ZAKON O ZAPOSLENIMA U AUTONOMNIM POKRAJINAMA I JEDINICAMA LOKALNE SAMOUPRAVE: Odgovori SKGO na pitanja gradova i opština o primeni Zakona

Stalna konferencija gradova i opština (SKGO) objavila je odgovore na postavljena pitanja gradova i opština o primeni Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS", br. 21/2016 - dalje: Zakon).

• Da li član žalbene komisije u skladu sa članom 173. Zakona, može biti imenovano lice koje je funkcioner, odnosno izabrano, postavljeno ili imenovano lice, nekog od organa lokalne samouprave?

Član 178. Zakona propisuje da najmanje dva člana žalbene komisije moraju da imaju stečeno visoko obrazovanje iz naučne oblasti pravne nauke na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 240 ESPB bodova, master akademskim studijama, master strukovnim studijama, specijalističkim akademskim studijama, specijalističkim strukovnim studijama, odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine ili specijalističkim studijama na fakultetu, sa najmanje pet godina radnog iskustva u struci.

Dakle, ovim se ne onemogućava da izabrana, postavljena ili imenovana lica ne mogu da budu članovi žalbene komisije.

Naravno, treba biti obazriv kako se ne bi učestalo primenjivale odredbe iz člana 180. Zakona, a koje se odnose na izuzeće, s obzirom da će predsednik ili član žalbene komisije biti izuzet od vršenja dužnosti u pojedinačnom žalbenom postupku ukoliko postoji lični interes koji on, ili s njime povezano lice, može imati u vezi sa odlukom u čijem donošenju učestvuje.

• Da li sekretar skupštine, koji funkciju vrši od 2004.godine, a koji je do postavljenja na funkciju imao radni odnos na neodređeno vreme u Gradskoj upravi treba od dana primenjivanja Zakona da zaključi sporazum o mirovanju prava i obaveza koja se stiču na radu i po osnovu rada?

Institut mirovanja radnog odnosa zaposlenih u JLS nije nov i ne treba ga vezivati samo za Zakon o zaposlenima u AP i JLS. Naime, član 79. Zakona o radu ("Sl. glasnik RS", br. 24/2005, 61/2005, 54/2009, 32/2013 i 75/2014) propisuje da zaposlenom miruju prava i obaveze koje se stiču na radu i po osnovu rada, osim prava i obaveza za koje je zakonom, opštim aktom, odnosno ugovorom o radu drukčije određeno, između ostalog, ako odsustvuje sa rada zbog izbora, odnosno imenovanja na funkciju u državnom organu, sindikatu, političkoj organizaciji ili drugu javnu funkciju čije vršenje zahteva da privremeno prestane da radi kod poslodavca. Isti član propisuje da zaposleni kome miruju prava i obaveze ima pravo da se u roku od 15 dana od dana prestanka funkcije vrati na rad kod poslodavca. Dakle, navedeno pravo je zagarantovano Zakonom o radu, koji je lex generalis u odnosu na Zakon o zaposlenima u AP i JLS, kao što je bio i u odnosu na Zakon o radnim odnosima u državnim organima ("Sl. glasnik RS", br. 48/91, 66/91, 44/98 - dr. zakon*, 49/99 - dr. zakon**, 34/2001 - dr. zakon***, 39/2002, 49/2005 - odluka USRS, 79/2005 - dr. zakon, 81/2005 - ispr. dr. zakona, 83/2005 - ispr. dr. zakona i 23/2013 - odluka US). Najzad, član 12. Zakona o zaposlenima u AP i JLS detaljno govori o mirovanju radnog odnosa i propisuje da funkcioneru miruju prava i obaveze koje se stiču na radu i po osnovu rada. Mirovanje radnog odnosa u ovom slučaju nije stvar izbora poslodavca ili njegovog dogovora odnosno sporazuma sa zaposlenim, pošto je mirovanje radnog odnosa zagarantovano pravo u zakonom navedenim situacijama.

• Radi pravilne primene Zakona molimo vas da nam date stručno mišljenje kod primene člana 47. i 58. Zakona. Naime da li Veće daje saglasnost na Pravilnik o organizaciji i sistematizaciji radnih mesta u Upravi gradske opštine koji donosi načelnik Uprave?

Član 58. Zakona propisuje da se radna mesta i njihovo razvrstavanje po zvanjima uređuju Pravilnikom. Istim članom je propisano da u jedinici lokalne samouprave, odnosno gradskoj opštini, Pravilnik usvaja Veće. Navedene odredbe su u suprotnosti sa odredbama čl. 59. Zakona o lokalnoj samoupravi ("Sl. glasnik RS", br. 129/2007 i 83/2014 - dr. zakon), koji propisuje da akt o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji opštinske uprave donosi načelnik uz saglasnost opštinskog veća. Ubuduće će se primenjivati odredbe člana 58 Zakona o zaposlenima u AP i JLS, u skladu sa načelom lex posterior derogat legi priori, što dalje znači da Pravilnik usvaja Veće, a ne daje samo saglasnost, kao što je do sada bio slučaj.

• Da li su budućim Pravilnikom obuhvaćena radna mesta službenika i nameštenika?

Radna mesta i njihovo razvrstavanje po zvanjima uređuju se Pravilnikom.

Pravilnikom se utvrđuju opisi radnih mesta, zvanja u kojima su radna mesta razvrstana, potreban broj izvršilaca za svako radno mesto, vrsta i stepen obrazovanja, radno iskustvo i drugi uslovi za rad na svakom radnom mestu.

Izvršilačka radna mesta razvrstavaju se po zvanjima, u zavisnosti od složenosti i odgovornosti poslova, potrebnih znanja i sposobnosti i uslova za rad.

Radno mesto rukovodioca unutrašnje organizacione jedinice ne može biti razvrstano u zvanje niže od zvanja ostalih radnih mesta u njoj.

Zvanja su: samostalni savetnik, savetnik, mlađi savetnik, saradnik, mlađi saradnik, viši referent, referent i mlađi referent.

Izuzetno u organima autonomne pokrajine i grada Beograda utvrđuje se i zvanje viši savetnik.

Navedene odredbe ukazuju da su Pravilnikom obuhvaćena i radna mesta službenika i nameštenika.

• Šta sa radnim mestima postavljenih lica, opštinskih pravobranioca i njihovih zamenika, kao i zaposlenih koji obavljaju npr. administrativne poslove za opštinsko pravobranilaštvo, da li oni donose odvojeno svoju sistematizaciju?

Pravilnik o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta pravobranilaštva predlaže opštinski/gradski pravobranilac. Pravilnik o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta pravobranilaštva je deo objedinjenog Pravilnika, koji potom usvaja Veće.

• Dalje, nakon stupanja na snagu Pravilnika, kada budemo donosili pojedinačna rešenja i ugovore o radu, pored utvrđenih zvanja zaposlenih, kako ćemo odrediti koeficijent za obračun plate počev od 01.12.2016. godine, kada Zakon o sistemu plata počinje da se primenjuje od 01.01.2017.godine?

Članom 39. Zakona o sistemu plata zaposlenih u javnom sektoru ("Sl. glasnik RS", br. 18/2016) propisano je donošenje posebnog zakona kojim će se urediti plate i druga primanja zaposlenih u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, kao i da do početka primene ovog posebnog zakona ostaju na snazi, odnosno da se pravo na platu i druga primanja iz radnog odnosa zaposleni na osnovu propisa koji su na snazi do početka primene posebnog zakona.

Kako se rešenjima o razvrstavanju i ugovorima o radu ne zasniva radni odnos, već se nastavlja radni odnos koji je ranije zasnovan, to se u ovim aktima konstatuje nastavak tog radnog odnosa, pa u tom smislu se konstatuje da zaposleni nastavlja da ostvaruje pravo na platu prema važećim propisima, odnosno konstatuje se da zadržava zatečeni koeficijent, uz navođenje pojedinačnog akta kojim je utvrđena visina prava na platu, odnosno visina koeficijenta (rešenje o koeficijentu), odnosno navodi se koji je koeficijent zaposleni imao u trenutku stupanja na snagu Pravilnika.

• U delu Pitanja i odgovori u vezi sa primenom Zakona o zaposlenima u AP i JLS dat je odgovor da broj pomoćnika gradonačelnika, odnosno predsednika opštine kao i druga lica koja zasnivaju radni odnos na radnim mestima u kabinetu se uračunava u ukupan broj zaposlenih. Da li to znači da broj pomoćnika gradonačelnika, odnosno predsednika opštine kao i druga lica koja zasnivaju radni odnos na radnim mestima u kabinetu se uračunava u broj zaposlenih na određeno vreme iz člana 10 stav 1 Zakona o načinu određivanja maksimalnog broja zaposlenih u javnom sektoru i da zajedno sa zaposlenima na određeno vreme zbog povećanog obima posla, lica angažovanih po ugovoru o delu, ugovoru o privremenim i povremenim poslovima i lica angažovanih po drugim osnovima, ne može biti veći od 10% broja zaposlenih na neodređeno vreme?

Radni odnos može se zasnovati i za vreme čije trajanje je unapred određeno (radni odnos na određeno vreme) na radnim mestima u kabinetu gradonačelnika, predsednika opštine ili predsednika gradske opštine, dok traje dužnost tih izabranih lica (pomoćnici gradonačelnika, odnosno predsednika opštine kao i druga lica koja zasnivaju radni odnos na radnim mestima u kabinetu) i njihov broj se svakako uračunava u ukupan broj zaposlenih odnosno uračunava se u broj zaposlenih na određeno vreme, a time i u smislu odredbi člana 10. Zakona o načinu određivanja maksimalnog broja zaposlenih u javnom sektoru ("Sl. glasnik RS", br. 68/2015 i 81/2016 - odluka US).

• Obraćamo vam se sa molbom za mišljenje da li se u Upravu Gradske opštine mogu sporazumom o preuzimanju preuzeti zaposleni iz Javnog preduzeća, čiji je osnivač Gradska opština i kod koje je Javnog preduzeće indirektni budžetski korisnik?

Poslodavac može preuzeti od drugog poslodavca iz člana 4. ovog zakona, odnosno iz državnog organa, bez konkursa, službenika koji je u radnom odnosu na neodređeno vreme.

Preuzimanje službenika vrši se na osnovu sporazuma o preuzimanju uz saglasnost službenika koji se preuzima. Službenik može biti preuzet na radno mesto koje je razvrstano u isto, neposredno niže ili neposredno više zvanje.

Službenik može biti preuzet na radno mesto razvrstano u neposredno više zvanje ukoliko ispunjava uslove za napredovanje.

U narednom periodu, jedinice lokalne samouprave će biti u mogućnosti da organizuju dve vrste internih konkursa sa različitim procedurama, namenjene različitim vrstama zaposlenih. Naime, interni konkurs koji se sprovodi u okviru internog tržišta rada u jedinici lokalne samouprave predviđen je za popunjavanje nepopunjenih radnih mesta u organizacionim oblicima u sistemu lokalne samouprave, koji omogućava da zaposleni u jednom organizacionom obliku koji ima viškove zaposlenih ili prestaje sa radom, mogu putem internog konkursa, zasnovati radni odnos na nepopunjenom radnom mestu u drugom organizacionom obliku u okviru sistema jedince lokalne samouprave. Ova procedura uređena je Zakonom o načinu određivanja maksimalnog broja zaposlenih u javnom sektoru i Uredbom o internom konkursu ("Sl. glasnik RS", br. 17/2016) koja iz njega proizilazi.

Sa druge strane, interni konkurs koji se sprovodi na osnovu Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i JLS je namenjen samo za službenike i to one na izvršilačkim radnim mestima, koji su zaposleni na neodređeno vreme kod onog poslodavca koji oglašava interni konkurs. Pravo učešća na internom konkursu imaju službenici u istom zvanju ili službenici koji ispunjavaju uslove za napredovanje u zvanje u koje je razvrstano radno mesto koje se popunjava. Ova procedura uređena je Zakonom o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i JLS i Uredbom o internom konkursu koja iz njega proizilazi.

Dakle, radi se o dva potpuno različita postupka koji imaju različite ciljeve i odnose se na različite vrste zaposlenih.

• Da li se (u skladu sa Uredbom o razvrstavanju radnih mesta i merilima za opis radnih mesta službenika u AP i JLS) radna mesta rukovodilaca užih unutrašnjih jedinica u gradovima i opštinama mogu obavljati u zvanju višeg savetnika? S tim u vezi, čl. 12. (st. 1) i čl. 21. Uredbe su međusobno suprotstavljeni, odnosno član 21. nije u dovoljnoj meri preciziran.

Pre svega treba imati u vidu odredbe samog Zakona o zaposlenima u AP i JLS. Konkretno, član. 59. propisuje da su zvanja: samostalni savetnik, savetnik, mlađi savetnik, saradnik, mlađi saradnik, viši referent, referent i mlađi referent.

Izuzetno od navedenog, u organima autonomne pokrajine i grada Beograda utvrđuje se i zvanje viši savetnik. Dakle, zvanje višeg savetnika se utvrđuje samo u organima autonomne pokrajine i grada Beograda, ali ne i organima drugih jedinica lokalne samouprave.