ZAKON O ELEKTRONSKIM MEDIJIMA: Interpretativno saopštenje REM-a u vezi sa primenom člana 106. Zakona

U vezi sa objavljivanjem Liste televizijskih programa za koje je predviđen obavezan prenos kao mera zaštite medijskog pluralizma od 10.10.2017. godine i položajem operatora elektronskih komunikacionih mreža u vezi sa poštovanjem navedene obaveze, Savet REM-a ističe da je navedena lista utvrđena u skladu sa odredbama stava 1. člana 106. Zakona o elektronskim medijima ("Sl. glasnik RS", br. 83/2014 i 6/2016 - dr. zakon - dalje: Zakon) i to u cilju ostvarivanja javnog interesa i zaštite medijskog pluralizma.

Savet napominje da su do objavljivanja predmetne liste, operatori elektronskih komunikacionih mreža, osim operatora za terestrička emitovanja, bili dužni da shodno odredbi st. 10. člana 100. Zakona prenose odnosno distribuiraju i emituju osnovne programe javnog medijskog servisa u zoni njihovog pokrivanja te kako JMU RADIO TELEVIZIJA SRBIJE ima dva osnovna programa i JMU RADIO TELEVIZIJE VOJVODINE 2 osnovna programa, to su operatori do 10.10.2017. godine svi distribuirali bez naknade predmetna dva televizijska programa dok su operatori na teritoriji Autonomne pokrajine Vojvodina distribuirali bez naknade četiri televizijska programa.

Nakon objavljivanja Liste od 10.10.2017. godine, operatori su dužni da distribuiraju i emituju šest televizijskih programa i to bez naknade (a na teritoriji Autonomne pokrajine Vojvodine osam televizijskih programa), i to navedena dva osnovna programa JMU RADIO TELEVIZIJE SRBIJA (i dva osnovna programa JMU RADIO TELEVIZIJA VOJVODINE) te četiri televizijska programa pružaoca medijskih usluga navedenih u listi: O2.TV, Nacionalna Happy TV, TV PINK i PRVA TV.

U vezi sa navedenim, Savet ukazuje na odredbe st. 2. čl. 106. Zakona koje propisuju da je, u postupku utvrđivanja liste televizijskih i radijskih programa koje su operatori dužni da prenose, REM dužan da poštuje načela srazmernosti i javnosti i vodeći računa da obaveze koje se propisuju operatoru ne budu nerazumne.

Imajući u vidu da je operatorima već ustanovljenja obaveza prenosa navedenih programa bez naknade, što samo po sebi već ukazuje da su operatori izloženi određenim dodatnim troškovima u vezi sa prenosom navedenih televizijskih programa bez mogućnosti naplate bilo kakve naknade po navedenom osnovu, nedvosmisleno proizilazi da operatori ne mogu biti izloženi bilo kakvim dodatnim troškovima po osnovu eventualne naknade koju bi potraživala navedena četiri pružaoca medijskih usluga za distribuiranje i emitovanje njihovih televizijskih programa od strane operatora što bi bilo u suprotnosti sa pomenutom odredbom st. 2. čl. 106. Zakona.

Dakle, u vezi sa pitanjem da li navedena četiri pružaoca medijskih usluga mogu zahtevati od operatora plaćanje naknade za distribuiranje i emitovanje njihovih televizijskih programa sa nacionalnom pokrivenošću koji su navedeni u Listi od 10.10.2017. godine, Savet REM-a navodi da pružaoci medijskih usluga ne mogu osnovano zahtevati od operatora elektronskih komunikacionih mreža plaćanje naknade za distribuiranje i emitovanje televizijskih programa koji su navedeni u Listi televizijskih programa za koje je predviđen obavezan prenos kao mera zaštite medijskog pluralizma, tim pre što su navedeni pružaoci medijskih usluga u postupku izdavanja dozvola kao dokaz o ekonomskoj samoodrživosti dostavili projekciju svog poslovanja bez prihoda od operatora.

Savet ističe da u situaciji kada je operatorima elektronskih komunikacionih mreža ustanovljenja obaveza da bez naknade vrše prenos navedenih šest televizijskih programa (na teritoriji Autonomne pokrajine Vojvodine osam televizijskih programa), što za posledicu ima uvećanje troškova poslovanja navedenih operatora, nema bilo kakvog pravnog niti racionalnog osnova da se navedeni operatori dovedu u poziciju i da plaćaju naknadu pružaocima medijskih usluga za izvršavanje obaveze prenosa TV programa koja je ustanovljena od strane nadležnog regulatornog tela.

S obzirom da je obaveza prenosa navedena četiri televizijska programa ustanovljena u javnom interesu i radi zaštite medijskog pluralizma, jasno proizilazi da ostvarenje javnog interesa ne podrazumeva da se operatori, pored navedene obaveze prenosa TV programa, izlažu i finansijskim obavezama prema pružaocima medijskih usluga po osnovu naknade za odobravanje distribuiranja njihovih televizijskih programa, i to mimo svoje volje.

Ukoliko bi se pak zauzelo stanovište da navedena četiri pružaoca medijskih usluga mogu zahtevati plaćanje naknade za distribuiranje i emitovanje njihovih programa od operatora kojima je navedena obaveza ustanovljenja od strane REM-a, to bi uzročno-posledično dovelo do situacije da se pružalac medijske usluge i operator ne mogu dogovoriti oko visine naknade te bi ili izostalo odobrenje pružaoca medijskih usluga za distribuiranje njegovog programa ili bi operator zbog izostanka sporazuma o naknadi odbio distribuiranje i emitovanje navedenog TV programa, a što bi konsekventno prouzrokovalo da se odluka REM-a o obaveznom prenosu navedena četiri televizijska programa ne sprovodi, što je pravno neodrživo.

Naime, izostanak dogovora oko visine eventualne naknade za odobravanje distribuiranja i emitovanja te samim tim i izostanak distribuiranja navedenog programa od strane konkretnog operatora, predstavljao bi izvršenje privrednog prestupa od strane navedenog operatora s obzirom da izostajanje poštovanja dužnosti obaveznog prenosa predstavlja privredni prestup u skladu sa odredbama čl. 109. Zakona.

Imajući u vidu prethodno navedeno, kao i neophodnost da se akt REM-a kojim je ustanovljena obaveza prenosa navedena četiri televizijska programa u celosti provede i to upravo radi ostvarenja javnog interesa i zaštite medijskog pluralizma, jasno proizilazi neosnovanost stava da distribuiranje navedena četiri televizijska programa od operatora može biti uslovljeno plaćanjem naknade pružaocu medijske usluge.

U vezi sa pitanjem da li je potrebna saglasnost pružaoca medijskih usluga za distribuiranje i emitovanje TV programa koji su naznačeni u Listi od 10.10.2017. godine, Savet REM-a navodi da nije potrebna bilo kakva saglasnost pružaoca medijske usluge u vezi sa navedenim, s obzirom da je obaveza prenosa ustanovljena neposredno od strane nadležnog regulatornog tela za elektronske medije na osnovu zakonskog ovlašćenja iz st. 1. čl. 106. Zakona te da pravni osnov za distribuiranje predmetnih programa postoji i isti je definisan upravo u navedenoj odluci REM-a, odnosno utvrđenoj Listi televizijskih programa.

S obzirom da dakle postoji pravni osnov za distribuiranje i emitovanje navedenih televizijskih programa, jasno proizilazi i da operatori navedenim distribuiranjem i emitovanjem ne krše niti mogu kršiti autorsko i srodna prava imalaca navedenih prava odnosno pružalaca medijskih usluga s obzirom da operatori potpuno legalno vrše distribuiranje navedenih programa i to upravo na osnovu akta nadležnog regulatornog tela.

Povreda autorskog i srodnih prava bi postojala u situaciji da operatori vrše distribuiranje TV programa koji nisu obuhvaćeni Listom nadležnog regulatornog tela, te kako se u konkretnom slučaju radi o emitovanju programa koji su obuhvaćeni Listom od 10.10.2017 godine, nedvosmisleno proizilazi da operatori poštovanjem odluke REM-a u vezi sa obaveznim prenosom određenih TV programa ne krše bilo koja prava bilo kog pružaoca medijskih usluga.

 Ukratko, obaveza prenosa navedenih šest televizijskih programa (na teritoriji Autonomne pokrajine Vojvodine osam televizijskih programa) od strane operatora, i to bez naknade, jeste obaveza ustanovljena Zakonom i to obaveza prenosa osnovnih programa javnog servisa neposredno na osnovu samog zakona te obaveza prenosa navedena četiri televizijska programa na osnovu odgovarajućeg akta REM-a, te operatori u vezi sa dužnošću ispunjenja imperativne obaveze u vezi sa prenosom navedenih televizijskih programa nemaju obavezu pribavljanja saglasnosti od pružalaca medijskih usluga niti imaju bilo kakvu obavezu prema pružaocima medijskih usluga na ime plaćanja bilo kakve naknade za distribuiranje i emitovanje navedenih programa.