PRAVILNIK O SPREČAVANJU ZAGAĐENJA UNUTRAŠNJIH VODA PROUZROKOVANOG PLOVIDBOM

Član 1

Ovim pravilnikom se propisuju obaveze i mere koje zapovednik plovila preduzima u cilju sprečavanja zagađenja, postupanje sa zauljenim i zamašćenim materijama, otpadnim uljima i ostacima goriva, mere koje se odnose na prikupljanje, sortiranje i označavanje komunalnog i drugog posebnog otpada, zahtevi koje moraju da ispunjavaju brodovi, plutajući objekti i prijemne stanice u cilju sprečavanja zagađenja, način čišćenja tovarnog prostora, odnosno tankova, način ispuštanja ostataka tereta i zahteve za posude za ostatke, postupanje sa otpadnim vodama na putničkom brodu, granične i kontrolne vrednosti na ispustu pogona za prečišćavanje otpadnih voda na putničkom brodu, vrste tehničkih sredstava koja su potrebna za reagovanje na izlivanje, način postupanja organa koji su nadležni za reagovanje na zagađenje koje je prouzrokovano plovidbom i obavezne elemente tehničkih i operativnih planova za sprečavanje zagađenja, odnosno smanjivanje i ublažavanje posledica nastalog zagađenja.

Član 2

Pojedini izrazi upotrebljeni u ovom pravilniku imaju sledeće značenje:

1) otpad koji nastaje na plovilu je svaka materija ili predmet koju plovilo odbacuje, namerava ili je neophodno da odbaci, uključujući otpad koji nastaje od rada plovila i otpad od tereta;

2) otpad koji nastaje od rada plovila su otpad i otpadna voda koji nastaju od rada plovila i njegovog održavanja, uključujući zauljene i zamašćene materije i drugi otpad koji nastaje u toku rada plovila;

3) zauljene i zamašćene materije su otpadna ulja, kaljužna voda i druge zauljene i zamašćene materije, upotrebljeni filteri, krpe i posude i pakovanja za ove materije;

4) otpadna ulja su korišćena motorna ulja i ulja za menjače, kao i mineralna ulja za podmazivanje, ulja za turbine, hidraulična ulja i ostala mineralna ili sintetička ulja;

5) kaljužna voda je voda pomešana sa uljem iscurela iz strojarnice, privremenih brana i iz prostora duplog trupa plovila;

6) otpadna mast je iskorišćena mast sa mazalica, iz ležajeva i druge opreme, kao i druge neupotrebljive masti;

7) sanitarne otpadne vode su vode iz kuhinje, trpezarije, kupatila, klozeta, perionica i druge od ljudi otpadne vode;

8) komunalni otpad je otpad koji nastaje u brodskim prostorijama (kućni otpad), kao i drugi otpad koji je zbog svoje prirode ili sastava sličan otpadu iz domaćinstva;

9) mulj je ostatak od upotrebe postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda na plovilu;

10) talog je tečna mešavina preostalih ostataka tovara koja ne može biti uklonjena iz rezervoara ili cevovoda ispuštanjem, dreniranjem ili struganjem; u širem smislu mešavina preostalog tovara i voda od ispiranja mlazom, od rđe i drugog, koja je nekad pogodna za crpljenje, a nekad ne;

11) drugi posebni otpad je otpad koji nastaje za vreme rada plovila osim zauljenih i zamašćenih materija, mulja, taloga i otpada od tereta;

12) otpad od tereta je otpad i otpadna voda na plovilu od tovara, uključujući istaložene ostatke osim ostataka tereta;

13) ostaci tereta su tečni deo tovara koji ostaje u rezervoarima ili u cevima posle istovara, kada nije korišćen sistem pranja u skladu sa Pravilima priloženim Evropskom sporazumu o međunarodnom transportu opasnog tereta na unutrašnjim plovnim putevima (ADN) i suvi otpad koji preostaje u tovarnom prostoru posle istovara, a pre čišćenja ručnim ili mehaničkim sakupljačima ili usisavanjem;

14) istaloženi (preostali) ostaci su tečni otpad koji se ne može ispustiti iz rezervoara ili cevi pranjem i čvrst teret koji se ne može odstraniti iz tovarnog prostora ručno, mašinski ili usisavanjem;

15) opasne materije su toksične, kancerogene, mutagene, teratogene, bioakumulativne supstance, naročito kada su postojane ili poseduje opasne karakteristike, posebno ako su perzistentne;

16) zagađenje vode je kontaminacija vodenih sistema putem direktnog ili indirektnog ispuštanja štetnih predmeta i materija sa plovila u vodu bez adekvatnog tretmana za njihovo uklanjanje;

17) brodski pogon za prečišćavanje otpadnih voda je pogon za prečišćavanje otpadnih voda kompaktnog dizajna za prečišćavanje ukupnih količina otpadnih voda koje nastaju na brodu;

18) odobrenje tipa je odluka kojom nadležni organ potvrđuje da brodski pogon za prečišćavanje otpadnih voda ispunjava zahteve Tehničkih pravila za statutarnu sertifikaciju brodova unutrašnje plovidbe;

19) uređaj za preradu otpadnih voda je uređaj kojim se otpadne vode sa plutajućeg objekta prečišćavaju i dezinfikuju;

20) sabirni tank je tank na plutajućem objektu posebno građen za sakupljanje i čuvanje neobrađenih tečnosti koje su zagađene štetnim materijama;

21) proizvođač je fizičko ili pravno lice koje je odgovorno za sve vidove postupka tipskog odobravanja i utvrđivanje usklađenosti proizvodnje brodskog pogona za prečišćavanje vode. Proizvođač ne mora da bude uključen u sve faze izrade brodskog pogona za prečišćavanje otpadnih voda. Ako se brodski pogon za prečišćavanje otpadnih voda dorađuje prepravkama ili nadograđivanjem posle originalne izrade koja je bila u skladu sa Tehničkim pravilima za statutarnu sertifikaciju brodova unutrašnje plovidbe, fizičko ili pravno lice smatra se proizvođačem.

Obaveze i mere koje zapovednik plovila preduzima u cilju sprečavanja zagađenja

Član 3

Zapovednik plovila koje je prouzrokovalo zagađenje dostavlja nadležnoj lučkoj kapetaniji obaveštenje o opasnosti od zagađenja prouzrokovanog plovidbom.

Obaveštenje o opasnosti od zagađenja prouzrokovanog plovidbom iz stava 1. ovog člana, sadrži podatke o:

1) vrsti plovila, ime, odnosno oznaku plovila, Jedinstveni evropski identifikacioni broj (ENI broj), luku upisa i pozivni znak plovila sa koga se obaveštava o zagađenju;

2) mestu na kome je prouzrokovano zagađenje;

3) naziv plovila sa koga je primećeno da se ispuštaju štetni predmeti i materije;

4) količini i vrsti štetnih predmeta ili materije;

5) karakteru zagađenja (celo polje, u trakama, u zonama, u pojasu, mrlje);

6) dimenzijama zagađenog prostora;

7) statusu zagađenja (čvrsto, tečno, gasovito stanje).

Obaveštenje o opasnosti od zagađenja prouzrokovanog plovidbom može da sadrži i dopunske informacije koje se odnose na opasnost od zagađenja.

Zapovednik plovila vodi i redovno ažurira knjigu ulja, knjigu sanitarne otpadne i kaljužne vode, kao i dnevnik brodskog smeća.

Zapovednik plovila obezbeđuje da se spreči rasipanje i curenje tereta koji se ukrcava ili iskrcava.

Zapovednik plovila proverava da li su postavljeni odgovarajući filteri i posebni sistemi taložnika na mestima gde se izlivaju otpadne vode, kao i sistemi za hlađenje toplih voda pre izlivanja u reku.

Postupanje sa zauljenim i zamašćenim materijama, otpadnim uljima i ostacima goriva

Član 4

Zauljene i zamašćene materije, odnosno otpadna ulja, otpadna mast, upotrebljene krpe i filteri, kao i posude i pakovanja za ove materije, prikupljaju se na plovilu i predaju prijemnim stanicama.

Prijemne stanice mogu biti stacionarne na obali ili pokretne, odnosno plovila koja su specijalizovana za prikupljanje otpada.

Prihvatanje zauljenih ili zamašćenih materija, odnosno otpadnog ulja i otpadne masti, vrši se pre ili posle ukrcaja i iskrcaja opasnih materija u skladu sa Evropskim sporazumu o međunarodnom transportu opasnog tereta na unutrašnjim plovnim putevima (ADN).

Kaljužna voda predaje se prijemnim stanicama, uz mogućnost plombiranja zatvarača na cevovodu za neposredno ispuštanje kaljužne vode u zatvorenom položaju.

Mere koje se odnose na prikupljanje, razvrstavanje i označavanje komunalnog i drugog posebnog otpada

Član 5

Komunalni, ambalažni i drugi otpad, koji nastaje na plovilu, sakuplja se i razvrstava na papir, staklo, metal, plastiku i drugi neopasan otpad i predaje se u prijemnu stanicu pravnom licu ili preduzetniku na čije ime je izdata dozvola za upravljanje otpadom.

Komunalni, ambalažni i drugi otpad, koji nastaje na plovilu, razvrstava se i označava prema oznakama koje su date u Prilogu 1. - Jedinstvene oznake koje se koriste za označavanje otpada nastalog na plovilu i u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje kategorije, klasifikaciju i ispitivanje otpada, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.

Zahtevi koje moraju da ispunjavaju brodovi u cilju sprečavanja zagađenja

Član 6

Brod treba da ima obeleženu opremu za sakupljanje otpada koja se koristi za odlaganje određene vrste otpada koji nastaje na plovilu.

Oprema za sakupljanje otpada za otpad skladišti se na mestu koje predstavlja privremeno mesto skladištenja otpada koje nastaje na brodu.

Zahtevi koje moraju da ispunjavaju prijemne stanice u cilju sprečavanja zagađenja

Član 7

Posude ili pakovanja (kutije) sa otpadom koji nastaje na brodu predaju se prijemnoj stanici.

Prijemnom stanicom iz stava 1. ovog člana upravlja lučki operater koji vrši prijem otpada sa plovila, uz obavezu zadržavanja i smeštanja otpada koji nastaje na plovilu.

Prijemna stanica iz stava 1. ovog člana treba ima prirubnice na cevovodu za preuzimanje kaljužne vode i sanitarne otpadne vode u skladu sa standardom SRPS EN 1305:2011 i SRPS EN 1306:2011 i sudovima za prijem otpadnog ulja, otpadne masti i komunalnog otpada.

Prijemna stanica treba da ima dokumentovane procedure za kretanja otpada.

Lučki operater koji upravlja prijemnom stanicom mora pribaviti dozvolu za sakupljanje i transport otpada, od strane nadležnog organa, u skladu sa zakonom kojim se uređuje oblast upravljanja otpadom.

Svako kretanje otpada od mesta nastanka otpada do prijemne stanice i nadležne komunalne službe na obali, prati odgovarajući dokument o kretanju otpada u skladu sa zakonom kojim se uređuje oblast upravljanja otpadom.

Zahtevi koje moraju da ispunjavaju plutajući objekti u cilju sprečavanja zagađenja

Član 8

Sabirni tankovi i uređaji za preradu otpadnih voda na plutajućim objektima namenjenim za privredne svrhe grade se i ispituju u skladu sa odredbama Tehničkih pravila za čamce i plutajuće objekte.

Uređaji za preradu otpadnih voda kojima se sprečava zagađenje vode sa plutajućih objekata treba da imaju odobrenu tehničku dokumentaciju od strane Uprave za utvrđivanje sposobnosti brodova za plovidbu.

Plutajući objekat za privredne svrhe koji se stavlja u upotrebu posle 1. januara 2018. godine treba da poseduje uređaj za preradu otpadnih voda.

Na postojeće plutajuće objekte, prilikom prepravke mašinskih i stambenih prostorija, ugrađuju se uređaji za preradu otpadnih voda za sprečavanje zagađenja.

Plutajući objekti moraju ispunjavati uslove za privremeno skladištenje otpada, u skladu sa zakonom kojim se uređuje oblast upravljanja otpadom.

Nadležna komunalna služba na obali upravlja prijemom komunalnog i drugog posebnog otpada sa plutajućih objekata.

Način čišćenja tovarnog prostora, odnosno tankova

Član 9

Posle iskrcaja tovarni prostori se pregledaju i čiste pre ukrcavanja, ako je to neophodno.

U slučaju prevoza rasutog tereta, ako se ukrcava teret koji je isti kao prethodni odredba stava 1. ovog člana se ne primenjuje.

Čišćenje tovarnog prostora obavlja se na utvrđenim mestima na unutrašnjim vodama.

Čišćenje tovarnog prostora može da se obavlja ručno ili mašinski - kupljenjem ili usisavanjem.

Čišćenje tovarnog prostora od ostataka tereta kupljenjem obavlja se ručnim ili mehaničkim metlama ili četkama.

Čišćenje tovarnog prostora od ostataka tereta usisavanjem obavlja se korišćenjem sistema za usisavanje, posle čega ostaju istaloženi ostaci znatno manji od onih kod čišćenja kupljenjem.

Čišćenje tovarnog prostora u cilju odstranjivanja preostalih ostataka tereta kupljenjem ili usisivanjem očišćenog tovarnog prostora i čišćenje tanka, obavlja se i mlazom vode ili korišćenjem pare, posle čega je tovarni prostor ili rezervoar (tank) pogodan za prevoz bilo koje vrste tereta.

Čišćenje tankova od ostataka tereta koji predstavlja opasan teret i opasan otpad, može se obavljati pranjem u skladu sa Evropskim sporazumom o međunarodnom transportu opasnog tereta na unutrašnjim plovnim putevima (ADN) i propisima kojima se uređuje oblast upravljanja opasnim otpadom.

Otpadna voda koja je korišćena za čišćenje kupljenjem ili usisavanjem već očišćenog tovarnog prostora ili pranjem rezervoara (tankova), uključujući vodu od balasta i kišnicu iz ovih tovarnih prostora ili rezervoara (tankova), u zavisnosti od vrste ostataka, odvodi se u kanalizaciju ili se ispušta u unutrašnje vode ako je to izričito dozvoljeno zakonom.

Način ispuštanja ostataka tereta i zahtevi za posude za ostatke

Član 10

Ispuštanje ostataka tereta iz tovarnog prostora, rezervoara ili cevi, u zavisnosti od vrste tereta, obavlja se korišćenjem odgovarajuće metode, i to pomoću ručnog ili mehaničkog sakupljača, ručnog ili mehaničkog usisivača, ili strugača.

Ostatak tereta, otpadna voda koja je korišćena za čišćenje tovarnog prostora i rezervoara (tankova) i istaloženi (preostali) ostaci, smeštaju se u odgovarajuće posude za ostatke tereta i posude za talog.

U slučaju transporta opasne robe, posude za ostatke opasnih materija i posude za njihov talog treba da budu propisno obezbeđene u zoni tereta u skladu sa tačkom 7.2.4.1. Pravila priloženim Evropskom sporazumu o transportu opasnog tereta na unutrašnjim plovnim putevima (ADN), a prihvatanje zauljenog i zamašćenog i drugog opasnog otpada koji je nastao pri eksploataciji brodova i isporuka proizvoda za brodske operacije treba da bude u skladu sa tačkom 7.2.4.2. Pravila priloženim Evropskom sporazumu o međunarodnom transportu opasnog tereta na unutrašnjim plovnim putevima (ADN) i propisima kojima se uređuje oblast upravljanja opasnim otpadom.

Postupanje sa otpadnim vodama na putničkom brodu

Član 11

Sanitarna otpadna voda na putničkom brodu sakuplja se u posebnom tanku koji ima dovoljan kapacitet i poseduje uređaj koji pokazuje nivo sadržaja u tanku.

Sanitarna otpadna voda sa putničkog broda predaje se pomoću pumpi i cevi za pražnjenje tankova i može da se preda sa obe strane broda.

Ispuštanje sanitarnih otpadnih voda iz putničkih brodova u unutrašnje vode vrši se samo ako putnički brod poseduje ugrađene atestirane brodske uređaje za prečišćavanje otpadnih voda.

Brodski pogon za prečišćavanje otpadnih voda redovno se održava u skladu sa uputstvima proizvođača.

Na putničkom brodu nalazi se dnevnik održavanja kojim se potvrđuje uredno održavanje.

Granične i kontrolne vrednosti na ispustu pogona za prečišćavanje otpadnih voda na putničkom brodu

Član 12

Brodski pogon za prečišćavanje otpadnih voda na putničkom brodu treba da ispuni sledeće zahteve:

1) granične vrednosti na ispustu pogona za prečišćavanje otpadnih voda tokom ispitivanja tipa treba da budu u skladu sa vrednostima iz Priloga 2. - Granične vrednosti na ispustu pogona za prečišćavanje otpadnih voda tokom ispitivanja tipa, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo;

2) tokom rada, kontrolne vrednosti na ispustu brodskog pogona za prečišćavanje otpadnih voda treba da budu u skladu sa vrednostima iz Priloga 3. - Kontrolne vrednosti na ispustu brodskog pogona za prečišćavanje otpadnih voda, koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo;

3) vrednosti koje su date u prilozima 2. i 3. ne prekoračuju se u slučajnom uzorku.

Reprezentativni uzorak predstavlja mešavinu sačinjenu od najviše pet slučajnih uzoraka u okviru iste zapremine, izveden u vremenskom razmaku od najduže jednog sata i u intervalu između samih uzoraka koji nije veći od dva minuta.

Prečišćavanje prilikom koga se koriste proizvodi koji sadrže hlor ili razblažuje otpadna voda radi odlaganja, ne primenjuje se.

Planom rukovođenja za otpadni mulj utvrđuju se mere koje se preduzimaju u cilju skladištenja, čuvanja (ako je potrebno) i odlaganja mulja otpadnih voda sa postrojenja za prečišćavanje.

Član 13

Usklađenost sa graničnim vrednostima na ispustu pogona za prečišćavanje otpadnih voda datim u Prilogu 2. utvrđuje se ispitivanjem tipa i određuje odobrenjem tipa.

Kopija potvrde o odobrenju tipa i zapisa parametara brodskog pogona za prečišćavanje otpadnih voda, drže se na putničkom brodu.

Podaci o brodskom uređaju za prečišćavanje otpadnih voda upisuju se u odgovarajuću rubriku Svedočanstva o sposobnosti broda za plovidbu.

Brodski uređaji za prečišćavanje otpadnih voda redovno se održavaju u skladu sa uputstvima proizvođača, čime se osigurava da su u ispravnom radnom stanju, o čemu se na putničkom brodu vodi dnevnik održavanja.

Vrste tehničkih sredstava koja su potrebna za reagovanje na izlivanje

Član 14

U slučaju izlivanja primenjuju se sva raspoloživa tehnička sredstva i mere za ograničavanje prostiranja i uklanjanje izlivenih štetnih materija iz vode od strane zapovednika i posade plovila sa koga je nastalo zagađenje.

U cilju kontrole izlivenih materija, nadležni organi primenjuju skup najboljih dostupnih tehnika i drugih mera, u cilju utvrđivanja strukture posebnih i ugovorno angažovanih tehničkih sredstava koja su potrebna za reagovanje na izlivanje štetnih materija.

Način postupanja organa koji su nadležni za reagovanje na zagađenje koje je prouzrokovano plovidbom

Član 15

Po dobijanju obaveštenja o opasnosti od zagađenja, nadležna lučka kapetanija obustavlja dalju plovidbu ili odobrava ograničenu plovidbu u cilju smanjenja štetnog uticaja na životnu sredinu od plovila.

Ministarstvo nadležno za poslove vodoprivrede prati zagađenje i po potrebi obaveštava nadležne organe nizvodno od mesta zagađenja o mestu, količini i vrsti zagađenja.

Republička organizacija nadležna za hidrometeorološke poslove neprekidno prati kretanje talasa havarijskog zagađenja vode duž vodotoka sve do prestanka havarijskog zagađenja i o tome obaveštava druge nadležne organe.

Vlasnik plovila obezbeđuje upotrebu najboljih dostupnih tehnika za sprečavanje širenja zagađenja.

Ako vlasnik plovila koje je prouzrokovalo zagađenje ne preduzme mere za smanjivanje i sanaciju zagađenja voda, te mere preduzeće javno vodoprivredno preduzeće o njegovom trošku.

Obavezni elementi tehničkih i operativnih planova za sprečavanje zagađenja, odnosno smanjivanje i ublažavanje posledica nastalog zagađenja

Član 16

Zapovednik plovila, članovi posade i druga zadužena lica na plovilu pripremaju tehnički plan rukovođenja otpadom i plan upravljanja otpadom, u skladu sa zakonom kojim se uređuje oblast upravljanja otpadom prouzrokovanog radom plovila, kao i operativni plan za sprečavanje zagađenja.

Tehnički plan rukovođenja otpadom prouzrokovanog radom plovila sadrži:

1) pregled i način čišćenja tovarnog prostora u zavisnosti od vrste tereta;

2) način čišćenja tanka u zavisnosti od vrste tereta;

3) metode ispuštanja ostataka tereta iz tovarnog prostora, rezervoara ili cevi u zavisnosti od vrste tereta;

4) način privremenog skladištenja ostataka tereta i taloga;

5) u slučaju transporta opasne robe, način obezbeđenja posuda za ostatke opasnih materija i posuda za njihov talog u zoni tereta na plovilu.

Operativni plan za sprečavanje zagađenja sadrži:

1) privremeno mesto prikupljanja razvrstanog otpada;

2) privremeno skladištenje opreme za sakupljanje neopasnog i opasnog otpada za zauljene i zamašćene materije;

3) način postupanja sa sanitarnim otpadnim vodama;

4) plan upravljanja otpadnim muljem sa postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda, odnosno način skladištenja, čuvanja (ako je potrebno) i odlaganja;

5) način postupanja sa komunalnim otpadom;

6) putanje odlaganja različitog otpada sa plovila prilikom predavanja prijemnim stanicama.

Član 17

Ministarstvo nadležno za poslove saobraćaja, ministarstvo nadležno za poslove vodoprivrede, ministarstvo nadležno za zaštitu životne sredine, ministarstvo nadležno za unutrašnje poslove, ministarstvo nadležno za poslove zdravlja, javna vodoprivredna preduzeća, republička organizacija nadležna za hidrometeorološke poslove, kao i Agencija za zaštitu životne sredine, izrađuju operativni plan zajedničkog delovanja u cilju sprečavanja zagađenja voda prouzrokovanog plovidbom, odnosno za smanjivanje i ublažavanje posledica nastalog zagađenja.

Operativni plan zajedničkog delovanja iz stava 1. ovog člana sadrži:

1) spisak nadležnih organa i drugih ovlašćenih organa ili pravnih lica koji vrše monitoring voda;

2) međusobni način informisanja nadležnih organa posle saznanja o zagađenju vode sa plovila;

3) naziv nadležnog organa za praćenje zagađenja i način obaveštavanja ostalih nadležnih organa do prestanka zagađenja;

4) način razmene informacija o prekograničnom zagađenju sa nadležnim organima susednih država na zajedničkim sektorima vodnog puta.

Član 18

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije", a primenjuje se od 1. juna 2019. godine.

Prilog 1.

JEDINSTVENE OZNAKE KOJE SE KORISTE ZA OZNAČAVANJE OTPADA NASTALOG NA PLOVILU I U SKLADU SA POSEBNIM PROPISOM KOJIM SE UREĐUJE KATEGORIJE, KLASIFIKACIJU I ISPITIVANJE OTPADA

Prilog 2.

GRANIČNE VREDNOSTI NA ISPUSTU POGONA ZA PREČIŠĆAVANJE OTPADNIH VODA TOKOM ISPITIVANJA TIPA

[1] Države članice mogu implementirati iste procedure.
[2] Umesto zahtevane hemijske potrošnje kiseonika (HPK), može se zahtevati provera ukupnog organskog ugljenika (TOC).

Prilog 3.

KONTROLNE VREDNOSTI NA ISPUSTU BRODSKOG POGONA ZA PREČIŠĆAVANJE OTPADNIH VODA

[1] Države članice mogu implementirati iste procedure.
[2] Umesto zahtevane hemijske potrošnje kiseonika (HPK), može se zahtevati provera ukupnog organskog ugljenika (TOC).