ličnosti.
Ustanova, visokoškolska ustanova, odnosno ustanova učeničkog i studentskog standarda vodi evidenciju o deci, učenicima, odraslima i studentima obuhvaćenim formalnim obrazovanjem, o roditeljima, odnosno drugim zakonskim zastupnicima i o zaposlenima, u skladu sa ovim i posebnim zakonom, zakonom kojim se uređuje visoko obrazovanje i zakonom kojim se uređuje učenički i studentski standard.
Ukoliko ustanova, visokoškolska ustanova, odnosno ustanova učeničkog i studentskog standarda vodi evidenciju u elektronskom obliku u okviru JISP-a, ministarstvo je obrađivač podataka u pogledu administriranja sistema, čuvanja i zaštite podataka.
Ministarstvo, u okviru JISP-a vodi sledeće registre:
1) dece, učenika,odraslih i studenata;
2) predškolskih ustanova, osnovnih i srednjih škola i ustanova učeničkog i studentskog standarda (u daljem tekstu: Registar ustanova);
3) akreditovanih visokoškolskih ustanova;
4) zaposlenih u ustanovama i ustanovama učeničkog i studentskog standarda;
5) zaposlenih visokoškolskim ustanovama;
6) planova i programa nastave i učenja;
7) akreditovanih studijskih programa.
U registre iz stava 4. ovog člana unose se podaci iz evidencija koje vodi ustanova, visokoškolska ustanova, odnosno ustanova učeničkog i studentskog standarda.
Ustanove, visokoškolske ustanove, odnosno ustanova učeničkog i studentskog standarda dužne su da u registar iz stava 4. ovog člana unose i ažuriraju podatke iz evidencija iz stava 2. ovog člana, ukoliko evidencije ne vode u okviru JISP-a.
Ministarstvo uspostavlja JISP i njime upravlja uz tehničku podršku službe Vlade nadležne za projektovanje, usklađivanje, razvoj, funkcionisanje sistema elektronske uprave i druge poslove propisane zakonom.
Služba Vlade iz stava 7. ovog člana je obrađivač podataka kada obavlja poslove koji se odnose na čuvanje, sprovođenje mera zaštite i obezbeđivanja sigurnosti i bezbednosti podataka iz registara iz stava 4. ovog člana, u državnom centru za čuvanje i upravljanje podataka, u skladu sa propisima kojima se uređuje elektronska uprava i informaciona bezbednost.
Bliže uslove i način uspostavljanja JISP-a, registara, vođenja, obrade, unosa, ažuriranja, dostupnosti podataka koji se unose u registre, kao i vrsti statističkih izveštaja na osnovu podataka iz registara, propisuje ministar.".
Član 11.
Član 176. menja se i glasi:
"Član 176.
Za potrebe vođenja registra iz člana 175. stav 4. tačka 2) ovog zakona i zaštite podataka o ličnosti formira se jedinstveni obrazovni broj (u daljem tekstu: JOB) koji prati njegovog nosioca kroz sve nivoe formalnog obrazovanja i vaspitanja i predstavlja ključ za povezivanje svih podataka o detetu, učeniku, odraslom i studentu u JISP-u.
JOB predstavlja individualnu i neponovljivu oznaku koja se sastoji od 16 karaktera i koja se dodeljuje detetu, učeniku, odraslom i studentu u automatizovanom postupku preko JISP-a, na zahtev ustanove, odnosno visokoškolske ustanove pri prvom upisu u ustanovu.
Privremeni JOB dodeljuje se detetu, učeniku, odraslom i studentu do dobijanja jedinstvenog matičnog broja građana, stranom državljaninu, licu bez državljanstva, prognanom i raseljenom licu.
U zahtevu za dodelu JOB-a ustanova, odnosno visokoškolska ustanova unosi podatke u JISP o identitetu detetu, učeniku, odraslom i studentu (ime, prezime, ime jednog roditelja, jedinstveni matični broj građana, broj pasoša i izdavalac za strane državljane).
Podaci o ličnosti iz stava 4. ovog člana obrađuju se u svrhu dodele JOB-a detetu, učeniku, odraslom i studentu.
Podaci o ličnosti iz stava 4. ovog člana mogu da se obrađuju i u svrhu izrade statističkih izveštaja na način kojim nije omogućeno otkrivanje podataka o ličnosti, u skladu sa zakonom.
Izuzetno, podaci o ličnosti iz stava 4. ovog člana mogu da se obrađuju i u druge svrhe propisane zakonom.
Ustanova, odnosno visokoškolska ustanova je dužna da JOB lično dostavi detetu i učeniku preko roditelja, odnosno drugog zakonskog zastupnika, odraslom i studentu u zatvorenoj koverti, i da o tome vodi evidenciju.
Roditelj, odnosno drugi zakonski zastupnik, odrasli i student iz stava 6. ovog člana može da zahteva da mu se JOB i podaci za lični pristup registru dostave elektronskim putem u skladu sa zakonom koji uređuje elektronsku upravu.
Ministarstvo uspostavlja i vodi evidenciju svih zahteva u elektronskom obliku i dodeljenim JOB i privremenim JOB.
Podaci o JOB-u i privremenom JOB-u iz stava 8. ovog člana čuvaju se trajno. Ministarstvo je rukovalac podacima o ličnosti iz stava 4. ovog člana.
Bliže uslove u pogledu postupka dodele JOB-a i primene mera bezbednosti, propisuje ministar.
Član 12.
Naziv člana i član 177. menjaju se i glase:
"Podaci u registru dece, učenika, odraslih i studenata
Član 177.
Podaci iz evidencije o deci, učenicima i odraslima i o roditeljima, odnosno drugim zakonskim zastupnicima unose se u registar dece, učenika, odraslih i studenata preko JOB-a, u skladu sa ovim zakonom, i to:
1) podatke za određivanje identiteta deteta, učenika i odraslog: JOB, pol, datum, mesto i država rođenja, država i mesto stanovanja;
2) podatke za određivanje obrazovnog statusa deteta, učenika i odraslog: prethodno završen program obrazovanja i vaspitanja, odnosno nivo obrazovanja, jezik na kojem su završeni prethodni nivoi obrazovanja i vaspitanja, ustanova, grupa, razred i odeljenje u koji je upisan, vrsta i trajanje programa obrazovanja, jezik na kome se izvodi obrazovno-vaspitni rad, maternji jezik, nacionalna pripadnost (izjašnjavanje o nacionalnoj pripadnosti nije obavezno), izborni programi, obrazovanje po individualnom obrazovnom planu, ocene, položeni ispiti, pohvale i nagrade osvojene tokom obrazovanja, izostanci, vladanje i izdate javne isprave;
3) podatke za određivanje socijalnog statusa deteta, učenika i odraslog: pripadnost socijalno ugroženim kategorijama stanovništva, uslovi stanovanja i stanje porodice; socijalni status roditelja, odnosno drugog zakonskog zastupnika: stečena stručna sprema, zanimanje i oblik zaposlenja;
4) podatke za određivanje funkcionalnog statusa deteta, učenika i odraslog: podaci dobijeni na osnovu procene potreba za pružanjem dodatne obrazovne, zdravstvene i socijalne podrške koju utvrđuje interresorna komisija, odnosno ustanova i unose se u registar kao podatak o postojanju funkcionalnih poteškoća u domenu vida, sluha, grube ili fine motorike, intelektualnih poteškoća, poteškoća sa komunikacijom, sa ponašanjem i socijalizacijom.
Podaci iz evidencije o studentima unose se u registar dece, učenika, odraslih i studenata preko JOB-a, u skladu sa ovim zakonom, i to:
1) podatke o studentu: godište, mesto i država rođenja, mesto i država stalnog stanovanja, nacionalna pripadnost u skladu sa zakonom, bračni status;
2) podatke za određivanje obrazovnog statusa studenata: prethodno završeno obrazovanje, jezik na kojem je stečeno osnovno i srednje obrazovanje, upisani studijski program, vrsta studija, godina studija i godina prvog upisa na studijski program, godina završetka studijskog programa, prosečna ocena u toku studija, jezik na kome se izvodi studijski program, podaci o ostvarenim espb bodovima, i izdatim javnim ispravama;
3) podatke za određivanje socijalnog statusa studenata: načinu finansiranja studija, način izdržavanja tokom studija, radni status studenta tokom studiranja, najviše stečeni nivo obrazovanja roditelja ili izdržavaoca;
4) podatke za određivanje zdravstvenog statusa studenata, odnosno potreba za pružanjem dodatne podrške prilikom obavljanja svakodnevnih aktivnosti na visokoškolskoj ustanovi.
Rukovalac podacima iz st. 1. i 2. ovog člana je ministarstvo."
Član 13.
Posle člana 178. dodaju se naziv člana i član 178a koji glase:
"Podaci u registru akreditovanih visokoškolskih ustanova
Član 178a
Registar akreditovanih visokoškolskih ustanova predstavlja skup opštih podataka kojima se određuje: pravni status visokoškolske ustanove, status visokoškolske ustanove u sistemu visokog obrazovanja; podaci o studijskim programima koje visokoškolska ustanova realizuje; podaci o realizovanim kratkim programima studija i izdatim sertifikatima; visina školarine; sedmični fond časova po studijskom programu za svaku godinu za predavanje i vežbe; jezik na kome se izvodi studijski program; broj budžetskih i samofinansirajućih studenata po studijskom programu i po godini; podaci o objektima (broj zgrada i kvadratura, broj laboratorija, broj bibliotečkih jedinica); podaci o aktima i organima visokoškolske ustanove; podaci o akreditaciji visokoškolske ustanove i rezultatima spoljašnjeg vrednovanja visokoškolske ustanove; podaci o sopstvenim prihodima i njihovom trošenju.
U registar iz stava 1. ovog člana unose se i drugi podaci od značaja za razvoj sistema visokog obrazovanja i za uključivanje u evropski prostor visokog obrazovanja.
Podaci iz registra iz stava 1. ovog člana su otvoreni podaci, osim podataka o sopstvenim prihodima i njihovom trošenju, javno dostupni na internet prezentaciji ministarstva, u mašinski obradivom obliku za korišćenje i dalje objavljivanje."
Član 14.
U nazivu člana 179. posle reči: "zaposlenima", dodaju se reči: "u ustanovi".
U članu 179. stav 1. reči: "iz člana 174. stav 3. ovog zakona" se brišu.
Član 15.
U nazivu člana 180. posle reči: "zaposlenih", dodaju se reči: "u ustanovama, odnosno ustanovama učeničkog i studentskog standarda".
U članu 180. stav 1. reči: "člana 174. stav 3. ovog zakona" zamenjuju se rečima: "evidencije o zaposlenima".
Posle stava 2. dodaje se novi stav 3. koji glasi:
"Podaci o zaposlenima u ustanovama učeničkog i studentskog standarda unose se u registar zaposlenih u skladu sa ovim i zakonom kojim se uređuje učenički i studentski standard."
Dosadašnji st. 3. i 4. postaju st. 4. i 5.
Član 16.
Posle člana 180. dodaju se nazivi članova i čl. 180a-180v, koji glase:
"Podaci u evidencijama i registru zaposlenih u visokoškolskim ustanovama Član 180a
Podaci o zaposlenima o kojima visokoškolska ustanova vodi evidenciju i koje unosi u registar zaposlenih predstavljaju skup ličnih podataka kojima se određuje njihov identitet, stepen i vrsta obrazovanja, radno-pravni status, plata i podaci za njen obračun i isplatu, stručno usavršavanje, položeni ispiti za rad u obrazovanju i vaspitanju, karijerno napredovanje i kretanje u službi.
Podaci o nastavnicima, saradnicima i ostalim zaposlenima sadrže: ime, prezime, ime jednog roditelja, pol, jedinstveni matični broj građana, državljanstvo, broj pasoša za strane državljane, datum i mesto rođenja, državu stalnog stanovanja, pol, nacionalna pripadnost u skladu sa zakonom, službeni kontakt telefon i e-mail adresa, vrsta i nivo obrazovanja, jezik na kome je stečeno osnovno i srednje obrazovanje, godina, država, mesto i ustanova na kojoj je stečen najviši stepen obrazovanja, trenutno nastavno-naučno, odnosno nastavno-umetničko zvanje i godina i ustanova u kojoj je izabran u nastavno-naučno, odnosno nastavno-umetničko zvanje, vrstu ugovora o angažovanju, procenat radnog angažovanja u ustanovi, radno mesto i druge podatke u skladu sa zakonom kao i o angažovanju u drugoj visokoškolskoj ustanovi u Republici Srbiji i inostranstvu.
Za visokoškolske ustanove čiji je osnivač Republika Srbija podaci o zaposlenima su i: koeficijent složenosti rada kao osnov za finansiranje iz uredbe, koeficijent na osnovu kog se vrši obračun zarade iz kolektivnog ugovora ili opšteg akta ustanove.
Podaci iz stava 2. ovog člana o imenu i prezimenu, mestu i ustanovi na kojoj je stečen najviši stepen obrazovanja, trenutno nastavno-naučno, odnosno nastavno-umetničko zvanje i godina i ustanova u kojoj je izabran u nastavno-naučno, odnosno nastavno-umetničko zvanje i radno mesto su otvoreni podaci, javno dostupni na internet prezentaciji ministarstva u mašinski obradivom obliku za korišćenje i dalje objavljivanje.
Rukovalac podacima o zaposlenima o kojima visokoškolska ustanova vodi evidenciju iz stava 1. ovog člana je visokoškolska ustanova.
Rukovalac podacima o zaposlenima u registru iz stava 1. ovog člana je ministarstvo.
Podaci u registru planovima i programima nastavi i učenja
Član 180b
Registar planova i programa nastave i učenja predstavlja skup podataka o planu i programu nastave i učenja, naziv propisa i broj službenog glasila u kom je objavljen, području rada u srednjem obrazovanju i vaspitanju, standardu kvalifikacije ukoliko postoji, jeziku na kojem se nastava izvodi, broju učenika koji pohađaju program, broju učenika koji su završili program i ostali podaci bitni za praćenje realizacije plana i programa nastave i učenja.
Podaci iz registra iz stava 1. ovog člana su otvoreni podaci, javno dostupni na internet prezentaciji Ministarstva, u mašinski obradivom obliku za korišćenje i dalje objavljivanje.
Podaci u registru akreditovanih studijskih programa
Član 180v
Registar akreditovanih studijskih programa predstavlja skup podataka o sudijskom programu, akreditaciji, vrsti studija, ustanovi na kojoj se realizuje, naučnom, odnosno umetničkom polju i oblasti, jeziku na kojem se izvodi, standardu kvalifikacije ukoliko postoji, školarini, broju studenata koji se finansiraju iz budžeta po godinama, broju studenata koji se sami finansiraju po godinama, broju studenata koji su završili studijski program i ostali podaci bitni za praćenje realizacije studijskog programa.
U registru iz stava 1. ovog člana vode se i podaci o kratkim programima studija koje organizuju visokoškolske ustanove.
Podaci iz registra iz stava 1. ovog člana su otvoreni podaci, javno dostupni na internet prezentaciji Ministarstva, u mašinski obradivom obliku za korišćenje i dalje objavljivanje. "
Član 17.
Član 181. menja se i glasi:
"Član 181.
Svrha obrade podataka o kojima ustanova, odnosno visokoškolska ustanova vodi evidenciju jeste efikasno vođenje upravnih i drugih postupaka u ustanovi, odnosno visokoškolskoj ustanovi, ostvarivanje prava na izdavanje javne isprave, ostvarivanje prava na kvalitetno i jednako dostupno obrazovanje i vaspitanje za svu decu, učenike i odrasle, praćenje i unapređivanje kvaliteta i efektivnosti rada ustanove, odnosno visokoškolske ustanove i zaposlenih, praćenje stanja radi samovrednovanja ustanove efikasnim upravljanjem evidencijama, korišćenje raspoloživih resursa lokalne zajednice u skladu sa potrebama obrazovanja i vaspitanja, unapređivanje saradnje i puno uključivanje roditelja učenika u obrazovno-vaspitni proces, praćenje, proučavanje i unapređivanje obrazovnog nivoa studenata u procesu obrazovanja, kao i priprema izveštaja i obavljanje drugih poslova iz nadležnosti ustanove, odnosno visokoškolske ustanove.
Podaci iz registra iz člana 175. stav 4. ovog zakona obrađuju se u statističke svrhe radi obezbeđivanja praćenja indikatora radi sprovođenja statističkih istraživanja i analiza kvaliteta, efikasnosti i efektivnosti sistema obrazovanja i vaspitanja i sistema visokog obrazovanja u cilju planiranja i preduzimanja mera obrazovne i upisne politike, preduzimanja preventivnih mera za smanjenje osipanja dece, učenika i odraslih na svim nivoima obrazovanja i vaspitanja, praćenja obuhvata i napredovanja studenata, praćenja kvaliteta studijskih programa, kao i mera u skladu sa potrebama tržišta rada i veće zapošljivosti, sprovođenja nacionalnih i međunarodnih istraživanja i učešća u komparativnim i evaluacionim studijama radi kreiranja i unapređivanja politike u oblasti obrazovanja i vaspitanja i visokog obrazovanja, praćenja profesionalnog statusa i koordiniranja i organizovanja stručnog usavršavanja zaposlenih, analiziranja stanja finansiranja sistema obrazovanja i vaspitanja i sistema visokog obrazovanja; izveštavanje о obrazovnim indikatorima po preuzetim međunarodnim obavezama i učešću u programima Evropske unije za saradnju u oblasti obrazovanja i visokog obrazovanja, kao i efikasno obavljanje drugih poslova iz nadležnosti Ministarstva."
Član 18.
Naziv člana i član 182. menjaju se i glase:
"Primaoci podataka iz evidencija i registara
Član 182.
Lice na koje se podaci odnose ostvaruje prava u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita podataka o ličnosti.
Primalac podataka iz evidencija iz člana 175. stav 2. ovog zakona može biti i državni i drugi organ i organizacija, kao i pravno i fizičko lice, pod uslovom da je zakonom ili drugim propisima ovlašćeno da traži podatke, da su ti podaci neophodni za izvršenje poslova iz njegove nadležnosti ili služe za potrebe istraživanja, uz obezbeđivanje zaštite podataka o ličnosti.
Primalac podataka iz registara iz člana 175. stav 4. ovog zakona može biti i državni i drugi organ i organizacija, kao i pravno i fizičko lice, pod uslovom da je zakonom ili drugim propisima ovlašćeno da traži podatke, da su ti podaci neophodni za izvršenje poslova iz njegove nadležnosti, uz obezbeđivanje zaštite podataka o ličnosti.
Primalac podataka iz registara iz člana 175. stav 4. ovog zakona je i Agencija za kvalifikacije (u daljem tekstu: Agencija), uz obezbeđivanje zaštite podataka o ličnosti.
Podatke iz registara iz člana 175. stav 4. ovog zakona i podatke o osiguranicima iz Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja agencija obrađuje u elektronskom obliku u svrhu praćenja i merenja efekata implementacije kvalifikacija na zapošljavanje, odnosno zapošljivosti prema stečenim kvalifikacijama i završenim studijskim programima, praćenja nacionalnih trendova zapošljavanja i poređenja sa trendovima u inostranstvu, kao i praćenja aktivne politike zapošljavanja u cilju povećanja zaposlenosti.
Podaci koje Agencija obrađuje iz Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja su:
1) jedinstveni matični broj građana;
2) evidencioni broj za strane državljane;
3) zanimanje, prema klasifikaciji zanimanja, koje se zahteva za radno angažovanje na određenim poslovima, odnosno radnom mestu;
4) vrstu i nivo kvalifikacije, odnosno obrazovanja koji su uslovi za radno angažovanje na određenim poslovima, odnosno radnom mestu;
5) vrstu i nivo kvalifikacije, odnosno obrazovanja koje lice ima;
6) datum početka osiguranja;
7) osnov osiguranja;
8) broj časova provedenih na radu nedeljno;
9) vrstu radnog angažovanja (radni odnos i rad van radnog odnosa);
10) podatak o zaposlenju kod više poslodavaca;
11) datum dejstva promene u toku osiguranja;
12) datum i osnov prestanka osiguranja;
13) osnovice doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, visinu uplaćenih doprinosa za obavezno socijalno osiguranje i period na koji se ta uplata odnosi;
14) podatke o uplati doprinosa po osnovu ugovorene naknade."
Član 19.
Član 183. menja se i glasi:
"Član 183.
Ustanova, visokoškolska ustanova, odnosno ustanova učeničkog i studentskog standarda ažurira podatke u evidencijama koje vodi na dan nastanka promene, a najkasnije 15 dana od dana promene.
Podaci iz stava 1. ovog člana unose se u registre iz člana 175. stav 4.ovog zakona na dan nastanka promene, a najkasnije 30 dana od dana promene.
Podaci iz evidencije iz člana 175. stav 2. ovog zakona čuvaju se na način i u rokovima propisanim posebnim zakonom.
Podaci iz registra iz čl. 178, 178a, 180b i 180v čuvaju se trajno.
Podaci iz registra dece, učenika, odraslih i studenata čuvaju se trajno, osim podataka o socijalnom i funkcionalnom statusu deteta, učenika i odraslog koji se čuvaju pet godina od prestanka obrazovnog statusa, odnosno podataka o socijalnom i zdravstvenom statusu studenata koji se čuvaju do prestanka statusa studenta o kome se vode.
Podaci iz registra iz čl. 180 i 180a čuvaju se trajno."
Član 20.
Članu 184. menja se i glasi:
"Član 184.
Ustanova, visokoškolska ustanova, odnosno ustanova učeničkog i studentskog standarda obezbeđuje mere zaštite od neovlašćenog pristupa i korišćenja podataka iz evidencija koje vodi.
Ministarstvo obezbeđuje mere zaštite od neovlašćenog pristupa i korišćenja podataka u JISP-u.
Za potrebe naučnoistraživačkog rada i prilikom obrade podataka i izrade analiza lični podaci koriste se i objavljuju na način kojim nije omogućeno otkrivanje podataka o ličnosti.
Poslove administriranja JISP-a i registara iz člana 175. stava 4. ovog zakona obavlja posebno ovlašćeno lice u Ministarstvu.
Bliže uslove u pogledu mera bezbednosti i zaštite podataka iz evidencija i registara propisuje ministar."
Član 21.
U članu 189. posle stava 1. dodaje se stav 2. koji glasi:
"Bliže uslove i merila za utvrđivanje ekonomske cene za ostvarivanje delatnosti predškolskog vaspitanja i obrazovanja po detetu iz stava 1. tačka 1) ovog člana, propisuje ministar."
Član 22.
Član 193. menja se i glasi:
"Član 193.
Novčanom kaznom od 50.000 do 1.000.000 dinara kazniće se za prekršaj primalac podataka iz registra iz člana 175. stav 4. ovog zakona - pravno lice ukoliko dobijene podatke koristi ili objavljuje suprotno svrsi koju je naznačio u svom zahtevu i ovom zakonu (član 182. stav 3).
Novčanom kaznom od 5.000 do 100.000 dinara kazniće se za prekršaj primalac podataka iz registra iz člana 175. stav 4. ovog zakona - fizičko lice ukoliko dobijene podatke koristi ili objavljuje suprotno svrsi koju je naznačio u svom zahtevu, odnosno suprotno ugovoru i ovom zakonu (član 182. stav 3).
Novčanom kaznom u iznosu od 50.000 do 100.000 dinara kazniće se za prekršaj ustanova, odnosno visokoškolska ustanova o kojoj se vodi registar, ukoliko ne unosi i mesečno ažurira podatke u odgovarajuće registre, u skladu sa članom 183. ovog zakona.
Novčanom kaznom u iznosu od 5.000 do 50.000 dinara kazniće se za prekršaj odgovorno lice ustanove, odnosno visokoškolske ustanove za prekršaj iz stava 3. ovog člana."
Član 23.
Ustanova, odnosno visokoškolska ustanova će pokrenuti postupak za dodelu JOB-a svoj deci, učenicima, odraslima i studentima, koji su u sistemu obrazovanja i vaspitanja, odnosno u sistemu visokog obrazovanja ili su bili u tom sistemu počev od školske 2016/2017. godine, a na osnovu podataka iz evidencija čiji je rukovalac.
Član 24.
Ministar će doneti podzakonske akte za sprovođenje ovog zakona u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Član 25.
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaju da važe odredbe čl. 114-117, čl. 119- 122, član 123. st. 1-3. i stav 5, član 124. i član 153. Zakona o visokom obrazovanju ("Službeni glasnik RS", br. 88/17, 27/18 - dr. zakon, 73/18 i 67/19).
Član 26.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
IZ OBRAZLOŽENJA
II. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA
Osnovni razlog za donošenje izmena i dopuna Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja (u daljem tekstu: Nacrt zakona) jeste potreba usklađivanje odredaba Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja (u daljem tekstu: Zakon), u delu koji se odnosi na evidencije u obrazovanju i vaspitanju - naročito odredaba kojim je uređen Jedinstveni informacioni sistem prosvete (JISP), Jedinstveni obrazovni broj (JOB), svrha obrade podataka, prijem podataka i sl. sa novim Zakonom o zaštiti podataka o ličnosti ("Službeni glasnik RS", broj 87/18), koji je u primeni od 22.08.2019. godine. Posebno, na predloženi način u sistemu prosvete se jednim zakonom uspostavlja i uređuje Jedinstveni informacioni sistem prosvete, koji će obuhvatiti preduniverzitetsko obrazovanje i vaspitanje - predškolsko, osnovno i srednje obrazovanje i vaspitanje, obrazovanje odraslih, uključujući i učenički i studentski standard ali i visoko obrazovanje, tako da je predloženo brisanje odgovarajućih odredaba u Zakonu o visokom obrazovanju.
Drugi razlog za izmene i dopune Zakona je preciziranje i pojašnjenje manjeg broja odredaba kojima se uređuje predškolsko, osnovno i srednje obrazovanje i vaspitanje, budući da je tokom dosadašnje primene uočeno da način na koji su formulisane u važećem Zakonu unosi nedoumice i neujednačenost tokom njihove primene. Predloženim izmenama i dopunama nije izmenjena suština, odnosno smisao tih odredaba.
Problemi koji Nacrtom zakona treba da se reše kao i ciljevi rešenja koja su predložena su:
1) Usklađivanje sa odredbama novog Zakona o zaštiti podataka o ličnosti;
2) Uspostavljanje efikasnijeg sistema Jedinstvenog informacionog sistema prosvete (JISP) - kao skup baza podataka i računarskih programa, potrebnih za prikupljanje i obradu podataka u evidencijama i registrima, uz obezbeđivanje zaštite podataka o ličnosti. Ustanova, visokoškolska ustanova, odnosno ustanova učeničkog i studentskog standarda vodi evidenciju o deci, učenicima, odraslima i studentima obuhvaćenim formalnim obrazovanjem, o roditeljima, odnosno drugim zakonskim zastupnicima i o zaposlenima, u skladu sa ovim i posebnim zakonom, zakonom kojim se uređuje visoko obrazovanje i zakonom kojim se uređuje učenički i studentski standard.
U pogledu odredaba koje se odnose na Jedinstveni informacioni sistem prosvete, tokom 2019. godine započet je proces njegovog razvoja koji treba da omogući donošenje odluka na osnovu informacija u cilju obezbeđivanja kvalitetnog i efikasnog sistema obrazovanja i vaspitanja.
U sastavu Jedinstvenog informacionog sistema prosvete (JISP) ustanova, visokoškolska ustanova i ustanova učeničkog i studentskog standarda elektronski vodi evidencije, a Ministarstvo vodi registre. Za punu funkcionalnost sistema koja podrazumeva, između ostalog, statističku obradu podataka i kreiranje izveštaja iz registara neophodno je obezbediti kompatibilnost podataka i vezu između evidencija i registara. Razvoj sistema za dodelu Jedinstvenog obrazovnog broja (JOB) neophodno je započeti u što kraćem roku kako bi se omogućila integracija sistema esDnevik i JISP. U Republici Srbiji 1500 obrazovnih ustanova elektronski vodi evidencije upotrebom softverskog rešenja esDnevik.
Sve obrazovne ustanove u Republici Srbiji imaju pristup internetu i mogućnost korišćenja JISP-a (preduslov: sve ustanove koriste postojeće softversko rešenje IS Dositej).
Implementacija i puna funkcionalnost JISP-a je jedan od strateških prioriteta Vlade Republike Srbije, koji treba da omogući podizanje efikasnosti, efektivnosti, ekonomičnosti i pouzdanosti poslovnih procesa, kao i precizno praćenje progresa rada, veću transparentnost u radu, mogućnost racionalnog planiranja resursa i budućih investicija. Uspešna implementacija JISP sistema omogućiće podizanje kvaliteta života građana u smislu pojednostavljenja procedura i smanjenja troškova, i znatno pojednostavio rad državnih organa.
3) Preciznije uređivanje pitanja obrazovanja učenika migranta i učenika koji ne poznaju jezik na kome se izvodi obrazovno-vaspitni rad, radi unapređivanje dostupnosti i kvaliteta obrazovanja za sve učenike.
Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja je i u dosadašnjem zakonodavnom okviru nastojalo da, poštujući garancije prava iz oblasti obrazovanja, donelo nekoliko dokumenata kojima se reguliše upis i proces obrazovanja učenika migranta, ali i učenika koji ne poznaju jezik na kome se izvodi obrazovno-vaspitni rad ili pojedine programske sadržaje od značaja za nastavak obrazovanja i vaspitanja (između ostalog, Stručno uputstvo za uključivanje učenika izbeglica/tražilaca azila u sistem obrazovanja i vaspitanja, kojim je propisano da škola mora da pripremi i realizuje Plan podrške deci migrantima na nivou škole i Plan podrške svakom detetu. Kao podrška školama za aktivan rad na inkluziji učenika migranata u sistem obrazovanja donet je Priručnik za primenu Stručnog uputstva, kao i brošure o upisu dece i to na jezicima: farsi, urdu, arapski, engleski, paštu, kako bi adekvatno informisali roditelje i staratelje o mogućnostima obrazovanja dece u periodu u kome borave u Republici Srbiji. Za školske timove su organizovane obuke za primenu Stručnog uputstva za uključivanje učenika izbeglica/tražilaca azila u sistem obrazovanja i vaspitanja. Doneti su akti kojima se propisuje Plan i program nastave i učenja Srpskog kao stranog jezika i Opšti standardi postignuća za predmet Srpski kao strani jezik za kraj prvog i drugog ciklusa obaveznog obrazovanja, opšteg srednjeg obrazovanja i osnovnog obrazovanja odraslih.
Ciljevi primenjenog pristupa:
- unapređivanje dostupnosti i kvaliteta obrazovanja za učenika migranta, kao i za učenika koji ne poznaju jezik na kome se izvodi obrazovno-vaspitni rad ili pojedine programske sadržaje od značaja za nastavak obrazovanja i vaspitanja;
- doprinos povećanju obuhvata učenika iz društveno osetljivih grupa i rad na unapređivanju njihovih obrazovnih postignuća.
Ova pristup pokazao se kao veoma delotvoran, a razlikuje se od pristupa u zemljama Zapadne Evrope koje pribegavaju integraciji migranata gde se jezik sredine uči u zasebnim odeljenjima ili školama za decu migrante, pa tek nakon savladanog jezika sredine ulaze u državne škole.
4) Omogućavanje veće dostupnosti kvalitetnog obrazovanja za svu deci sa smetnjama u razvoju i invaliditetom, putem izrade smernica kojima bi se unapredio njihov obrazovno-vaspitni rad i sagledale potrebe i mogućnosti svakog pojedinačnog deteta, kao i grupe u celosti; te je stoga izvršeno pojašnjenje kojim se omogućava da se smernicama bliže uredi način prilagođavanja programa nastave i učenja i pružanje individualne, odnosno grupne dodatne podrške za učenike sa smetnjama u razvoju i invaliditetom u školama za učenike sa smetnjama u razvoju. Zbog promenjene strukture učenika u ovim školama (sve veći procenat dece sa višestrukim smetnjama), ove škola su pred izazovom kako da obezbede složeni sistem dodatne podrške uz puno uvažavanje obrazovnih, socijalnih i zdravstvenih potreba deca i učenika koji ih pohađaju, u ovim školam se pored redovne nastave organizuju različiti grupne i individualne aktivnosti koje zahtevaju značajnija prilagođavanja školskog programa. Kroz smernice će škole dobiti instrukciju na koji način se ovakva prilagođavanja mogu uraditi, uz poštovanje najboljeg interesa deteta.
Sve navedene probleme i navedene ciljeve, ne bi bilo moguće rešiti, odnosno ostvariti bez donošenja izmena i dopuna Zakona, imajući u vidu da je ovu materiju nije moguće urediti podzakonskim aktom, što je ujedno i razlog koji donošenje zakona čini jedinim načinom za rešavanje problema.
III. OBJAŠNjENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I POJEDINAČNIH REŠENjA
Članom 1. Nacrta zakona vrši se dopuna u članu 1. Zakona, tako što se precizira da se ovim zakonom uspostavlja i uređuje Jedinstveni informacioni sistem prosvete predškolskog, osnovnog i srednjeg obrazovanja i vaspitanja, obrazovanja odraslih, visokog obrazovanja i učeničkog i studentskog standarda. Na predloženi način obezbeđuje se da se u Ministarstvu vodi samo jedan registar.
Član 2. Nacrta zakona, kojim se menja član 23. Zakona, precizirano je da učenje jezika koji ustanova organizuje za dete i učenika koji je strani državljani, lice bez državljanstva i tražilac državljanstva, kao i za prognana i raseljena lica, izbeglice i migrante i decu i učenike koji su vraćeni u zemlju na osnovu sporazuma o readmisiji, zapravo predstavlja nastavu srpskog kao stranog jezika, kao i da dete stranog državljanina, lica bez državljanstva i tražioca državljanstva pohađa taj program besplatno pod uslovom reciprociteta ili na teret roditelja, odnosno drugog zakonskog zastupnika, u organizaciji, odnosno prostorijama ustanove koju odredi ministar.
Članom 3. Nacrta zakona, kojim se menja član 56. Zakona, dodata je odredba da osnovna muzička, odnosno baletska škola mogu da ostvaruju i program srednjeg muzičkog, odnosno baletskog obrazovanja i vaspitanja, čime je izvršeno preciziranje odredbe i njeno usklađivanje sa potrebama prakse.
Članom 4. Nacrta zakona, kojim se menja član 60. Zakona, izvršeno je pojašnjenje u vezi sa pružanjem dodatne podrške učenicima sa smetnjama u razvoju i invaliditetom, te propisano da planovi nastave i učenja u osnovnom i srednjem obrazovanju i vaspitanju sadrže i smernice za prilagođavanje programa i pružanje individualne, odnosno grupne dodatne podrške za učenike sa smetnjama u razvoju i invaliditetom koji obrazovanje stiču, kada je to u najboljem interesu u školi za obrazovanje i vaspitanje učenika sa smetnjama u razvoju, a na osnovu mišljenja interresorne komisije i uz saglasnost roditelja, odnosno drugog zakonskog zastupnika učenika.
Članom 5. Nacrta zakona, kojim se menja član 73. Zakona, precizirano je, odnosno naglašeno da učenik polaže razredni ispit u skladu sa posebnim zakonom, budući da je u posebnim zakonima koji uređuju osnovno, odnosno srednje obrazovanje i vaspitanje, polaganje razrednog ispita već uređeno na odgovarajući način.
Članom 6. Nacrta zakona, kojim se menja član 96. Zakona, reči "verifikacija ustanove", zamenjene su rečima o "odobrenju za rad", imajući u vidu da je ovaj termin adekvatniji imajući u vidu prirodu ovog postupka, činjenično stanje i status strane ustanove.
Članom 7. Nacrta zakona brisan je naziv člana i član 174. Zakona, a pitanje evidencije o deci, učenicima i odraslima koje vodi ustanova je uređeno na drugačiji način kroz predložena rešenja u Nacrtu zakona.
Članom 8. Nacrta zakona promenjen je naziv dela: "IX. Evidencije u obrazovanju i vaspitanju", u naziv: "IX. Jedinstveni informacioni sistem prosvete" u skladu sa koncepcijom i predloženim rešenjima u Nacrtu zakona.
Članom 9. Nacrta zakona naziv člana i član 174. brišu se, a pitanje vođenja evidencija je uređeno na drugačiji način u članu 10. Nacrta zakona (član 175.Zakona).
Članom 10. Nacrta zakona, kojim se menja član 175. Zakona, definisano je uspostavljanje Jedinstvenog informacionog sistema prosvete (JISP) kao skup baza podataka i računarskih programa, potrebnih za prikupljanje i obradu podataka u evidencijama i registrima, uz obezbeđivanje zaštite podataka o ličnosti. Ustanova, visokoškolska ustanova, odnosno ustanova učeničkog i studentskog standarda vodi evidenciju o deci, učenicima, odraslima i studentima obuhvaćenim formalnim obrazovanjem, o roditeljima, odnosno drugim zakonskim zastupnicima i o zaposlenima, u skladu sa ovim i posebnim zakonom, zakonom kojim se uređuje visoko obrazovanje i zakonom kojim se uređuje učenički i studentski standard. U okviru JISP-a ustanova vodi evidencije, a Ministarstvo - registre, u koje se unose podaci iz evidencija Precizirano je i da Ministarstvo uspostavlja JISP i njime upravlja uz tehničku podršku odgovarajuće službe Vlade.
Članom 11. Nacrta zakona menja se član 176. Zakona. Predloženim odredbama precizno se uređuju pitanja u vezi sa formiranjem jedinstvenog obrazovnog broja (JOB). Prema predloženim rešenjima nesporno je da se prikupljanje podataka, u svrhu dodele JOB-a detetu, učeniku, odraslom i studentu, kao i u svrhu izrade statističkih podataka vrši na način kojim nije omogućeno otkrivanje podataka o ličnosti.
Članom 12. Nacrta zakona menja se naziv člana i član 177. Zakona. Precizirani su podaci iz evidencije o deci, učenicima i odraslima i o roditeljima, odnosno drugim zakonskim zastupnicima koji se unose u registar dece, učenika, odraslih i studenata preko JOB-a, u skladu sa ovim nacrtom zakona.
Članom 13. Nacrta zakona dodaju se naziv člana i član 178a koji se odnose na podatke u registru akreditovanih visokoškolskih ustanova.
Član 14. Nacrta zakona kojim se menja član 179. Zakona izvršeno je usaglašavanje sa predloženim rešenjima u članu 10. Nacrta zakona.
Članom 15. Nacrta zakona, kojim se menja član 180. Zakona, izvršeno je usaglašavanje sa predloženim rešenjima u članu 10. Nacrta zakona. Posebno, precizirano je da se podaci o zaposlenima u ustanovama učeničkog i studentskog standarda unose u registar zaposlenih u skladu sa ovim i zakonom kojim se uređuje učenički i studentski standard.
Članom 16. Nacrta zakona, izvršena je dopuna, tako što su posle člana 180. dodati nazivi članova i čl. 180a-180v kojima su precizirani podaci u evidencijama i registru koji se vodi (Podaci u evidencijama i registru zaposlenih u visokoškolskim ustanovama; Podaci u registru planovima i programima nastavi i učenja; Podaci u registru akreditovanih studijskih programa).
Članom 17. Nacrta zakona član 181. Zakona koji se odnosi na svrhu obrade podataka izmenjen je u celini, s obzirom da se prema predloženim rešenjima u Nacrtu zakona obrađuju i podaci o kojima visokoškolska ustanova vodi evidenciju. Uređena je svrha obrade podataka o kojima ustanova vodi evidenciju, kao i svrha obrade podataka iz registra iz člana 175. Zakona, tako što je svrha obrade podataka redefinisana, dodatno precizirana i usklađena sa odredbama novog Zakona o zaštiti podataka o ličnosti.
Članom 18. Nacrta zakona, kojim se menja naziv člana i član 182. Zakona, izvršeno je, između ostalog, preciziranje da lice na koje se podaci odnose ostvaruje prava u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita podataka o ličnosti, kao i terminološko usklađivanje sa Zakonom o zaštiti podataka o ličnosti, tako što su reči "korišćenje i korisnik", zamenjene rečima "primalac", definisana su lica koja mogu biti primaoci podataka iz određenog registra i dr..
Članom 19. Nacrta zakona, kojim se menja član 183. Zakona, izvršeno je usaglašavanje člana 183. Zakona sa predloženim rešenjima u čl.10. Nacrta zakona (član 175. Zakona).
Članom 20. Nacrta zakona, kojim se menja član 184. Zakona, uređeno je, između ostalog, da ustanova, visokoškolska ustanova, odnosno ustanova učeničkog i studentskog standarda obezbeđuje mere zaštite od neovlašćenog pristupa i korišćenja podataka iz evidencija koje vodi; da Ministarstvo obezbeđuje mere zaštite od neovlašćenog pristupa i korišćenja podataka u JISP-u; precizno je uređeno da poslove administriranja JISP i odgovarajućih registara obavlja posebno ovlašćeno lice; dato je ovlašćenje za donošenje podzakonskog akta kojim će se urediti bliži uslove u pogledu mera bezbednosti i zaštite podataka iz evidencija i registara.
Članom 21. Nacrta zakona, kojim se menja član 189. Zakona precizirana je nadležnost za donošenje akta kojim se utvrđuju bliži uslovi i merila za utvrđivanje ekonomske cene za ostvarivanje delatnosti predškolskog vaspitanja i obrazovanja po detetu.
Članom 22. Nacrta zakona, kojim se menja član 193. Zakona, izvršeno je usklađivanje kaznenih odredaba sa izmenama i dopunama u članu 18. Nacrta zakona kojim se menja član 182. Zakona.
Član 23. Nacrta zakona uređuje početak primene, odnosno vreme od kada ustanova, odnosno visokoškolska ustanova treba da pokrene postupak za dodelu JOB-a.
Član 24. Nacrta zakona propisuje rok u kome će ministar doneti odgovarajuća podzakonska akta.
Član 25. Nacrta zakona uređuje prestanak važenja određenih odredaba Zakona o visokom obrazovanju, s obzirom na predložena rešenja u Nacrtu zakona.
Član 26. Nacrta zakona sadrži završnu odredbe o stupanju na snagu propisa.
V. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA PO HITNOM POSTUPKU
Predlažemo da se navedeni zakon uputi Narodnoj skupštini radi donošenja po hitnom postupku, jer bi nedonošenje ovog zakona po hitnom postupku moglo da prouzrokuje štetne posledice za rad organa i organizacija.
Posebno ističemo da je neophodno da ovaj zakon u što kraćem roku stupi na snagu i počne da se primenjuje u školskoj 2019/2020. godini, kako bi se sprečile negativne posledice po decu, učenike, odrasle, studente i zaposlene u ustanovama obrazovanja i vaspitanja u pogledu zaštite podataka o ličnosti.
Izvor: Vebsajt Ministarstvo prosvete, 14.10.2019.