NACRT ZAKONA O IZMENAMA I DOPUNAMA KRIVIČNOG ZAKONIKA: Propisano novo delo - neovlašćeno odavanje profesionalne tajne. Ukoliko advokat, javni beležnik, javni izvršitelj, lekar ili drugo lice koje neovlašćeno otkrije podatak o ličnom ili porodičnom životu koji je saznalo u vršenju svog poziva, kazniće se novčanom kaznom ili zatvorom do jedne godine

U Nacrtu zakona o izmenama i dopunama Krivičnog zakonika predloženo je propisivanje više novih krivičnih dela među kojima su - obljuba bez pristanka i neovlašćeno otkrivanje profesionalne tajne.

U obrazloženju Nacrta zakona Ministarstvo pravde ukazuje da se obljuba bez pristanka uvodi radi usklađivanja domaćeg zakonodavstva sa Istanbulskom konvencijom koja zahteva da se kao krivično delo “tretira svaki seksualni odnos ili sa njim izjednačen čin bez slobodnog i dobrovoljnog pristanka oštećenog lica”.

Predloženo je da ovo novo krivično delo ima osnovni oblik i dva kvalifikovana oblika, kao i da onome: “ko nad drugim izvrši obljubu ili sa njom izjednačen čin bez njegovog pristanka”, preti kazna od tri do 12 godina zatvora. Ukoliko u navedenom slučaju nastupi teška telesna povreda lica prema kojem je delo izvršeno ili ako je delo izvršeno od strane više osoba ili na naročito svirep ili naročito ponižavajući način ili prema maloletniku ili je delo imalo za posledicu trudnoću, propisano je da će učinilac biti kažnjen zatvorom od pet do 15 godina. Ukoliko nastupi smrt lica prema kom je delo izvršeno, učinilac će biti kažnjen zatvorom na najmanje osam godina ili doživotnim zatvorom.

S obzirom na to da se po važećem Krivičnom zakoniku krivično delo “silovanje” (član 178) definiše kao “obljuba izvršena uz primenu sile, pretnje ili drugog oblika prinude”, Ministarstvo pravde ukazuje da se uvođenjem posebnog krivičnog dela - “obljube bez pristanka”, obezbeđuje puno usklađivanje sa zahtevima Istanbulske konvencije, kao i da se proširuje obim krivičnopravne zaštite u slučajevima kada nedostaju elementi prinude, a izostaje slobodan i dobrovoljan pristanak oštećenog lica. Naziv novog krivičnog dela odabran je u skladu sa terminologijom Istanbulske konvencije, radi jasnog definisanja zabranjenog ponašanja, navodi se u obrazloženju.

U Nacrtu zakona takođe je predloženo značajno pooštravanje kazni za krivična dela silovanje, obljuba nad nemoćnim licem i obljuba nad detetom, a pored toga u najtežim slučajevima za ova dela će biti moguće i da se učiniocu izrekne i kazna doživotnog zatvora. Pooštrena je kaznena politika i za druga krivična dela protiv polnih sloboda kao i za nasilje u porodici.

Kada je reč o novom krivičnom delu neovlašćeno odavanje profesionalne tajne, to delo u osnovnom obliku propisuje da će se ukoliko advokat, javni beležnik, javni izvršitelj, lekar ili drugo lice koje neovlašćeno otkrije podatak o ličnom ili porodičnom životu koji je saznalo u vršenju svog poziva, kazniti novčanom kaznom ili zatvorom do jedne godine.

Međutim, učinilac se neće kazniti za ovo krivično delo ako se podaci otkriju u opštem interesu ili interesu drugog lica, koji je pretežniji od interesa čuvanja tih podataka, navodi se u nacrtu zakona.

Pored toga, dosadašnje krivično delo odavanje državne tajne zamenjeno je krivičnim delom odavanje tajnih podataka, dok su obrisana sadašnja krivična dela odavanje vojne tajne i odavanje službene tajne iz Krivičnog zakonika, s obzirom na to da su već obuhvaćena novim krivičnim delom.

U obrazloženju Ministarstva pravde je navedeno i da su rasponi propisanih kazni između tih krivičnih dela identični, a sama radnja izvršenja je preciznija u odnosu na dosadašnja krivična dela. Preciziran je i pojam “tajnog podatka”, koji daleko šire i preciznije određuje koji su to podaci koji se smatraju tajnim podacima, dok je izmenjeno krivično delo neovlašćeno otkrivanje tajne, na taj način što je precizirano da je reč o profesionalnoj tajni određenih profesija, koja su ta lica saznala u vršenju svoje profesionalne delatnosti.

Proširen je i krug tih profesija, kao i vrsta podataka na koje se delo odnosi.

U toku je javna rasprava o Nacrtu zakona o izmenama i dopunama Krivičnog zakonika, koja je predviđena da traje do 1. oktobra.

Izvor: Vebsajt Politika, 18.09.2025.
Naslov: Redakcija