NACRT ZAKONA O IZMENAMA I DOPUNAMA ZAKONA O VRAĆANJU ODUZETE IMOVINE I OBEŠTEĆENJU: OMOGUćENO VRAćANJE ODUZETE IMOVINE I U SUVLASNIčKIM UDELIMA, ODNOSNO U SUSVOJINU. UKOLIKO JE NEKOMASIRANO DRżAVNO POLJOPRIVREDNO ZEMLJIšTE PREDMET ZAHTEVA BIVšEG VLASNIKA, A NALAZI SE U FUNKCIJI OBEZBEđIVANJA STRATEšKIH INVESTICIJA, BIVšEM VLASNIKU MOżE SE VRATITI I DRUGO ODGOVARAJUćE POLJOPRIVREDNO ZEMLJIšTE NA PODRUčJU ISTOG UPRAVNOG OKRUGA
Ministarstvo pravde, kao ovlašćeni predlagač, izradilo je Nacrt zakona o izmenama i dopunama Zakona o vraćanju oduzete imovine i obeštećenju (u daljem tekstu: Nacrt zakona).
Kada je u pitanju značenje pojedinih izraza,Nacrtom zakona je predviđeno definisanje pojma oduzetog preduzeća pod kojim se podrazumeva ortačko društvo, komanditno društvo, društvo sa ograničenom odgovornošću, akcionarsko društvo i drugi odgovarajući oblik organizovanja privredne delatnosti, a koje je po važećim propisima u vreme oduzimanja bilo u obavezi da sačinjava završni račun sa bilansom aktive i pasive. Takođe, Nacrtom zakona predviđeno je i preciziranje propisa koji se primenjuju i na osnovu kojih se tumače pojmovi građevinskog zemljišta i drugih građevinskih pojmova.
Odredbama Nacrta zakona predviđa se i izmena odredaba kojima se reguliše vraćanje imovine, odnosno predmet vraćanja i omogućava se vraćanje oduzete imovine i u suvlasničkim udelima, odnosno u susvojinu, što postojećim Zakonom o vraćanju oduzete imovine i obeštećenju ("Sl. glasnik RS", br. 72/2011, 108/2013 i 142/2014 - u daljem tekstu: Zakon) nije bilo predviđeno. Takođe, odredbama Nacrta zakona kojima se reguliše pravni položaj zakupaca nepokretnosti,predviđena je izmena koja omogućava korisnicima restitucije da u posed vraćenih objekata stupe po konačnosti rešenja o vraćanju imovine.
Kada je u pitanju vraćanje podržavljenog građevinskog zemljišta,Nacrtom zakona predviđena je i mogućnost vraćanja dela izgrađenog građevinskog zemljišta, osim dela ispod objekta i dela koji služi za njegovu redovnu upotrebu, ukoliko se na preostalom delu katastarske parcele mogu formirati jedna ili više građevinskih parcela.
Takođe, precizira se da ne može biti vraćeno građevinsko zemljište na kome se nalaze javne površine ili je planskim dokumentom predviđena izgradnja objekata javne namene, kao ni građevinsko zemljište na kome su izgrađeni objekti koji nisu predmet vraćanja u skladu sa odredbama Zakona kojima se definiše na koje nepokretnosti se ne vraća pravo svojine. Odredbama Nacrta zakona precizira se i da se ne vraća neizgrađeno građevinsko zemljište na kome je planskim dokumentom, koji je važeći na dan stupanja Nacrta zakona, predviđena izgradnja objekta u funkciji realizacije projekta ekonomskog razvoja i objekta koji je namenjen za socijalno stanovanje kada je investitor izgradnje stanova Republika Srbija. Takođe, Nacrtom zakona precizira se da se ne vraća građevinsko zemljište na kome je izgrađen objekat stalnog karaktera u skladu sa Zakonom, a na tom zemljištu nije izvršeno pretvaranje prava korišćenja u pravo svojine u skladu sa odredbama Zakona o planiranju i izgradnji ("Sl. glasnik RS", br. 72/2009, 81/2009 - ispr., 64/2010 - odluka US, 24/2011, 121/2012, 42/2013 - odluka US, 50/2013 - odluka US, 98/2013 - odluka US, 132/2014 i 145/2014).
Odredbama Nacrta zakona koje regulišu vraćanje poljoprivrednog zemljišta, šuma i šumskog zemljišta,omogućava se i precizira vraćanje komasiranog zemljišta, a uvode se i kriterijumi za vraćanje komasiranog zemljišta. Precizira se da se, ukoliko je određeno nekomasirano državno poljoprivredno zemljište predmet zahteva bivšeg vlasnika, a nalazi se u funkciji obezbeđivanja strateških investicija, bivšem vlasniku može vratiti i drugo odgovarajuće poljoprivredno zemljište na području istog upravnog okruga. Takođe, odredbama Nacrta zakona precizira se:
1) da će oduzeto poljoprivredno zemljište koje je bilo predmet komasacije bivšim vlasnicima biti vraćeno komasirano na području katastarske opštine na kojoj je komasacija i sprovedena;
2) da će, ukoliko nema raspoloživog zemljišta na području iste jedinice lokalne samouprave, bivšim vlasnicima biti vraćeno zemljište koje je bilo predmet komasacije na području susedne jedinice lokalne samouprave, osim u slučaju kada nema raspoloživog zemljišta kada će se bivšim vlasnicima vratiti zemljište na području katastarske opštine u istom okrugu.
Odredbama Nacrta zakona predviđeno je da se ne vraća pravo svojine na poljoprivrednom i šumskom zemljištu ako je, na dan stupanja na snagu Nacrta zakona:
1) na katastarskoj parceli izgrađena zgrada ili ekonomski objekat koji je u funkciji, odnosno ona površina katastarske parcele koja služi za redovnu upotrebu objekta;
2) zemljište u društvenoj, odnosno zadružnoj svojini stečeno teretnim pravnim poslom.
Takođe, Nacrtom zakona predviđeno je brisanje važeće odredbe kojom se predviđa da se ne vraća poljoprivredno zemljište ukoliko je neophodna nova parcelacija zemljišta radi obezbeđivanja pristupnog puta.
Kada je u pitanju vraćanje stambenih i poslovnih objekata,odredbama Nacrta zakona predviđeno je da se, u slučaju kada su oduzete nepokretnosti koje su bile u vlasništvu podržavljenog preduzeća, bivšem vlasniku preduzeća, odnosno njegovim zakonskim naslednicima, vraćaju u svojinu nepokretnosti koje su bile u svojini podržavljenog preduzeća u srazmeri sa udelom u vlasništvu koje je bivši vlasnik preduzeća imao u podržavljenom preduzeću u momentu oduzimanja.
Značajne izmene postojećeg Zakona predviđene su u odredbama kojima se uređuje utvrđivanje vrednosti preduzeća, odnosno njegovog dela. Odredbama Nacrta zakona predviđeno je da za oduzeta preduzeća osnovica obeštećenja bude vrednost čiste aktive, odnosno ukupne aktive umanjene za obaveze, valorizovane na osnovu pariteta dinara prema američkom dolaru na dan oduzimanja i pariteta dinara prema američkom dolaru na dan utvrđivanja osnovice, pri čemu se uzima u obzir prosečno povećanje dolarskih proizvođačkih cena u tom periodu. Propisano je da se vrednost čiste aktive utvrđuje na osnovu bilansa koji je sačinjen na osnovu propisa koji je bio važeći u vreme oduzimanja, a kojim je utvrđena vrednost aktive i obaveza sa stanjem na dan oduzimanja ili sa poslednjim stanjem koje prethodi danu oduzimanja.
Takođe, u slučaju da za oduzeta preduzeća nije dostavljen bilans kojim se utvrđuje vrednost aktive i obaveza, niti se može službeno pribaviti iz nadležnih arhiva, osnovica obeštećenja je vrednost poslednjeg registrovanog osnovnog kapitala, odnosno glavnice u odnosu na dan oduzimanja valorizovanog na osnovu pariteta dinara prema američkom dolaru.
Nacrtom zakona predviđeno je i da će se, ukoliko se vrednost osnovice obeštećenja ne može utvrditi na osnovu vrednosti čiste aktive ili na osnovu poslednjeg registrovanog osnovnog kapitala, vrednost osnovice utvrditi u visini vrednosti utvrđene u aktu o oduzimanju, zapisnika o preuzimanju preduzeća ili drugih isprava državnih organa.
Takođe, odredbama Nacrta zakona predviđeno je da se za oduzeto preduzeće koje ima suvlasnike, vrednost predmeta obeštećenja deli na suvlasnike srazmerno učešću u vlasništvu. Kada je u pitanju oduzimanje akcija, odnosno udela jednog ili više suvlasnika preduzeća, odredbama Nacrta zakona smatra se da je oduzet deo preduzeća i u tom slučaju se vrednost predmeta vraćanja utvrđuje srazmerno učešću u vlasništvu.
Nacrtom zakona predviđeno je i da, kada su u pitanju porezi, takse i troškovi postupka, troškove razvrgnuća suvlasničke zajednice snose korisnici restitucije.
Konačno, u prelaznim i završnim odredbama,predviđeno je da odredbe Nacrta zakona stupaju na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
Izvor: Redakcija, 06.09.2015.