NACRT ZAKONA O STUDENTSKOM ORGANIZOVANJU - Tekst propisa
I OSNOVNE ODREDBE
Član 1.
Ovim zakonom uređuje se položaj, delatnost, nadležnost, organizacija i način finansiranja studentskog parlamenta, studentskih organizacija, kao i okvir za ostvarivanja zajedničkih interesa studenata na nacionalnom nivou kroz rad studentskih konferencija i nacionalne studentske organizacije.
Na pitanja koja nisu uređena ovim zakonom primenjuju se odredbe zakona kojim se uređuje visoko obrazovanje (u daljem tekstu: Zakon), studentski standard, udruženja, i odredbe statuta visokoškolskih ustanova.
II OBLICI STUDENTSKOG ORGANIZOVANjA
Član 2.
Oblici studentskog organizovanja su:
1) studentska predstavnička tela - studentske konferencije i studentski parlamenti;
2) studentske organizacije osnovane u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje osnivanje udruženja.
III STUDENTSKA PREDSTAVNIČKA TELA
Studentske konferencije
Član 3.
Studentska konferencija univerziteta i Studentska konferencija akademija strukovnih studija i visokih škola (u daljem tekstu Studentske konferencije), osnovane su u skladu sa Zakonom i predstavljaju najviši oblik studentskih predstavničkih tela koja deluju na nacionalnom nivou.
Organizacija i rad studentskih konferencija iz stava 1. ovog člana uređuju se ovim zakonom i statutom konferencije.
Rad studentskih konferencija je javan.
Studentske konferencije finansiraju se na osnovu domaćih i međunarodnih projekata i realizovanih aktivnosti, prihoda sopstvene imovine, poklona, sponzorstva, donacija, članarina koju plaćaju samostalne visokoškolske ustanove i priloga i drugih izvora u skladu sa zakonom.
Visina članarina koju plaćaju samostalne visokoškolske ustanove utvrđuje se tako što se broj studenata samostalnih visokoškolskih ustanova pomnoži sa iznosom koji po pribavljenom mišljenju Konferencije univerziteta Srbije i Konferencije akademija strukovnih škola Srbije utvrđuju skupštine konferencija.
Nadležnost Studentskih konferencija
Član 4.
Nadležnosti studentskih konferencija su:
1) razmatranje pitanja od zajedničkog interesa za studente (što uključuje u prvom redu ocenu studenata o studijskim programima, efikasnosti studiranja i procenu utvrđenih ESPB bodova, procenu predispitnih obaveza i utvrđenih poena vezanih za iste, odnos teorijske i praktične nastave, procenu preporučene literature i sl,) i unapređivanje visokog obrazovanja u Republici Srbiji;
2) usaglašavanje stavova i koordinisanje aktivnosti studentskih parlamenata, posebno u oblasti upisne politike, kao i u oblasti unapređenja kvaliteta studiranja na visokoškolskim ustanovama u Republici Srbiji;
3) primanje i razmatranje pritužbi studentskih parlamenata visokoškolskih ustanova zbog povrede propisa iz oblasti visokog obrazovanja i studentskog standarda i davanje mišljenja i preporuka u konkretnim slučajevima;
4) saradnja sa Konferencijom univerziteta Srbije i Konferencijom akademija strukovnih studija i visokih škola;
5) praćenje zakona i drugih propisa, iniciranje izmena propisa radi unapređivanja visokog obrazovanja i uslova studiranja;
6) razmatranje pitanja koje joj dostave ministarstvo nadležno za visoko obrazovanje (u daljem tekstu: Ministarstvo), Nacionalni savet za visoko obrazovanje, Konferencija univerziteta Srbije i Konferencija akademija strukovnih studija i visokih škola, a koja se odnose na proces nastave i uslove studiranja na visokoškolskim ustanovama;
7) biranje i razrešavanje studentskih predstavnika u Nacionalnom savetu za visoko obrazovanje, u skladu sa Zakonom i u drugim telima u skladu sa zakonom;
8) predstavljanje i zastupanje interesa studenata na međunarodnom nivou i u međunarodnim studentskim organizacijama;
9) delegiranje studentskih predstavnika u tela na međunarodnom nivou, a u skladu sa potpisanim ugovorima i članstvima u međunarodnim asocijacijama i organizacijama;
10) davanje saglasnosti za osnivanje nacionalnih saveza studentskih organizacija;
11) razmatranje drugih pitanja od zajedničkog interesa za studente.
Studentski parlament
Član 5.
Studentski parlament je organ visokoškolske ustanove i visokoškolske jedinice koja ima organ upravljanja i upisane studente.
Studentski parlament samostalno donosi akte o svom radu, načinu i postupku izbora članova i uređuje svoj način funkcionisanja i organizacije.
Delatnost studentskog parlamenta je zastupanje i zaštita prava i interesa svih studenata i razmatranje pitanja i aktivnosti u interesu za studente.
Rad studentskog parlamenta je javan.
Visokoškolska ustanova u okviru koje studentski parlament deluje dužna je da obezbedi prostor, finansijska sredstva i potrebne uslove za rad studentskog parlamenta.
Nadležnost studentskog parlamenta
Član 6.
Studentski parlament:
1) donosi opšte akate o svom radu, načinu i postupku izbora članova, načinu funkcionisanja i organizaciji;
2) bira i razrešava predstavnike studenata u organima ustanove, studenskim konferencijama, kao i u organima drugih ustanova i organizacija u kojima su zastupljeni predstavnici studenata, u skladu sa njihovim statutom i zakonom;
3) bira, odnosno predlaže pomoćnika organa poslovođenja iz reda studenata nadležnog za studentska pitanja, u skladu sa statutom visokoškolske ustanove;
4) bira i razrešava predsednika i potpredsednike studenskog parlamenta i utvrđuje druga tela koja će se baviti posebnim poslovima u okviru nadležnosti studentskog parlamenta;
5) učestvuje u procesu samovrednovanja visokoškolske ustanove;
6) obavljanje aktivnosti koje se odnose na osiguranje i ocenu kvaliteta nastave, reformu studijskih programa, analizu i ocenu efikasnosti studija, utvrđivanje broja ESPB bodova, razvoj mobilnosti studenata, podsticanje naučno-istraživačkog rada studenata, saradnju sa tržištem rada, zaštitu prava studenata i unapređenje studentskog standarda i daje mišljenje o kriterijumima za ocenjivanje aktivnosti i znanja studenata u nastavnom procesu;
7) pokreće inicijativu za donošenje ili promenu propisa visokoškolske ustanove od interesa za studente;
8) pokreće inicijativu za donošenje ili promenu odluka drugih organa visokoškolske ustanove koje se odnose na položaj studenata u nastavnom procesu i upravljanju ustanovom;
9) donsi godišnji plan i program rada studentskog parlamenta i usvaja izveštaj o radu;
10) donosi finansijski plan i podnosi finansijski izveštaja studentskog parlamenta;
11) obavljanja druge aktivnosti u skladu sa zakonom i opštim aktima visokoškolske ustanove;
12) daje mišljenja o pedagoškom radu nastavnika i saradnika, u skladu sa opštim aktom visokoškolske ustanove;
13) realizuje vannastavne aktivnosti studenata, koordiniše sportskim ekipama, organizacuje stručna i sportska tekmičenja, konferencije, studentske naučne skupove, studijske i stručne posete ustanovama i institucijama u zemlji i inostranstvu, studentske ekskurzije, stručne prakse, tribine, okrugle stolove, humanitarne aktivnosti, promocije naučne i stručne literature, uređuje studentske časopise i sl.
14) odlučuje o raspodeli sredstava za vannastavne aktivnosti studenata, u skladu sa opštim aktom studentskog parlamenta.
Savet visokoškolske ustanove usvaja finansijski izveštaj studenskog parlamenta iz stava 1. tačka 10. u okviru finansijskog izveštaja visokoškolske ustanove.
Izbor članova Studentskog parlamenta
Član 7.
Pravo da budu birani za člana studentskog parlamenta imaju svi studenti visokoškolske ustanove upisani na studije u školskoj godini u kojoj se bira studentski parlament, koje kandiduje studentska organizacija registrovana u skladu sa ovim zakonom ili koje kandiduje neformalna grupa studenata koja ima pismenu podršku najmanje 10% ukupnog broja studenata visokoškolske ustanove, u skladu sa opštim aktom studentskog parlamenta.
Predstavnici studenata sa hendikepom i studenata upisanih po afirmativnoj meri zastupljeni su u članstvu studentskog parlamenta.
Način izbora i broj članova studentskog parlamenta utvrđuje se opštim aktom studentskog parlamenta, vodeći računa o zastupljenosti svih studijskih programa.
Izbor članova studentskog parlamenta održava se svake druge godine u aprilu, tajnim i neposrednim glasanjem.
Izbore za studentski parlament raspisuje predsednik studentskog parlamenta.
Studentski parlament visokoškolske ustanove u sastavu samostalne visokoškolske ustanove se konstituiše najkasnije do kraja oktobra, a samostalne visokoškolske ustanove najkasnije do kraja novembra meseca tekuće godine.
Mandat članova studentskog parlamenta počinje danom konstituisanja studentskog parlamenta i traje dve godine.
U slučaju da student koji je izabran za člana studentskog parlamenta završi stepen studija na koji je upisan pre isteka mandata, zadržava pravo da obavlja funkciju, ako upiše naredni stepen studija u prvom narednom upisnom roku na istoj visokoškolskoj ustanovi, ne duže od tri meseca.
Ukoliko uslov iz stava 8. ovog člana nije ispunjen, mogu se raspisati dopunski izbori u skladu sa opštim aktom studentskog parlamenta.
Način i postupak izbora, kao i broj članova studentskih parlamenata samostalnih visokoškolskih ustanova utvrđuje se opštim aktom studentskog parlamenta.
Mirovanje prava i obaveza člana studenskog parlamenta
Član 8.
Članu studentskog parlamenta samostalne visokoškolske ustanove koji obavlja neku od funkcija u tom parlamentu, kao i predstavniku te samostalne visokoškolske ustanove u studentskoj konferenciji na lični zahtev mogu da miruju obaveze studenta u toku trajanja mandata, u skladu sa opštim aktom samostalne visokoškolske ustanove
Studenti iz stava 1. ovog člana zadržavaju sva prava koja proističu iz statusa studenta.
Učešće studenata u organima i telima visokoškolske ustanove
Član 9.
Učešće studenata u organu upravljanja visokoškolske ustanove utvrđuje se u skladu sa Zakonom.
U stručnim organima visokoškolske ustanove visokoškolske ustanove i njihovim telima studenti čine 20% članova, u skladu sa Zakonom i statutom visokoškolske ustanove.
Studentski predstavnici iz stava 2. ovog člana učestvuju u raspravi i odlučivanju o pitanjima od značaja za studente, a posebno ona koja se odnose na osiguranje kvaliteta nastave, pravila studija, upisnu politiku visokoškolske ustanove, reformu studijskih programa, analizu efikasnosti studiranja i utvrđivanje broja ESPB bodova, izmena i dopuna statuta, predlaganje kandidata za organ poslovođenja i predlaganje finansijskog plana viskokoškolske ustanove.
Finansiranje studenskog parlamenta i vannastavnih aktivnosti
Član 10.
Studentski parlament donosi finansijski plan za realizaciju vannastavnih aktivnosti, koji je sastavni deo finansijskog plana visokoškolske ustanove.
Sredstva za finansiranje rada studentskog parlamenta i vannastavnih aktivnosti studenata na samostalnoj visokoškolskoj ustanovi utvrđuju se finansijskim planom, najmanje u visini koja se dobija množenjem ukupnog broja studenata te visokoškolske ustanove sa iznosom utvrđenim u skladu sa članom 3. stav 5., ovog zakona
Sredstva za finansiranje rada studentskog parlamenta i vannastavnih aktivnosti studenata na visokoškolskoj jedinici u sastavu samostalne visokoškolske ustanove utvrđuju se finansijskim planom, najmanje u visini koja se dobija množenjem prosečne cene ESPB boda na toj visokoškolskoj ustanovi sa brojem studenata svih nivoa i vrsta studija te visokoškolske ustanove.
IV STUDENTSKE ORGANIZACIJE
Član 11.
Radi obavljanja studentskih aktivnosti, unapređenja uslova za lični i društveni razvojstudenata prema njihovim potrebama i mogućnostima i uključivanja studenata u društveni život akademske zajednice i njihovog informisanja mogu se osnivati udruženja, u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje osnivanje i pravni položaj udruženja.
Udruženje čije članstvo čine isključivo studenti jedne visokoškolske ustanove može steći status studentske organizacije, u skladu sa ovim zakonom, ukoliko su ciljevi ili oblast ostvarivanja ciljeva udruženja usmereni na studente, i to na:
1) ostvarivanje i zaštitu prava, interesa i zdravlja studenata;
2) unapređenje nastave;
3) unapređenje životnog standarda studenata;
4) unapređenje položaja studenata u društvu;
5) unapređenje aktivnog učešća studenata u procesu donošenju odluka.
Organizacija za studente je svako drugo udruženje registrovano u skladu sa zakonom kojim se uređuje osnivanje i pravni položaj udruženja, a čiji su ciljevi ili oblast ostvarivanja ciljeva, pored ostalog, usmereni i na studente.
Status studentske organizacije
Član 12.
Udruženje može da stekne status studentske organizacije ukoliko:
1) je registrovano u skladu sa zakonom kojim se uređuje osnivanje i pravni položaj udruženja;
2) je statutom udruženja jasno definisano da članstvo mogu činiti isključivo studenti jedne visokoškolske ustanove;
3) je statutom udruženja jasno definisano da se u organe udruženja mogu birati isključivo studenti te ustanove;
4) statut udruženja obuhvata najmanje tri oblasti delovanja iz člana 11. stav 2. ovog zakona;
5) u svom radu, a u okviru svog članstva garantuje ravnopravnosti svih studenata bez obzira na rasu, pol, seksualnu orijentaciju, etničko, nacionalno ili socijalno poreklo, jezik, veroispovest, političko ili drugo mišljenje, status stečen rođenjem, postojanje senzornog ili motornog hendikepa ili imovinsko stanje;
6) u nazivu ne koristi nazive organa ili tela visokoškolskih ustanova ili studentskih konferencija;
7) ima programa rada.
Postupak za sticanje statusa studentske organizacije
Član 13.
Zahtev za sticanje statusa studentske organizacije, udruženje podnosi organu poslovođenja visokoškolske ustanove.
Uz zahtev iz stava 1. ovog člana udruženje dostavlja dokaze kojima potvrđuje ispunjenost kriterijuma iz člana 12. ovog zakona.
Ispunjenost kriterijuma iz člana 12. ovog zakona utvrđuje komisija koju imenuje organ poslovođenja visokoškolske ustanove, a koju čine jedan nastavnik, sekretar visokoškolske ustanove, dva predstavnika studentskog parlamenta i pomoćnik organa poslovođenja iz reda studenata.
Rešenje o sticanju statusa studentske organizacije i upisu u registar studentskih organizacija (u daljem tekstu Registar) donosi organ poslovođenja visokoškolske ustanove, na osnovu pozitivnog mišljenja komisije iz stava 3. ovog člana, u roku od 30 dana od dana prijema urednog zahteva.
Sticanjem statusa studentske organizacije, udruženje stiče sva prava i obaveze propisane opštim aktima visokoškolske ustanove kojima se omogućuje njihovo delovanje.
Na rešenje kojim se odbija zahtev za sticanje statusa studentske organizacije, udruženje može u roku od osam dana od dana prijema rešenja uputiti žalbu savetu visokoškolske ustanove.
Savet visokoškolske ustanove odlučuje o žalbi u roku od 30 dana od dana prijema žalbe.
Registar studentskih organizacija
Član 14.
Za potrebe praćenja rada studentskih udruženja koja imaju status studentskih organizacija i vođenja statistike o njihovom radu samostalna visokoškolska ustanova i visokoškolske ustanove u njenom sastavu vode registar studentskih organizacija (u daljem tekstu Registar) koje na njima deluju.
Registar iz stava 1. ovog člana je javan i vodi se u elektronskom obliku.
U Registar se upisuju studentske organizacije u roku od pet dana od dana donošenja rešenja iz člana 13. stav 4. ovog člana.
Bliže uslovi u pogledu postupka za upis u Registar utvrđuju studentske konferencije.
Registar sadrži: naziv, sedište, delatnost, podatke o pravnom zastupniku i statut studentske organizacije.
Savezi studentskih organizacija na nivou univerziteta ili akademija strukovnih studija
Član 15.
Studentske organizacije mogu se udruživati u savez organizacija na nivou univerziteta, odnosno akademije strukovnih studija.
Udruženje studentskih organizacija može da stekne status saveza studentskih organizacija na univerzitetu ili akademiji strukovnih studija, ukoliko:
1) je registrovano u skladu sa zakonom kojim se uređuje osnivanje i pravni položaj udruženja;
2) su studentske organizacije članice upisane u Registar visokoškolskih ustanova na kojima deluju;
3) su studentske organizacije članice registrovane na najmanje 60% visokoškolskih jedinica tog univerziteta ili akademije;
4) je statutom jasno definisano da članstvo mogu činiti isključivo studentske organizacije upisane u Registar na visokoškolskim jedinicama istog univerziteta, odnosno akademije strukovnih studija;
5) je statutom jasno definisano da se u organe udruženja mogu birati isključivo studenti visokoškolskih jedinica univerziteta, odnono akademije strukovnih studija na kojem udruženje deluje;
6) statut udruženja obuhvata najmanje tri oblasti delovanja iz člana 11. stav 2.ovog zakona;
7) u okviru svog članstva garantuje ravnopravnosti svih studenata bez obzira na rasu, pol, seksualnu orijentaciju, etničko, nacionalno ili socijalno poreklo, jezik, veroispovest, političko ili drugo mišljenje, status stečen rođenjem, postojanje senzornog ili motornog hendikepa ili imovinsko stanje;
8) u nazivu ne koristi nazive organa i tela visokoškolskih ustanova ili studentskih konferencija;
9) ima program rada.
Postupak sticanja statusa saveza studentskih organizaija na nivou univerziteta, odnosno akademije strukovnih studija sprovodi samostalna visokoškolska ustanova shodno odredbama člana 13. ovog zakona.
Nacionalni savez studentskih organizacija
Član 16.
Radi ostvarivanja zajedničkih interesa i pune reprezentativnosti studenata osniva se Nacionalni savez studentskih organizacija.
Nacionalni savez studentskih organizacija osniva se uz saglasnost Studentske konferencije univerziteta, odnosno Studentske konferencije akademija strukovnih studija i visokih škola.
Nacionalni savez studentskih organizacija čine savezi studentskih organizacija samostalnih visokoškolskih ustanova iz člana 15. ovog zakona.
Organizacija i rad Nacionalnog saveza iz stava 1. ovog člana uređuje se statutom Nacionalnog saveza u skladu sa ovim zakonom.
Nacionalni savez studentskih organizacija ima svojstvo pravnog lica koje stiče upisom u registar nadležnog organa u skladu sa zakonom kojim se uređuje osnivanje i pravni položaj udruženja.
Finansiranje studentskih organizacija, saveza i nacionalnih saveza studenskih organizacija
Član 17.
Studentske organizacije, savezi studentskih organizacija i Nacionalni savezi finansiraju se iz:
1) članarina studenata;
2) projekata i realizovanih aktivnosti;
3) prihoda sopstvene imovine;
4) poklona, sponzorstava, donacija, i priloga;
5) drugih izvora u skladu sa zakonom.
V NADZOR
Član 18.
Nadzor nad zakonitošću rada, akata i kontrolu korišćenja finansijskih sredstava studentskih konferencija i studentskih parlamenata vrši Ministarstvo, u skladu sa Zakonom, zakonom kojim se uređuje inspekcijski nadzor i ovim zakonom.
VI KAZNENE ODREDBE
Član 19.
Novčanom kaznom od 50.000 do 1.000.000 dinara kazniće se visokoškolska ustanova ukoliko ne obezedi prostorije za rad, zastupljenost u stručnim organima i sredstva za finansiranje studentskih predstavničkih tela i vannastavnih aktivnosti u skladu sa ovim zakonom.
Za prekršaj iz stava 1. ovog člana kazniće se organ poslovođenja visokoškolske ustanove novčanom kaznom od 5.000 do 150.000 dinara.
Novčanom kaznom od 50.000 do 150.000 dinara kazniće se za prekršaj studentska konferencija, studentska organizacija, savez studentskih organizacija, odnosno nacionalni savez studentskih organizacija, ukoliko:
1) deluje suprotno odredbama ovog zakona koje propisuju nadležnost studentskih predstavničkih tela i studentskih organizacija;
2) raspolaže finansijskim sredstvima za rad suprotno odredbama ovog zakona;
4) stiče sredstva za rad suprotno odredbama ovog zakona;
5) organizuje izbore za studentsko predstavničko telo suprotno odredbama ovog zakona.
Za prekršaj iz stava 3. ovog člana kazniće se lica ovlašćena za zastupanje studentske konferencije, odnosno studentske organizacije, novčanom kaznom od 5.000 do 150.000 dinara.
VII PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Član 20.
Visokoškolske ustanove, studenstke konferencije i studentski parlamenti uskladiće svoje opšte akte sa ovim zakonom najkasnije u roku od šest meseci od stupanja na snagu ovog zakona.
Studentske organizacije iz člana 11. stav 2. ovog zakona koje su obavljale delatnost na visokoškolskim ustanovama do stupanja na snagu ovog zakona dužne su da se registruju u skladu sa ovim zakonom u roku od šest meseci od usklađivanja opšštih akata visokoškolskih ustanova iz stava 1. ovog člana.
Član 21.
Studentske konferencije doneće podzakonski akt iz člana 14. stav 3. ovog zakona najkasnije u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Član 22.
Izbori za studentski parlament u skladu sa ovim zakonom održaće se po isteku mandata studentskog parlamenta izabranog prema propisima koji su važili do stupanja na snagu ovog zakona..
Član 23.
Danom stupanja na snagu ovog Zakona prestaju da važe odredbe člana 66. st. 2-6. Zakona o visokom obrazovanju ("Službeni glasnik RS", br. 88/2017, 27/2018 - dr. zakon i 73/2018).
Član 24.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije".
IZ OBRAZLOŽENJA
II RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA
Studentsko organizovanje kao važan činilac visokog obrazovanja postoji u različitim oblicima od samog začetka visokog obrazovanja u našoj zemlji. Do stupanja na snagu "Bolonjskog sistema" uspostavljenog Zakonom o visokom obrazovanju iz 2005. godine studentsko organizovanje nije bilo konkretnije uređeno, a baziralo se na postojanju studentskih organizacija.
Zakonom iz 2005. godine daje se okvir učešća studenata u okvirima visokog školstva, a propisuje se i postojanje Studentskog parlamenta. Odredbe koje se odnose na studentsko organizovanje uključene su i u novi Zakon o visokom obrazovanju iz 2017. godine, međutim, pokazalo se da su od 2005. godine i perioda formiranja prvih Studentskih parlamenata, prakse na fakultetima i univerzitetima u zemlji potpuno različite, razvoj i način funkcionisanja zavisio je potpuno od lokalnih prilika. Ovakva situacija u studentskom organizovanju dovela je do velikih poteškoća i ugrozila funkcionisanje ovog segmenta sistema visokog školstva. Ovaj Nacrt upravo i proizilazi iz problema suviše opštih odredbi koje se odnose na studentsko organizovanje kroz Zakon o visokom obrazovanju
Nacrt Zakona o studentskom organizovanju potreban je kako bi se uredila ova oblast sistema visokog školstva i predstavlja simbiozu pozitivnih primera iz prakse kodifikovanih na način kojim bi se pokrili svi aspekti studentskog organizovanja. Treba posebno napomenuti da većina zemalja u regionu već ima ovakav zakon, što je svakako vezano za usklađivnje našeg zakonodavstva sa evropskim zakonodavstvom.
Ciljevi donošenja Zakona o studentskom organizovanju su:
1) Unapređenje i usaglašavanje sa evropskim standardima u ovoj oblasti;
2) Uređivanje strukture u okviru studentskog organizovanja;
3) Uređivanje institucionalnog okvira za studentsko organizovanje na samostalnim visokoškolskim i visokoškolskim ustanovama;
4) Uređivanje položaja, delatnosti, nadležnosti, organizacije i načina funkcionisanja organizacija i način finansiranja Studentskog parlamenta i studentskih organizacija;
5) Uređivanje okvira za ostvarivanje zajedničkih interesa na nacionalnom nivou kroz rad studentskih konferencija i nacionalne studentske organizacije.
Tokom perioda od godinu dana radna grupa za izradu Nacrta Zakona o studentskom organizovanju, analizirala je sve postojeće prakse studentskog organizovanja kako na teritoriji Republike Srbije, tako i u regionu. Upoređivanjem tih praksi i postojećih zakonskih rešenja u drugim zemljama pristupilo se izradi Nacrta Zakona o studentskom organizovanju kojim bi se pokrili svi potrebni aspekti ove oblasti i otklonili problemi u funkcionisanju.U okviru Nacrta Zakona o studentskom organizovanju se za razliku od Zakona o visokom obrazovanju prepoznaje i definiše funkcionisanje studentskih organizacija i organizacija za studente, dok je Zakonom o visokom obrazovanju definisano samo postojanje Studentskog parlamenta.
Shodno navedenom, izrađen je Nacrt Zakona o studentskom organizovanju, kao prvi zakon kojim se konkretno uređuje ova oblast visokoškolskog sistema.
III OBJAŠNjENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I POJEDINAČNIH REŠENjA
U glavi I Nacrta zakona (Član 1.) definisan je predmet Nacrta zakona, odnosno uređivanje institucionalnog okvira za studentsko organizovanje na samostalnim visokoškolskim ustanovama i visokoškolskim ustanovama, odnosno položaj, delatnost, nadležnost, organizacija i način finansiranja studentskog parlamenta, studentskih organizacija, kao i okvir za ostvarivanja zajedničkih interesa studenata na nacionalnom nivou kroz rad studentskih konferencija i nacionalne studentske organizacije.
Za pitanja koja nisu uređena Nacrtom zakona predviđena je primena zakona kojima se uređuje visoko obrazovanje, studentski standard, osnivanje i statuts udruženja, kao i statuta visokoškolskih ustanova.
U glavi II Nacrta zakona (Član 2.) definisani su osnovni oblici studentskog organizovanja koji su predmet ovog Nacrta zakona.
Kao posebne oblike studentskog organizovanja u Nacrtu zakona se navodi sledeće: Studentske konferencije (Studentska konferencija univerziteta i Studentska konferencija akademija strukovnih studija i visokih škola), Studentska predstavnička tela na samostalnim visokoškolskim i visokoškolskim ustanovama - studentske parlamente i studentske organizacije osnovane u skladu sa ovim zakonom i Zakonom o uduženjima.
U glavi III Nacrta zakona (članovi 3. i 4.) uređeno je funkcionisanje Studentskih konferencija koje su osnovane u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju.
U glavi III vezanoj za funkcionisanje studentskih konferencija definisane su i nadležnosti Studentskih konferencija, koje pre svega podrazumevaju razmatranje pitanja od zajedničkog interesa za unapređivanje visokog obrazovanja u Republici Srbiji.
Nadležnosti Studentskih konferencija odnose se i na usaglašavanje stavova i koordinisanje aktivnosti studentskih parlamenata, posebno u oblasti upisne politike, kao i u oblasti unapređenja kvaliteta studiranja na visokoškolskim ustanovama u Republici Srbiji.
Posebne nadležnosti koje treba istaći su svakako primanje i razmatranje pritužbe studentskih parlamenata visokoškolskih ustanova zbog povreda odredaba ovog zakona, Zakona o visokom obrazovanju, kao i svih ostalih važećih zakonskih propisa u Republici Srbiji koji se odnose na visoko obrazovanje i studentski standard i daje mišljenja i preporuke u konkretnim slučajevima.
Još neke od nadležnosti su saradnja sa Konferencijom univerziteta Srbije i Konferencijom akademijom strukovnih studija, davanje mišljenja Ministarstvu prosvete i nauke RS, Nacionalnom savetu za visoko obrazovanje, Konferenciji univerzitetâ Srbije i Konferenciji akademijom strukovnih studija u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju (o obezbeđivanju, kontroli i unapređenju obrazovno-naučnih aktivnosti na univerzitetima u Republici, što uključuje u prvom redu ocenu studenata o studijskim programima, efikasnosti studiranja i procenu utvrđenih ESPB bodova, davanje mišljenja i pedagoškom radu, procenu predispitnih obaveza i utvrđenih poena vezanih za iste, odnos teorijske i praktične nastave, procenu preporučene literature itd.).
Studentske konferencije se bave i praćenjem zakona i drugih propisa, iniciranje donošenja ili izmena propisa radi unapređivanja visokog obrazovanja i uslova studiranja u Republici Srbiji i davanje mišljenje o odredbama nacrta zakona i drugih propisa koji se tiču visokog obrazovanja.
Studentske konferencije razmatraju pitanja kojaim dostave Ministarstvo prosvete i nauke RS, Nacionalni savet za visoko obrazovanje, Konferencija univerziteta Srbije i Konferencija akademija strukovnih studija i visokih škola, a odnose se na proces nastave i uslove studiranja na samostalnim visokoškolskim ustanovama u Republici Srbiji.
Druge nadležnosti Studentskih konferencija su:
1. biranje i razrešavanje studentskih predstavnika u Nacionalnom savetu za visoko obrazovanje, u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju;
2. predstavljanje i zastupanje interesa studenata na međunarodnom nivou i u međunarodnim studentskim organizacijama;
3. delegiranje studentskih predstavnika u tela na međunarodnom nivou, a u skladu sa potpisanim ugovorima i članstvima u međunarodnim asocijacijama i organizacijama;
4. delegiranje studentskih predstavnika u sva tela na nacionalnom nivou, a u skladu sa važećim zakonskim propisima Republike Srbije i
5. razmatranje drugih pitanja od zajedničkog interesa za studente, u skladu sa važećim zakonskim propisima Republike Srbije
Navedenim nadležnostima, pokrivena je i definisana celokupna oblast delovanja Studentskih konferencija u Republici Srbiji.
U okviru člana 3. iz ovog odeljka je definisano finansiranje Studentskih konferencija. Način finansiranja strukturalno je prikazan i sadrži se iz članarina samostalnih visokoškolskih ustanova, po osnovu podnetih projekata i realizovanih aktivnosti,iz prihoda sopstvene imovine, od poklona, sponzorstva, donacija, članarina i priloga, od drugih izvora u skladu sa zakonom.
Kada je reč o članarinama, njihov iznos određuju skupštine konferencija po pribavljenom mišljenju Konferencije univerziteta Srbije i Konferencije akademija strukovnih škola Srbije i zamišljeno je da studenti prilikom upisa uplaćuju iznos članarine svojim samostalnim visokoškolskim ustanovama, a da zatim samostalne visokoškolske ustanove sredstva prosleđuju studentskim konferencijama. Ovakvim rešenjem postigla bi se finansijska nezavisnost koja je jedan od preduslova za članstvo u Evropskoj studentskoj uniji, a otklanja se i dugogodišnji problem finansiranja Studentskih konferencija, koji je značajno u prethodnom periodu paralisao rad na postizanju ciljeva u oblasti studentskog organizovanja.
Nacrtom zakona predviđeno je da rad studentskih konferencija bude javan.
U glavi III Nacrta zakona (članovi 5-10.) uređeno je funkcionisanje Studentskih parlamenata na samostalnim visokoškolskim ustanovama i visokoškolskih jedinica u njihovom sastavu.
Studentski parlament se definiše kao samostalni organ samostalne visokoškolske ustanove ili visokoškolske ustanove/jedinice. Samostalnost se ogleda u tome što Studentski parlament sam donosi akte o svom radu i funkcionisanju, sam bira i razrešava sve svoje predstavnike u telima i organima na svom nivou funkcionisanja.
U okviru ove glave uređuju se i prevazilaze najveće mane dosadašnjeg funkcionisanja, odgovarajućom kodifikacijom u obliku Zakona o studentskom organizovanju, a ogledaju se u rešavanju pitanja prostora, finansija i uslova za rad koje je sada samostalna visokoškolska i visokoškolska ustanova dužna da obezbedi.
U članu 6. Nacrta zakona definisane su nadležnosti Studentskog parlamenta:
1) usvajanje opštih akata o svom radu,
2) biranje i razrešavanje predstavnika studenata u organima ustanove, kao i u organima drugih ustanova i organizacija u kojima su zastupljeni predstavnici studenata, u skladu sa njihovim statutom,
3) biranje, odnosno predlaganje pomoćnika organa poslovođenja iz reda studenata nadležnog za studentska pitanja, u skladu sa statutom samostalne visokoškolske ustanove,
4) studentski parlament visokoškolske jedinice bira i razrešava predsednika i potpredsednike i utvrđuje druga tela koja će se baviti posebnim poslovima u okviru nadležnosti studentskog parlamenta.
5) organizovanje samoevaluacije ustanove,
6) obavljanje aktivnosti koje se odnose na osiguranje i ocenu kvaliteta nastave, reformu studijskih programa, analizu i ocenu efikasnosti studija, utvrđivanje broja ESPB bodova, razvoj mobilnosti studenata, podsticanje naučno-istraživačkog rada studenata, saradnju sa tržištem rada, definisanje kriterijuma za ocenjivanje aktivnosti i znanja studenata u nastavnom procesu, zaštitu prava studenata i unapređenje studentskog standarda,
7) pokretanje inicijativa za donošenje ili promenu propisa od interesa za studente,
8) pokretanje inicijativa za donošenje ili promenu odluka drugih organa ustanove koje se odnose na položaj studenata u nastavnom procesu i upravljanju ustanovom,
9) donošenjegodišnjegplana i programaradastudentskogparlamenta i usvajanjeizveštaja o svomradu,
10) donošenjefinansijskogplana i podnošenje finansijskogizveštajastudentskogparlamenta koji usvaja Savet te visokoškolske ustanove u okviru svog finansijkog izveštaja,
11) obavljanje drugih aktivnosti u skladu sa zakonom i opštim aktima visokoškolske ustanove, odnosno visokoškolske jedinice.
12) Davanje mišljenja o pedagoškom radu nastavnika i saradnika.
13) realizovanje vannastavne aktivnosti studenata, koordinacija sportskim ekipama, organizacija stručnih i sportskih tekmičenja, konferencija, studentskih naučnih skupove, studijskih i stručnih poseta ustanovama i institucijama u zemlji i inostranstvu, studentskih ekskurzija, stručnih praksi, tribina, okruglih stolova, humanitarnih aktivnosti, promocija naučne i stručne literature, uređivanje studentskih časopisa i sl.
14) odlučivanje o raspodeli sredstava za vannastavne aktivnosti studenata, u skladu sa opštim aktom studentskog parlamenta
Kroz definisanje nadležnosti Studentskog parlamenta predupređuju se sve neregularnosti ili nedovoljno pokrivena polja funkcionisanja, koje su u prethodnom periodu ograničavale studentska predstavnička tela u obavljanju svojih delatnosti.
Prvi put se jedinim zakonom definiše način i postupak izbora za Studentski parlament, gde je na osnovu najboljih praksi dat osnovni okvir kako bi trebalo sprovoditi i organizovati izbore za Studentski parlament. Ovo je bilo potrebno posebno urediti zato što je u praksi dolazilo do čestih zloupotreba izborne volje studenata na izorima za Studentski parlament.
Za studentske parlamente samostalnih visokoškolskih ustanova je predviđeno da svojim opštim aktom urede način izbora u smislu da li će on biti delegatskog tipa ili će se za isti organizovati izbori na svakoj od jedinica te samostalne visokoškolske ustanove. Ovo pitanje je ostavljeno svakom od studentskih parlamenta samostalnih visokoškolskih ustanova, jer su različiti uslovi na svakoj od njih. Prađenje i organizacija posebnih izbora za studentski parlament samostalne visokoškolske ustanove na svakoj od njenih jedinica na nekima od samostalnih visokoškolskih ustanova je nemoguć u praksi.
Ovim Nacrtom zakona predviđa se da studentski predstavnik može zatražiti status mirovanja u toku trajanja mandata, kako studije ne bi trpele zbog dodatne angažovanosti studenta. Ovo se odnosi isklju čivo na studente koji obavljaju funkciju predsednika studentskog parlamenta univerziteta, prorektora ili neku funkciju u okviru studentske konferencije. Naime ovi studenti često moraju da budu na raspolaganju u rektoratu, kancelariji studentske konferencije ili ministarstva koja u većini slučajeva nije ni u istom gradu gde i njihov matični fakultet, te njihove studije zbog ovoga da trpe u smislu ne ispunjavanja predispitnih obaveza, pohađanja vežbi i predavanja. Usled ovoga studenti koji pretenduju na visoke funkcije u studentskim parlamentima univerziteta, akademija i studentkim konferencijama moraju da biraju između fiunkcije i studije. Mogućnost mirovanja studija tokom obavljanja funkcije je praksa u nekoliko evropskih zemalja.
U članu 9. Nacrta zakona propisano je i učešće studenata u stručnim organima i njihovim telima u proporciji od 20% u odnosu na ukupan broj članova. Studenti imaju pravo učešća u raspravi po svim pitanjima dok u odlučivanju učestvuju o pitanjima od značaja za studente, posebno obezbeđenje kvaliteta nastave, pravila studija, upisnu politiku visokoškolske ustanove, reformu studijskih programa, analizu efikasnosti studiranja i utvrđivanje broja ESPB bodova, utvrđivanje predloga izmena i dopuna statuta, predlaganje kandidata za organ poslovođenja i predlaganje finansijskog plana viskokoškolske ustanove.Novina u ovom delu u osnosu na Zakon o visokom obrazovanju je predlaganje kandidata za organ poslovođenja, čime se studentima daje pravo glasa prilikom predlaganja kandidata za organ poslovođenja.Ovo je posebno važno u domenu kvaliteta nastave, jer se prilikom izbora kandidata u stručnom telu predstavlja plan rada koji sadrži delove bitne za kvalitet nastave i odnos prema studentima. Stoga smatramo da bi omogužavanjem studentima da glasaju za predog kandidata za organ poslovođenja, to moglo značajno da unapredi položaj studenata i kvalitet nastave jer bi kandidati u tom slučaju ovom segmentu posvećivali dodatnu pažnju.
Posebno treba istaći deo koji se odnosi na finansijski plan za realizaciju vannastavnih aktivnosti, naime, Studentski parlament stiče pravo da donosi svoj finansijski plan, koji je sastavni deo finanskijskog plana visokoškolske institucije, pa je stoga samo usvajanje finansijskog plana institucije ujedno i studentsko pitanje.
Novim zakonskim rešenjem visokoškolska institucija dužna je da izdvoji najmanje iznos u visini koja se dobija množenjem prosečne cene ESPB boda na toj ustanovi sa brojem studenata svih nivoa i vrsta studija te ustanove. Ovakav iznos već je nezvanična praksa na većini fakulteta.. Visokoškolska institucija može izdvojiti i više sredstava ukoliko zajedno sa Studentskim parlamentom proceni da je za realizaciju aktivnosti od značaja za studente potrebno izdvojiti dodatna sredstva, ali je ovaj iznos donja granica zbog česte zloupotrebe od strane rukovostva fakulteta kao sredstvo pritiska na studentske parlamente i njihove predstavnike u organima i telima fakulteta.
Kada je reč o finansiranju vannastavnih aktivnosti i aktivnosti Studentskih parlamenata na samostalnim visokoškolskim ustanovama, njihovo finansiranje se utvrđuju se finansijskim planom, najmanje u visini koja se dobijaju množenjem ukupnog broja studenata sa iznosom utvrđenim za finansranje studentskih konferencija u ovom zakona.Ta sredstva se obezbeđuju iz sopstvenih sredstava samostalne visokoškolske ustanove, prema finasijskom planu i modelu koji odredi organ upravljanja samostalne visokoškolske ustanove.
I ovde se kao i kod Studentskih konferencija usvaja načelo po kome je rad Studentskog parlamenta javan.
U Glavi IV Nacrta zakona (članovi 11-17.) uređeno je funkcionisanje i organizacija studentskih organizacija.
U ovom delu Nacrta zakona predviđeno je da se za obavljanje studentskih aktivnosti, unapređenja uslova za lični i društveni razvoj studenata prema njihovim potrebama i mogućnostima i uključivanja studenata u društveni život akademske zajednice i njihovog informisanja mogu se osnivati studentske organizacije i organizacije za studente, u skladu sa zakonom kojim se uređuje osnivanje i pravni položaj udruženja. Dakle, ovde se pravi razlika između dva tipa organizacija.
Studentsku organizaciju definišemo kao udruženje koje je upisano u registar udruženja građana i deluje u skladu sa zakonom kojim se uređuje osnivanje i pravni položaj udruženja građana, a čije članstvo čini isključivo studenti i čiji su ciljevi ili oblast ostvarivanja ciljeva usmereni na studente. Primarna delatnost, definisana statutom, obuhvata najmanje tri od sledećih oblasti:ostvarivanje i zaštita prava, interesa i zdravlja studenata; unapređenje nastave; unapređenje životnog standarda; unapređenje položaja studenata u društvu; unapređenje aktivnog učešća studenata u procesu donošenju odluka.
Organizaciju za studente definišemo kao svako drugo udruženje koje je upisano u registar i deluje u skladu sa zakonom kojim se uređuje osnivanje i pravni položaj udruženja, a čiji su ciljevi ili oblast ostvarivanja ciljeva, pored ostalog, usmereni i na studente.
Ovim Nacrtom zakona propisani su i posebni kriterijumi za sticanje statusa studentske organizacije, kako bi se uredila ova oblast i sprečile zloupotrebe. Osnovni kriterijumi koji su propisani ovim Nacrtom zakona ističu da je statutom pravnog lica jasno definisano da je članstvo sačinjeno isključivo od studenata te visokoškolske ustanove, jasno je definisano da organe upravljanja pravnog lica moraju da čine studenti te ustanove, statut pravnog lica obuhvata najmanje tri oblasti delovanja iz člana 11. stav 2. ovog Nacrta zakona.U okviru svog članstva studentska orgnaizacija mora da garantuje ravnopravnosti svih studenata bez obzira na rasu, pol, seksualnu orijentaciju, etničko, nacionalno ili socijalno poreklo, jezik, veroispovest, političko ili drugo mišljenje, status stečen rođenjem, postojanje senzornog ili motornog hendikepa ili imovinsko stanje, naziv organizacije mora da bude takav da terminološki ne odgovara nazivima organa ili tela ustanova ili studentskih konferencija, pravno lice mora da bude upisano u registar organa nadležnog za vođenje evidencije u skladu sa Zakonom o udruženjima. Članom 13. je predviđen postupak za sticanje statusa studentske organizacije. Ispunjenost kriterijuma vrši komisija u sastavu: jedannastavnik, sekretarustanove i dvapredstavnikastudentskogparlamentai pomoćnik organa poslovođenja iz reda studenata.
Ovaj deo Nacrta zakona dalje predviđa osnivanje Nacionalnog saveza studentskih organizacija, što predstavlja potpunu novinu i daje novi pravac u razvoju studentskog organizovanja u Republici Srbiji. Predviđena je povezanost Nacionalnog saveza studentskih organizacija sa Studentskim konferencijama.
Ovim Nacrtom predviđa se postojanje Saveza na nivou univerziteta i akademija strukovnih studija i za njihov nastanak predviđeni su posebni kriterijumi. Da bi savez organizacija dobio status savez studentskih organizacija sa pravom delovanja na univerzitetu ili akademiji, mora da ispuni određene kriterijume: studentska organizacija ima status pravnog lica i poseduje rešenje o upisu u registar nadležne ustanove, studentske organizacije koje formiraju savez studentskih organizacija sa pravom delovanja na univerzitetu ili akademiji, budu upisane u registar ustanova na kojima deluju, savez studentskih organizacija sačinjavaju studentska udruženja registrovana na najmanje 60% visokoškolskih jedinica tog univerziteta ili akademije, kao i većinu grupacija po kome su visokoškolske ustanove grupisane, statut pravnog lica mora biti u skladu sa članom 11. stav 2. ovog zakona, u okviru svog članstva garantovanje ravnopravnosti svih studenata bez obzira na rasu, pol, seksualnu orijentaciju, etničko, nacionalno ili socijalno poreklo, jezik, veroispovest, političko ili drugo mišljenje, status stečen rođenjem, postojanje senzornog ili motornog hendikepa ili imovinsko stanje, naziv organizacije bude takav da terminološki ne odgovara nazivima organa, tela ustanova ili studentskih konferencija, pravno lice se upisuje u registar organa nadležnog za vođenje evidencije u skladu sa Zakonom o udruženjima. Članovima 13. i 14. je predviđen postupak za sticanje statusa studentske organizacije. Ispunjenost kriterijuma vrši komisija u sastavu: jedannastavnik, sekretarustanove i dvapredstavnikastudentskogparlamentai pomoćnik organa poslovođenja iz reda studenata.
Nacionalni savez studentskih organizacija osniva se uz saglasnost Studentske konferencije univerziteta Srbije i Studentske konferencije akademija strukovnih studija i visokih škola. Nacionalni savez studentskih organizacija čine krovni savezi samostalnih visokoškolskih ustanova. Potreba za osnivanjem nacionalnog studentskog udruženja se ogleda u tome da neophodna artikulacija reprezentativnosti studentskih udruženja, što će se postići upravo udruživanjem studentskih organizacija na nivou univerziteta i akademija uz odobrenje od strane obe konferencije.
Kada je reč o finansiranju studentskih organizacija predviđeno je nekoliko načina finansiranja i izvora prihoda: po osnovu podnetih projekata i realizovanih aktivnosti, iz prihoda sopstvene imovine, od poklona, sponzorstava, donacija, članarina i priloga, od drugih izvora u skladu sa zakonom.
U glavi V Nacrta zakona (član 18.) propisano je da Ministarstvo vrši nad zakonitošću rada, akata i korišćenja finasijskih sredstava.
U glavi VI Nacrta zakona (član 19.) su propisane kaznene odredbe za visokoškolske ustanove i odgovorna lica, kao u za studentske konferencije, studentska organizacija, savez studentskih organizacija, odnosno nacionalni savez studentskih organizacija
U glavi VII Nacrta zakona (članovi 20-24.) sadržane su prelazne i završne odredbe kojima su propisani rokovi za usaglašavanje sa odredbama ovog zakona.
U prelaznim i završnim odredbama previđeno je da se stupanjem na snagu ovog zakona stavlja van snage odredb st. 2-6. člana 66. Zakona o visokom obrazovanju, koje se odnosi na Studentski parlament.
Samostalne visokoškolske ustanove i visokoškolske ustanove/jedinice dužne su da usaglase svoje akte sa ovim zakonom u roku od šest meseca od stupanja na snagu ovog zakona.
Predviđeno je da već konstituisani Studentski parlamenti održe izbore po novom zakonu tek po isteku mandata, kako se ne bi prekidao kontinuitet.
Ovaj zakon će stupiti na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije.
Izvor: Vebsajt Ministarstva prosvete, 28.03.2019.